Επιστημονική φαντασία με συγκροτημένη άποψη
Αν και ο ρόλος του Roddenberry υπήρξε καταλυτικός έως τον θάνατό του το 1991, το αρχείο του –σήμερα διαθέσιμο– καταδεικνύει ότι η σειρά ήταν αποτέλεσμα συστηματικής ομαδικής εργασίας, που περιλάμβανε ένα επιτελείο βοηθών παραγωγών, όπως οι Gene L. Coon, Robert Justman, John Meredyth Lucas, Dorothy C. Fontana. Αυτοί καθοδηγούσαν τους σκηνοθέτες και τους συγγραφείς των σεναρίων. Στους παράγοντες της σειράς συγκαταλεγόταν επίσης ένας επιστημονικός οργανισμός, η De Forest Research, που προσέφερε συμβουλές επί επιστημονικών ζητημάτων. Αυτά περιλάμβαναν κυρίως θέματα φυσικής και αστροφυσικής, αλλά και ζητήματα ιστορικής ακρίβειας ή ακόμη και πολιτικής θεωρίας. Εντυπωσιάζει ο προσεκτικός συντονισμός πολλών δημιουργών, σε πολλά στάδια της παραγωγής, από την επιλογή της πλοκής κάθε επεισοδίου έως την οριστικοποίηση του σεναρίου και τη δημιουργία του τελικού προϊόντος.
Ενας από τους παράγοντες της μεγάλης του επιτυχίας, υπήρξε το ότι το Star Trek έθιγε μία σειρά κρίσιμων διλημμάτων σε διάφορα επίπεδα – πολιτικό και κοινωνικό, εξωτερική πολιτική, το πρόβλημα της χρήσης βίας και της παρέμβασης σε λιγότερο ανεπτυγμένες κοινωνίες, ζητήματα φύλου, θρησκείας, ψυχολογίας, ιστορίας. Σήμερα, υπάρχει μια αναπτυσσόμενη διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία που ασχολείται με την πραγμάτευση των κοινωνικών προβλημάτων από την επιστημονική φαντασία και ειδικότερα το Star Trek.
Με τέτοιες φιλοδοξίες, το Star Trek δεν ήταν ένα ιδεολογικά «ουδέτερο» έργο. Η διαθέσιμη βιβλιογραφία καταδεικνύει ότι οι παραγωγοί, ειδικά ο Roddenberry, επιδίωκαν να «εκπαιδεύσουν» το αμερικανικό κοινό και να προβάλουν μια φιλελεύθερη οπτική του κόσμου. Με τον όρο τούτο νοείται τόσο η πολιτική αντίληψη της αμερικανικής Κεντροαριστεράς (αντίθετα, στην Ευρώπη ο όρος διατηρεί τις κεντροδεξιές του συνδηλώσεις), αλλά και η αντίληψη της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως του πολιτικού/κοινωνικού συστήματος της δυτικής νεωτερικότητας. Με άλλα λόγια, το Star Trek δεν ήταν ένας παθητικός δέκτης/πομπός των λαϊκών προσλήψεων, αλλά και ένα εργαλείο που φιλοδοξούσε να τις διαμορφώσει. Κατά την άποψη του Cass Sunstein (επιφανής Αμερικανός ειδικός του Συνταγματικού Δικαίου, που πρόσφατα δημοσίευσε ένα από τα σημαντικότερα βιβλία για τον μεγάλο αντίπαλο του Star Trek, τον «Πόλεμο των Αστρων»), αυτό ήταν το στοιχείο που το μετέτρεπε σε έργο με λογοτεχνικές φιλοδοξίες, το οποίο ήγειρε «διαχρονικά ερωτήματα».
Οι παραγωγοί επιδίωκαν να «εκπαιδεύσουν» το αμερικανικό κοινό και να προβάλουν μια φιλελεύθερη οπτική του κόσμου.