Theater in afleveringen, met cliffhangers, blitse intro’s en ingenieuze split screens. En af en toe een bingewatchmarathon. Het Netflixmodel verovert de theaterpodia. Wat is het geheim van dit succes?

In juli is de Amsterdamse Carré het schouwtoneel voor de succesreprise van Borgen. Toen regisseur Ola Mafaalani in 2016 als allereerste de befaamde Deense serie naar het theater bracht, was dat een stevige gok. Financieel, door de grote cast en de dure productie, maar ook artistiek: wat kon theater nog toevoegen aan zo’n tvhit?

De toneelmarathon, die de eerste twee seizoenen bundelt, werd een enorm succes. In de Carré zullen in juli telkens duizend toeschouwers (weer) meeleven met de politieke en persoonlijke strubbelingen van de Deense premier Birgitte Nyborg. En dat van één uur ’s middags tot tien uur ’s avonds. Tickets kosten meer dan 100 euro, maar daarvoor krijgen toeschouwers wel veertien afleveringen en vijf maaltijden.

Borgen inspireert ook andere artiesten. Dit voorjaar waagden zowel Het Nationale Theater uit Den Haag als Theater Utrecht zich aan theaterseries. In drie weken tijd boksten ze nieuwe episodes in elkaar, die je afzonderlijk kon bekijken of als marathon.

Eric de Vroedt lanceerde de eerste drie delen van The nation, ‘een theaterthriller over de op hol geslagen Nederlandse multiculturele samenleving’. Hij pende zelf het scenario, gebaseerd op research in de Schilderswijk, ‘het Molenbeek van Den Haag’. Dit najaar volgen delen 4 tot 6.

En in Utrecht blies Casper Vandeputte nieuw leven in The family, een vierdelige theatercyclus van Lodewijk de Boer uit 1972.

Euhm, bestond bingewatching op het toneel bijna vijftig jaar geleden dus ook al? ‘Eigenlijk wel’, zegt De Vroedt lachend. ‘Maar toen noemden ze dat nog gewoon een feuilleton!’ Mafaalani verwijst zelfs naar de oude Grieken. ‘Daar duurden de theaterfestijnen drie dagen.’

Toch zijn er wezenlijke verschillen met die tijden. Deze nieu we theaterseries halen duidelijk de mosterd bij Netflix. Afleveringen eindigen met een cliffhanger en beginnen met een samenvatting van de vorige (zo zou je een episode kunnen skippen, wat niemand doet). Er zijn blitse intro’s en aftitelingen. Tvtechnieken als split screen (scènes die door elkaar lopen) of closeups (met live videoprojecties) worden gretig toegepast op het podium. Iedere aflevering van The nation heeft zelfs een andere stijl, expliciet geleend van tv: deel 1 is krimi, deel 2 een parodie op een talkshow en deel 3 is een soap.

Maar naast al die vormelijke spielereien, is er ook een inhoudelijke noodzaak om voor dit format te kiezen. ‘In een serie kan je nog alle sociale lagen van een samenleving tonen’, vindt Eric de Vroedt. ‘Wat in The wire gebeurt bij junks op straat, heeft rechtstreeks invloed op het gemeentehuis en andersom. In The nation wil ik tonen hoe iedereen gevangen zit in zijn eigen bubbel en hoe die tegelijk allemaal met elkaar verknoopt zijn. De geglobaliseerde wereld tonen, dat kan je niet in een toneelstuk van anderhalf uur.’

Ola Mafaalani ploos de halve theatergeschiedenis en wereldliteratuur uit om een verhaal te vinden over een hooggeplaatste vrouw die moeite heeft om haar carrière en gezinsleven in evenwicht te houden. ‘Maar ik vond niets! Pas bij Borgen voelde ik: dit is het verhaal dat ik wil brengen op het toneel.’ Met een klein hartje belde ze vervolgens naar scenarist Adam Price, in de hoop dat hij een goed woordje zou doen bij de Deense tvzender die de rechten beheert. ‘Ik riep hem toe: “Ik ben