Vliegen als een kip
De krant die u vandaag zal lezen is een cultuurkrant. Niet dat de redactie enkel concertverslagen, theater en tentoonstellingen op u loslaat. Dat is de enge interpretatie van cultuur. Mijn uitgangspunt, als hoofdredacteur-ad-interim, is anders. Cultuur zit in alles en alles is cultuur. Hoewel culturele verschillen en achtergronden ons onderscheiden van vele andere mensengroepen, verbindt net cultuur ons met de rest van de mensheid. Het is de grondstroom in al wat menselijk is, van sport en ontspanning tot economie en politiek. Het is het vaak onzichtbare platform van nieuws.
Enkel de aanvaarding dat onze eigen culturele lens slechts één uit de velen is, maakt samenleven mogelijk. De cultuur van anderen mag niet een probleem zijn, blind zijn voor cultuur en de daaraan verbonden ethiek is dat wel. Het betekent het einde van onze samenleving. De nieuwe, globale samenleving begint zoals steeds met een spiegel. Met het onderzoeken van onszelf en het ontdekken en de ons aangeleerde cultuur. Zoals een vis zijn water ontdekt en een vogel zijn lucht. Een krant die een spiegel van de maatschappij wil zijn, draagt hierin een niet te onderschatten verantwoordelijkheid. Het reduceren van cultuur tot de hierboven vermelde ontspanningsvormen en het opsluiten ervan in een vaste rubriek in de krant, verbant cultuur tot een appendix. Makkelijk weg te snijden. Dat proberen we vandaag niet te doen.
Met deze krant willen we op elke bladzijde de culturele lens laten zien waarmee we het nieuws aan u, onze lezer, opdienen. De journalisten hebben de opdracht gekregen om daar zo veel mogelijk rekening mee te houden. Het resultaat moet ons iets leren over de cultuur die we de onze noemen. Het kader dat ons zo eigen is dat het vreemd is geworden. De kooi waaruit we zullen moeten ontsnappen, willen we samen de volgende eeuw halen.
Slagen we daar niet in, dan zijn we gedoemd om als soort te mislukken. Het beeld dat ik in dit verband graag gebruik is dat van Icarus, de man die tussen hemel en aarde zweeft om daarna met verbrande vleugels neer te storten. Een veel intelligentere filosofie is die van de kip. Een vogel die maar tussen 15 en 100 meter ver kan vliegen. Die gevangen wordt, gekweekt en gegeten, maar er toch in geslaagd is de wereld te veroveren. Als een feniks verrijst deze soort uit haar as om de volgende grens te verleggen. Niet als middelpunt maar als onderdeel van de natuur verbrandt ze telkens weer opnieuw om daarna opnieuw gereconstrueerd te worden.
Deze krant doet hetzelfde. Het is een poging om iets nieuws te brengen in het besef dat 15 meter vliegen ons op de lange termijn al een heel eind verder kan brengen. In het falen ligt het verleggen van onze grenzen, als wereldburgers die we zijn. Elke keer opnieuw.
Cultuur zit in alles en alles is cultuur