Stopt bij Volksbühne
De Belg Chris Dercon stopt, na maanden protest, als hoofd van de Berliner Volksbühne.
Chris Dercon gooide hoge ogen als directeur van Tate Modern, maar zijn aanstelling als intendant van de Volksbühne stuitte eerst op kritiek en later op verzet; zijn eerste seizoen bij het Berlijnse theater verliep moeilijk. Gisteren kwam dan toch nog vrij onverwacht het nieuws dat Dercon en Klaus Lederer, Cultuursenator van de deelstaat Berlijn, in gemeenschappelijk overleg hadden besloten dat Dercon direct opstapte.
Dercon werd in april 2015 aangesteld door Cultuursenator Michael Müller en staatssecretaris voor Cultuur Tim Renner, beiden SPD. De Volksbühne is resoluut antikapitalistisch en werkt als een socialistisch collectief; de ‘top down’beslissing van de politici streek de werknemers al tegen de haren in. Zij schaarden zich achter Frank Castorf, die 25 jaar artistiek en zakelijk leider was van de Volksbühne. Ook rees de vrees dat Dercon zou moeten snoeien: de Volksbühne kreeg 18,8 miljoen subsidie van de Berlijnse Senaat en heeft ouderwets veel personeel voor decors en kostuums.
Dercon heeft een uitgesproken profiel in de museumwereld. Hij werkte eerder voor het Museum Boijmans van Beuningen (Rotterdam), het Haus der Kunst (München) en Tate Modern (Londen). Dat zorgde voor de kritiek dat hij niets te zoeken had bij een theater. Bij Tate Modern had hij grote sponsordeals versierd met Unilever en BMW, wat de bezorgdheid wekte dat de Volksbühne minder Berlijns en internationaler zou worden – meer een evenementenzaal dan een huis voor teksttheater.
Drek op de deur
Dercon ging in augustus 2017 aan de slag in Berlijn. Vaste waarden van het huis als Herbert Fritsch en René Pollesch weigerden met hem te werken. In september werd het theater door het personeel bezet; de politie ontruimde het na een week actie. Er werden uitwerpselen op de deur gesmeerd. Dercon vulde het programma noodgedwongen met gastproducties, die gemengd werden ontvangen en hem de kritiek opleverden dat het vaste personeel met zijn duimen zat te draaien.
‘Het concept van Chris Dercon is niet aangeslagen zoals verhoopt, en de Volksbühne heeft dringend een nieuwe start nodig’, zei Müllers opvolger Klaus Lederer (Die Linke) gisteren. ‘Overigens wil ik benadrukken dat de persoonlijke aan vallen en beledigingen die Dercon uit bepaalde kringen van de stad heeft ondervonden, onaanvaardbaar zijn. Zulke vormen van confrontatie zijn onwaardig en verstoken van elke cultuur.’ De krant Der Tageszeitung noemt dat in zijn commentaar hypocriet, omdat Lederers ambivalente houding Dercons situatie alleen maar moeilijker maakte. Hij probeerde Dercons contract te laten annuleren, maar zei dat dit te duur was.
De geest van OostBerlijn
Die Linke is de enige Duitse partij waarvan het hoofdkwartier in het voormalige OostBerlijn ligt – vlak naast de Volksbühne, zelfs. Maar alle partijen hebben zich in de afgelopen twee jaar met het dossier bemoeid. ‘Deze mislukking is zonder meer tragisch’, zegt Alice Ströver (Die Grünen). ‘Dercon heeft ge faald door de haatdragende stemming van bepaalde kringen. Hij had dwarsliggers in huis, er was geen solidariteit, wel veel messen in de rug en roddels.’
Claus Peymann, de tachtigjarige intendant van het Berliner Ensemble, de voornaamste concurrent van de Volksbühne, wees naar de politiek. ‘Het is niet die overbevraagde, aardige mijnheer Dercon die verantwoordelijk is voor de moord op de acteerkunst’, zei hij tegen het Duitse persbureau DAP. ‘Het was de politiek, in eerste plaats de waarnemend burgemeester van Berlijn en Cultuursenator Klaus Wowereit en zijn opvolger Michael Müller.’
Bij het personeel van de Volksbühne werd Dercons vertrek op applaus onthaald. ‘Hij was niet de juiste man op deze plek’, zei actievoerster Ute Bella Donner in de Berliner Zeitung. ‘Niet omdat hij Belg is, maar omdat hij geen ervaring heeft met theater. En omdat hij intendant is geworden op een manier die vragen doet rijzen. Mij persoonlijk ergert het ook dat alles hier weg moet wat aan OostDuitsland herinnert.’
De bezetters hopen dat Castorf terugkeert. Maar de politieke partijen lijken het maar over één ding eens te zijn: de Volsksbühne heeft een nieuw beleid nodig. Lederer heeft Klaus Dörr voorlopig als intendant aangesteld. Die kwam nog maar twee weken geleden over van het Maxim Gorkitheater in de stad. Chris Dercon was gisteren niet bereikbaar voor commentaar.
‘Het concept van Chris Dercon is niet aangeslagen zoals verhoopt, en de Volksbühne heeft dringend een nieuwe start nodig’
KLAUS LEDERER
Die Linke