هنرنگاِر تاریخ ایران

يكــــــى از مهمتريــــــن بنيانگـــــذاران مؤسســـــه آسيايى دانشــگاه پهلوی كه به مدت ۴2 سال آن را هدايت كــرد، آرتور آپهم پــوپ Arthur Upham( )Pope از بزرگتريــن محققانى بوده كه فرهنگ و معماری ايران را به جهانيان معرفى كرد.

وی پــس از درگذشــتش در 3 ســپتامبر 19۶9 در شــيراز به اصفهان انتقال داده شــد تا مطابق وصيتــش در كنار زاينــده رود دفن شــود. اتفاقى كه ۸ سال بعد، پس از مرگ همسرش، فيليس آكرمن در سال 1977 تكرار شد و اين دو دلباخته فرهنــگ ايرانــى را در ســرزمين رؤياهايشــان مانــدگار كرد تــا به قول آرتور پوپ «جســدم را به خاطر عشــقى كــه به ايــران و ايرانيان داشــتم به خــاک آن تســليم و قلبــم را نيــز به مــردم ايران تقديم مىنمايم.»

پوپ در ســال 130۴ به دعوت حسين علء به تهــران آمد و برای مقامات دولتى و رضاشــاه در مورد هنر ايرانى ســخنرانى كرد. او در ســخنانش از هنر و معماری ايران باستان تعريف و تمجيد بســياری كــرد و خيلــى مايــل بــود ايرانيــان قــدر هنــر و تاريــخ هنــر خويــش را بداننــد. وی در آن جلســه تأكيــد كــرد كه معمــاری ايــران جديد به جــای الگوبــرداری از معماری مــدر ِن غرب بايد از روی معمــاری كهــن خويــش الگــو بگيــرد و از همينجــا بود كــه مىتوان نفــوذ وی را در طراحى ســاختمانهايى همچــون شــعبه اصلــى بانــک ملــى، كاخ مرمــر و موزه ايران باســتان ديد. پوپ از 130۴ تــا 131۴ مشــاور افتخــاری دولــت ايــران و عضــو فرهنگســتان ايــران شــد. بــه پيشــنهاد و همــت پروفســور پــوپ ســه كنگــره جهانــى هنر و باستانشناســى ايــران تــوأم بــا ســه نمايشــگاه جالــب در ســالهای 1306 در شــهر فيلدلفيــا امريــكا، 1309 در لنــدن و 1314 در لنينگــراد و مســكو با شــركت كشــورهای مهم عالم و صدها نفر كارشــناس نامى تشــكيل شــد كــه در عرضه داشــتن و شناســاندن اهميــت و انواع هنــر ايران به مــردم اروپا و امريكا نقش مؤثــری ايفا كرد. از نظر اهميت ايرانشناســى شــايد بتوان گفت كه مهمترين اثر پوپ، گنجينه تصاويری است كه با همسرش از ايران تهيه كرد؛ او در ميان سالهای 1929 تا 1939 مجموعاً نزديک به 10 هزار تصوير از بناهای تاريخى ايران عكسبرداری كرد كه هنوز هم پس از ســالها، در دانشــگاههای غرب مورد استفاده ايرانشناسان است.