شکست انسان از هوش مصنوعی نزدیک است

«گری کاسپارف» قهرمان شطرنج جهان:

َ «گریکاســـپاروف» که هماکنون 54 سال دارد قهرمان شـــطرنج جهان اســـت و از ســـال 1985 به بعد ایـــن عنـــوان را از آن خود کرده اســـت. او که در شهر باکو متولد شـــد دومین شـــطرنجباز بـــزرگ در طول تاریـــخ محســـوب میشـــود و در حالی که از پیشـــگامان آنالیـــز در شـــطرنج مدرن اســـت، بواســـطه ذهن تحلیلگر خود طی چند سال اخیر وارد عرصه سیاست شده اســـت تا از این طریق بتواند طراحیهای پیچیده برای امور کشورداری انجام دهد. کاسپاروف با ضریب هوشی 190 هفتمین فـــرد باهـــوش در طول تاریخ بوده اســـت و از نظر ســـرعت عمل، هنـــوز هیچ کس نتوانسته است مانند او شطرنج بازی کند.

با همـــه ایـــن توضیحـــات، مـــرد اول شطرنج جهان میگوید که زمان پیروزی رایانه بر انســـان فرا رســـیده است و حتی اگر این مســـأله برای ما خوشـــایند نباشد باید بپذیریم هوش مصنوعی به ســـمتی میرود که تا چند ســـال آینده از ما پیشی میگیرد. او گفت انسان باید تغییراتی که ماشینهای هوشمند برای آن به ارمغان آوردهانـــد را در آغوش بگیـــرد و خود را با آنها سازگار کند. ■ انسان یا ماشین؟

هفتـــه گذشـــته در شـــهر السوگاس امریـــکا کنفرانـــس Def Con برگزار شـــد و کاســـپاروف طـــی یک ســـخنرانی گفت بر خـــاف نگرانیهایی که بیشـــتر مردم دارند، گسترش هرچه بیشتر دستگاههای مبتنی بر هـــوش مصنوعی عامل نگرانی انسان نیست و حتی اگر قرار باشد فناوری هوشـــمند انســـان را در ورزش ذهنـــی شـــطرنج شکســـت دهد یا کارهای فکری را بهتر از انســـان انجام دهد، باز هم نباید خود را در مقابل ماشـــین شکست خورده ببینیم. به عقیده کاســـپاروف دهه دوم از هزاره سوم میادی قواعد زندگی روی کره خاکی را کاماً تغییر داده اســـت و انســـان امـــروز مجبور اســـت با فناوری هوشـــمند دســـت دوســـتی بدهـــد و آن را در زندگی روزمره خـــود بپذیرد. ایـــن تغییرات باید از جانب انســـان مورد خوشامدگویی قرار بگیرد و تأثیرات مناسب و کاربردی آن در زندگی روزمره به کار گرفته شود.

کاســـپاروف در ایـــن ســـخنرانی بـــه تجربههای مختلف خود از بازی شطرنج در مقابـــل رایانـــه هوشـــمند Deep Blue شرکت IBM اشاره کرد و توضیح داد این دستگاه به قدری هوشمند و سریع ساخته شـــده بود که قهرمان شـــطرنج جهان را توانســـت شکســـت دهد و این نخســـتین گامـــی بود کـــه رایانه به انســـان ثابت کند که به کمـــک هوش مصنوعـــی میتواند گامهای جدید بردارد.

هوش مصنوعی این روزها قابلیتها و توانمندیهای شخصی فراوانی را ارائه میدهد و از گوشـــیهای هوشمند گرفته تا اتومبیلهای خـــودران مبتنی بر همین فنـــاوری به مردم ســـرویس میدهند. اما اینجا تصمیم با انســـان اســـت کـــه تا چه انـــدازه به هـــوش مصنوعی اجـــازه دهد گســـتره فعالیتهای خود را بیشتر کند و روی انسان نفوذ داشته باشد.

«گـــری کاســـپاروف» در بخشـــی از صحبتهای خود بـــه رایانـــه AlphaGo گوگلبهعنوانیکیازبهترینسیستمهای مجهز به هوش مصنوعی در جهان اشاره کرد و توضیح داد این دستگاه که به اندازه یک کودک 7 ســـاله میفهمـــد و براحتی بـــدون دخالـــت انســـان عکسالعمـــل نشـــان میدهـــد، طی یـــک دهـــه آینده بزرگتـــر میشـــود تـــا بـــزودی مانند یک فرد بالـــغ عمل کند. کاســـپاروف توضیح داد، در مقابـــل ابررایانـــه Deep Blue کـــه در ســـالهای 1996 و 1997 میـــادی او را شکســـت داد و در زمان خود ســـریعترین رایانه جهان بود و در نهایت موفق شـــد با نوعی تکنیک موسوم به «نیروی مخلوق» او را مغلوب کند.

کاســـپاروف گفـــت: Deep Blue« در زمان خود از یک ساعت قابل برنامهریزی هوشمندتر بود. به همین خاطر اینکه من به یک ســـاعت رومیزی 10 میلیون دالری باختم شکست بزرگی محسوب میشد.» ■ تخریب خالقانه

ورود دســـتگاههای مجهـــز بـــه هوش مصنوعـــی بـــه زندگی شـــخصی انســـان چندان هـــم نگرانکننده نیســـت، زیرا به عقیـــده قهرمان شـــطرنج جهـــان تاریخ نشان داده است تقریباً همه فناوریهای نوین یا نوآوریهای تکنولوژیک که عرضه

میشـــوند، در ابتدا نوعی نیروی تخریب خاقانه را شامل میشوند که اگر این نیرو مهار نشود، میتواند آسیبهای فراوانی به همراه داشته باشد و اگر این نیرو کنترل شـــود در جهـــت خدمت به انســـان مورد استفادهقرارمیگیرد.

او گفت: «مشـــکل اصلی این نیســـت که دستگاهها مشاغل را خراب میکنند و جایگزین انسان میشوند. همچنین نباید

نگران این مسأله بود که هوش مصنوعی امروز میتواند مدرک دانشـــگاهی بگیرد و مدیریت کامل یک حســـاب کاربری در توئیتر را هم در دست داشته باشد. مشکل اصلی را باید اندکی عمیقتر بررسی کرد، زیرا معموالً پیش از آنکه شغل ایجاد کند، آن را از بیـــن میبرد و از پایه در این زمینه محدودیت به وجود میآورد.»

هماکنون مثالهای فراوانی وجود دارد

که نشان میدهد دستگاههای هوشمند به انســـان کمک میکنند تا در فعالیتهای شـــغلی خود بهتر عمل کنند و به عبارت دیگـــر کارها و وظایف روزانـــه خود را بهتر و دقیقتـــر انجـــام دهند. بهعنـــوان مثال سیســـتمهای تخصصی که در زمینههای مختلف مـــورد اســـتفاده قـــرار میگیرند شـــرایط را بـــا دقت بیشـــتری نســـبت به انسان تشـــخیص میدهند و اگر از آنها در بیمارستان استفاده شـــود، بهتر از انسان میتواننـــد نیازهای بیمار را بررســـی کنند و بهتریـــن زمـــان را برای عمـــل جراحی پیشنهاددهند.

قهرمان شـــطرنج جهان بـــر این باور است که اگرچه در دهههای نخست قرن بیست و یکم همه چیز به صورت انسانمحور جلو مـــیرود و کنترل همه اتفاقات در دســـت انسان اســـت، ولی در دهههای بعدی این اتفاق کاماً تغییر میکند و به طور دقیقتر میتـــوان گفت آینده زندگی انسان در دســـتان هوش مصنوعی است. بهعنوان مثال در سالهای نه چندان دور هوش مصنوعـــی رانندگـــی اتومبیلها را به طور کامل در دســـت میگیرد، سیستم پذیرش بیمارستانها را انجام میدهد و از این طریق جان تعداد بیشتری از انسانها را نجات میدهد.

زمانـــی کـــه انســـان بـــا دســـتگاههای هوشمندکارمیکند،فرصتهایبیشتری را پیش روی خـــود میبیند تا با خاقیت بیشـــتر بتوانـــد محیـــط پیرامون خـــود را تغییر دهد. این همان مســـألهای اســـت که «اســـتیون هاوکینگ» فیزیکدان بزرگ قرن هـــم در مورد هوش مصنوعی اعام کرده اســـت. هاوکینـــگ در این خصوص میگویـــد: «همه ما این نگرانـــی را داریم که ماشینهای هوشـــمند بواسطه هوش مصنوعی جایگزین انسان شوند و کنترل کامـــل کره زمیـــن را در دســـت بگیرند. با وجود این من معتقـــدم فضاهای زیادی برای ارائه خاقیت و نوآوری در این زمینه وجود دارد که میتواند جلو چنین مشکلی را بگیرد. البته باید بگویم اگر به این مسأله توجه نکنیم دیر یـــا زود هوش مصنوعی حاکم کره زمین میشود.»

او در پایـــان ایـــن طـــور نتیجـــه گرفته است:«این مســـأله به انسان بستگی دارد کـــه این فنـــاوری را چطور توســـعه دهد و چـــه اختیاراتی را بـــرای آن در نظر بگیرد. هرچه در این زمینـــه دقیقتر عمل کنیم آرزوهای تاریخی خود را آســـانتر محقق خواهیم کرد. ولی اگر به هوش مصنوعی توجه کافی نداشـــته باشیم، به جای آنکه ابزارهـــای هوشـــمند را در اختیار بگیریم دنیایـــی را پیـــش روی خـــود میبینیم که روباتها به انسانها حکومت میکنند.»