Kleinkind geboren terwijl ouders al vier jaar dood zijn

Grootouders laten ingevroren embryo inplanten bij draagmoeder

In China is een reageerbuiskind geboren vier jaar nadat zijn biologische wensouders waren overleden. In België is dat zo goed als ondenkbaar, klinkt het bij experts. “Als een van beide ouders nog leeft, kan het wél.”

De wanhoop van de vier grootouders uit het Chinese Nanjing moet groot zijn geweest. Toen in 2013 hun enige zoon Shen Jie en enige dochter Liu Xi bij een verkeersongeluk om het leven kwamen, dreigde dat het einde van hun beider stamboom te worden. Shen en Liu waren bij hun dood namelijk kinderloos, al waren ze bij een fertiliteitscentrum in behandeling voor hun vruchtbaarheidsproblemen. In een vriesvat in het ziekenhuis lagen meerdere in-vitro-embryo’s van het echtpaar te wachten om te worden ingeplant. Zover is het nooit gekomen. Vijf dagen voordat de eerste embryo’s zouden worden getransfereerd, overleden beide wensouders.

In thermosvat over de grens

Toch werd in december van vorig jaar, vier jaar na het overlijden van de ouders dus, alsnog een jongetje geboren uit een van de embryo’s. Het was bij een draagmoeder ingebracht. Aan de geboorte was een lange juridische strijd voorafgegaan, gevoerd door de aanstaande grootouders. Zij wilden dat hun kleinkind alsnog een kans zou krijgen om te worden geboren, maar moesten via meerdere rechtbanken passeren om toestemming te krijgen. Pas na een jarenlange strijd verkregen ze zeggenschap over de embryo’s, die al die tijd waren bewaard in het ziekenhuis van Nanjing. Een draagmoeder zijn de wouldbe-grootouders in Laos gaan zoeken, want China verbiedt draagmoederschap. De embryo’s moesten daar per auto heen worden getransporteerd, want geen enkele luchtvaartmaatschappij was bereid gevonden om een thermosvat met vloeibare stikstof (nodig om de embryo’s diepgevroren te bewaren) mee te nemen aan boord. De 28-jarige draagmoeder, die voor haar diensten ruim 35.000 euro zou hebben gekregen, reisde voor de bevalling op een toeristenvisum naar China, zodat het kind bij geboorte de Chinese nationaliteit zou kunnen verkrijgen. De vier grootouders moesten DNA afstaan om te bewijzen dat de jongen, die ze Tian Tian hebben genoemd, wel degelijk hun kleinzoon is.

Verboden in België

Christophe Blockeel, fertiliteitsarts bij het Universitair Ziekenhuis Brussel, noemt het Chinese geval du jamais vu – in België is het volgens hem ondenkbaar dat een reageerbuisembryo zou worden ingeplant nadat de beide wensouders zijn overleden.

“Het lijkt mij een brug te ver en de wet verbiedt het ook. Wensouders die aan in-vitrofertilisatie beginnen, moeten vooraf contractueel aangeven wat er met de eventuele embryo’s moet gebeu- ren, mochten zij overlijden: afstaan voor wetenschappelijk onderzoek, vernietigen of alsnog inplanten. Dat laatste kan alleen als een van beide ouders nog leeft. Grootouders kunnen in ons land geen juridische rechten over een embryo claimen.”

In ons land worden wel reageerbuisembryo’s teruggeplaatst bij vrouwen van wie de partner is overleden, zegt Blockeel. In het UZ Brussel, waar een kwart van alle Belgische ivf-baby’s wordt verwekt, is dat al enkele malen gebeurd. Uit die pogingen zijn tot dusver vier kinderen geboren. Het omgekeerde is bij Blockeels weten nog niet gebeurd – als enkel de wensvader overblijft en een embryo wil laten uitgroeien tot een kind, heeft hij daarvoor een draagmoeder nodig. “En draagmoederschap bevindt zich in België in een wettelijk vacuüm.” ELLEN DE MUYNCK HILDE VAN DEN EYNDE

FOTO RR Tian Tian met zijn grootouders. De ouders kwamen om bij een verkeersongeluk, maar vanwege een vruchtbaarheidsbehandeling had het ziekenhuis nog embryo’s van het koppel.