زاینده رود به مثابه فضای سوم شهر اصفهان
مکانهــای عمومــی یــا فضاهــای ســوم در ســده بیســت و یکــم به یکــی از مهمتریــن مؤلفههــای شــهرها و کیفیت زندگــی تبدیل شــدهاند. این گونه فضاها متعادلکننده فشــارها و تنشهای مکان کار و ســکونت هســتند که بــر همین اســاس بــه آنها فضاهای ســوم گفته میشــود، چرا که مــکان کار و زندگــی را بــه هــم نزدیک میکننــد. فضاهای عمومی مکان معاشــرت و تعامات اجتماعی و تقویتکننده انســجام اجتماعی، نشــاط، سرزندگی و زیســتپذیری شهریاند. زاینده رود باعث و بانی شکلگیری گهواره تمدن در مرکــز فات ایران اســت و بدون تردید زاینــده رود به مثابه قلب، تاریخ و هویت اصفهان و مهمترین فضای سوم این کانشهر به شمار میآید، چرا که این فضای ارزشمند و تاریخی حکایتگر ارتباطات و تعامات اجتماعی، احســاس تعلق و آشــنایی با دوستان اســت. در این مکان، جشــنها برگزار میشــود، مبــادالت اجتماعی شــکل میگیــرد، فرهنگها در هــم آمیخته میشوند و دوستان یکدیگر را ماقات میکنند. زاینــده رود بزرگ بیانگر تحقق مؤلفههای شــهر خاق در اصفهان اســت، چــرا که مــکان تمرکز افــراد گوناگون با ســایق و اندیشــههای مختلــف و از قومیتها، مذاهب، سنن و پایگاههای اقتصادی و اجتماعی است، به تعبیر دیگر با آغوش باز پذیرای تفکرات و اندیشــههای گوناگون است. زاینده رود آینه تمام نمای همبســتگی اجتماعی و یکپارچگی ملی کشــور است. آثار و بناهای تاریخی زاینده رود و فضای کنار آن بیانگر نوعی دلبســتگی عاطفی عمیــق بــرای مردم کانشــهر اصفهان اســت. از کهــن روزگاران، اصفهان و زاینــده رود در هــم تنیده شــدهاند و هر جــا نام اصفهان بــر زبانها و قلمها جاری شــده، نام زاینــده رود نیز در پی آن آمده اســت. بدون تردید هر گونه آسیب و تهدیدی که متوجه زاینده رود باشد کشور پهناور ایران را حساس و اندوهگین میسازد چرا که زاینده رود تنها متعلق به اصفهان نیست و یادآور تاریخ سرافراز ایران و خاطراتی شیرین برای هموطنان داخلی و خارجیمان است. با وجود این، امروز شادی زاینده رود جای خود را به غم و مرثیه سرایی برای زنده شــدن این رودخانه داده اســت. زاینده رود بهعنوان اصلیترین و مهمترین عامل حفظ محیط زیســت فــات مرکزی ایــران و تنظیمکننده اکوسیســتم منطقــه بــا یک بحران جــدی مواجه شــده، چرا که اکوسیســتم طبیعی منطقه از سرچشــمه زاینــدهرود تا تاالب گاوخونــی درحال نابودی اســت. خشکســالی مؤلفههای مثبــت زاینــده رود را تحت تأثیر قــرار داده و موجب نوعی دلزدگی در بین مردم شده، چرا که هر بار معجون حیات آبی در بستر زاینده رود جاری میشود شاهد پایکوبی و حضور حداکثری ساکنان این شهرهستیم. برای زنده شدن زاینده رود، نیازمند یک عزم ملی هستیم. خشکی زاینده رود پیامدهای جدی برای کانشهراصفهان به وجود آورده که از آن جمله میتوان به پیدایش مسائل زیست محیطی مانند ایجاد جزایر گرمایی و پدیده فرونشســت زمین اشــاره کرد، به طوری که امروز آزاد شدن انــرژی گرمایی زیــاد و افزایش گازهای گلخانهای پدیدهای آشــنا و ملموس در کانشــهر اصفهان اســت. عاوه بر این، نشــانههای فرونشست به مثابه یک زلزله خاموش در اصفهان مشــاهده میشــود، به طــوری که وضعیت خطرناکــی ازنظر فرونشســت زمیــن دارد. کاهش نزوالت جــوی، قطع آب رودخانه زاینده رود وافت ســطح آب زیرزمینی در دشت اصفهان به پدیده فرونشست زمین سرعت بخشیده اســت. به اعتقاد کارشناسان، درصورت وقوع فرونشست زمین، چاره و راهکاری جز تخلیه شهر وجود ندارد.