In de VS heeft Black Friday zijn beste tijd gehad
Terwijl de hype in Europa elk jaar groter wordt, is Black Friday in zijn geboorteland juist op de terugweg.
De cijfers van Google spreken boekdelen. Vorig jaar werd de zoekterm ‘Black Friday’ in de VS voor het eerst minder vaak ingetikt dan het jaar voordien. De top lag 3 procent lager dan in 2018. In België daarentegen steeg het aantal keren dat er naar ‘Black Friday’ werd gezocht juist met 30 procent. Net nu Europese winkeliers de Black Friday-traditie proberen over te planten naar het oude continent, boet het fenomeen in de VS aan betekenis in. In plaats van de koopjes te concentreren op één enkele dag, proberen winkelketens de extra omzet te spreiden over een langere periode.
‘Doorbuster deals’, heten ze in het Black Friday-jargon. Kortingen die zo aantrekkelijk zijn dat ze drommen kooplustigen aantrekken die de glazen toegangsdeuren bijna doen bezwijken. Het idee erachter is dat de lage prijzen maar kort geldig zijn: een dag of desnoods een weekend. Maar dat concept heeft zijn beste tijd gehad, schreef Bloomberg donderdag. ‘Black Friday is al jarenlang niet één enkele dag. De kortingen verschuiven steeds verder naar voren in het seizoen, en heel wat winkels beginnen er in oktober al mee.’ Het spreiden van de drukte is een toenemende trend in de VS, stelt ook Adobe Analytics vast, een bureau dat de shoppingtrends in kaart brengt. ‘Slimme winkeliers beseffen dat consumenten de drukte op Black Friday willen vermijden en spreiden de kortingen over de maanden november en december’, schreef het bureau op zijn blog.
De traditie om de ochtend na het kalkoenfestijn op Thanksgiving aan te schuiven in de winkelcentra, is de afgelopen jaren al danig ondermijnd door de opkomst van webwinkels. Een steeds groter deel van de Black Friday-omzet verschoof naar het internet, waar de winkels niet gebonden zijn aan sluitingstijden. Dit jaar bracht covid-19 het Black Friday-concept een nieuwe slag toe. De winkels waren weliswaar niet gesloten, maar de vrees om in de drukte besmet te worden kanaliseerde de kooplust verder naar het internet. WalMart, de grootste winkelketen van de VS, kondigde aan dat het aantal consumenten in de winkels teruggebracht zou worden naar 20 procent van het normale niveau. De keten zei de kortingen te spreiden over de hele eindejaarsperiode, inclusief november. Ook andere ketens, zoals Home Depot, Target en Best Buy, boden al kortingen aan vóór Black Friday, om te voorkomen dat ze op de dag zelf met dichte drommen zouden worden geconfronteerd.
Start op Prime Day
Cijfers van de National Retail Federation bevestigen de trend: het belang van Black Friday in de VS neemt af. Vorig jaar zei 69 procent van degenen die rond Thanksgiving aankopen wilden doen, dat op Black Friday zelf te doen. Vier jaar geleden ging het nog om 74 procent. De dagen voor en na Thanksgiving nemen aan belang toe, ten koste van de vrijdag zelf.
Deborah Weinswig
‘Black Friday is niet langer een kortdurend gebeuren, waarvoor mensen in de rij willen staan in de verwachting unieke aanbiedingen in de wacht te kunnen slepen’, citeerde de website van CNBC Deborah Weinswig van het onderzoeksbureau Coresight Research. ‘Het shoppen wordt gespreid over de hele maand november.’ Sommige waarnemers zijn zelfs van mening dat het kortingenfestijn niet langer op Black Friday van start gaat, maar op de dag dat Amazon zijn Prime Day houdt. Die wordt traditioneel in de zomer georganiseerd, maar viel dit jaar uitzonderlijk op 13 en 14 oktober. Ook ketens als WalMart hebben de gewoonte om op hun website al in oktober te beginnen met kortingen. Volgens waarnemers heeft Black Friday daardoor veel van zijn relevantie verloren.
De trend is al jaren bezig. In 2017 citeerde The Wall Street Journal de ceo van WalMart: ‘Is Black Friday nog het spektakel dat het acht of tien jaar geleden was? Ik denk dat dat voorbij is’. De trend om ’s ochtends vroeg, of zelfs al de avond vóór Black Friday de deuren te openen om de koopwoede te kanaliseren, neemt af omdat de kosten van de extra uren niet opwegen tegen de opbrengst.
In september voorspelde Forbes een sombere toekomst voor de traditionele Amerikaanse Black Friday. Er zal meer online gekocht worden, en meer gespreid over een lange periode. Zelfs de term ‘Black Friday’ zelf wordt minder en minder gebruikt, merkt het blad op. Sommige winkelketens spreken gewoon over ‘de dag na Thanksgiving’. ‘Dat weerspiegelt hoogstwaarschijnlijk het afnemende belang van deze ene dag.’
‘Het shoppen wordt gespreid over de hele maand november’ Onderzoeksbureau Coresight Research
November was ook het toneel van een enorme rotatie naar andere aandelen. Kleinere beurswaarden kenden ook in de VS een ijzersterke comeback. Zonder onverwachte crash op de laatste novemberdag wordt dit historisch.
Dat geldt allicht ook voor vele beurzen in Europa, die tegenover Wall Street te beschouwen zijn als de kleine broertjes. De Bel20 noteert in vergelijking met een maand geleden op een winst van zomaar even 22%, een even fenomenale winst als de Franse beursindex. Met dank onder meer aan de bankaandelen, die eindelijk eens mochten vliegen. KBC won 45%. Dat zou zelfs over een jaar uitzonderlijk zijn, maar dit is dus op een maand.
De allergrootste winnaars zijn aandelen die echt diep weggezakt waren. Nyrstar (+451%) was nog nauwelijks 10 miljoen euro waard, dat is niets in beurstermen. Grootaandeelhouder Trafigura heeft wel 98% van het zinkbedrijf uit het beursgenoteerde Nyrstar gehaald. Maar misschien wordt dat teruggedraaid of moet Trafigura miljarden schadevergoeding betalen. De rechtbank van Antwerpen gaf een groep minderheidsaandeelhouders gelijk dat er aanwijzingen zijn dat Trafigura Nyrstar met opzet heeft verzwakt om het spotgoedkoop in handen te krijgen. Trafigura ging uiteraard in beroep tegen het aanstellen van experts.
Op deze winnaar buiten categorie na scoorde Kinepolis het hoogst met een maandwinst van 91%, voor Balta (+74%) en Barco (+46%). Veel achterblijvers zijn er ondertussen niet meer. Behalve Agfa (+1%), Ontex (+8%) en Van de Velde hebben vrijwel alle kneusjes een feestmaand achter de rug.