سفرظریفبهتاجیکستان؛فرصتیبرایترمیمرابطهتهران-دوشنبه

محمــد جــواد ظریف وزیــر امــور خارجه کشــورمان صبح دیــروز برای شــرکت در بیســت و ســومین نشســت وزیــران امــور خارجه کشورهای عضو اکو به تاجیکستان سفر کرد. این سفر فرصتی بود تا دو کشور فارســی زبان کــه روابط راهبردیشــان در حوزههــای مختلف سیاســی و اقتصادی نتوانســته اســت تاکنون پــا به پــای تاریخ و فرهنــگ مشــترک و در هم تنیدهشــان حرکت کنــد در راســتای توســعه و بهبود ایــن رابطه قدم بــر دارند.ظریف که ظهر دیروز در بدو ورود به تاجیکســتان از سوی نظامالدیــن زاهدی، قائــم مقام همتای تاجیک خود استقبال شده بود، بالفاصله پس از ورود به دوشــنبه در کاخ سامانی با «امــام علی رحمــان» رئیــس جمهوری تاجیکستان دیدار و گفتوگو کرد.در دیدار وزیر امور خارجه ایران با رئیس جمهوری تاجیکســتان دو طــرف ضمــن گفتوگــو و تبــادل نظــر در خصــوص موضوعــات دوجانبــه، منطقــهای و بینالمللــی و بــا اشــاره به مشــترکات فــراوان دو کشــور بــر گســترش روابــط و همکاریهــای دو کشــور در بخشهــای مختلــف سیاســی، اقتصــادی، فرهنگــی، انــرژی و فنــاوری تأکید کردند.تاجیکستان یکی از نخستین جمهوریهایی بــود که پس از فروپاشــی اتحاد جماهیر شوروی اعالم استقالل کرد و بالفاصله این اســتقالل از ســوی دولت ایران به رســمیت شناخته شد. اتفاقی که نوید این را میداد که دو کشور فارسی زبان با توجه به پیشــینه تاریخیشــان روابطی فراتــر از حــد معمــول روابــط منطقهای رایج برقرارکننــد، توقعی که تحققش در مقطعــی با حضــور گســترده پیمانکاران ایرانی در پروژههای عمرانی تاجیکستان و نیــز مــراودات فرهنگــی بــه نظــر در دســترس میآمد. در ســالهای اخیر نیز رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه و تمایــل بهگســترش روابط با کشــورهای حــوزه آســیای میانــه و قفقــاز چنــان کــه تاکنون پیگیری شــده اســت، میتوانست تقویتکننده باشــد؛ اما برخــی رویدادها خــارج از اختیــار دســتگاه دیپلماســی به مثابه دســتاندازی در مســیر تحقق این هــدف عمــل کــرد. از جملــه دســتگیری بابک زنجانی، فردی که بخش عمدهای از درآمدهای نامشروعش از محل واسطه گری در فروش نفت ایران را در سالهای تحریــم در بانــک مرکــزی تاجیکســتان ســپردهگذاری کــرد و طبیعــی بــود کــه دســتگیری زنجانــی، محاکمــه او و طبعاً واخواســت این ســپرده که گفته میشــود بــا بودجــه ارزی یــک ســال تاجیکســتان برابــری میکنــد تا چــه حد میتوانســت اختالف برانگیز باشد. همزمان دعوت از یک چهره مخالف دولت تاجیکستان به کنفرانســی در تهــران و نیز فرصتجویی رقیــب منطقــهای ایران یعنی عربســتان ســعودی از ایــن موقعیــت بــر پیچیدگی وضعیــت افــزود. تــا آنجــا کــه برخــی ناظــران مخالفــت تاجیکســتان را یکی از موانــع اصلــی عضویــت ایــران در پیمان شــانگهای ارزیابــی میکنند.بهگفتــه یک فرد مطلع بر اســاس همیــن دالیل حاال در خیابانهای فراخ و زیر آســمان پاکیزه تاجیکســتان نسبت به ســالهای گذشته تعــداد کمتــری از ایرانیان تــردد میکنند و از حجــم حضور شــرکتهای ایرانی در پروژههای این کشــور کاسته شده است. با این حال بهنظر میرسد چشم اندازهای مشــترک اقتصادی همچون بازسازی راه ابریشــم که چین را از مسیر تاجیکستان و افغانستان به ایران و کشورهای غرب آسیا و نیز اروپا متصل میکند، از دالیلی است که میتواند دو کشــور را از این دستانداز سیاسی عبور دهد. عالوه بر آنکه در بهمن مــاه 96 وزیــر خارجه تاجیکســتان ضمن ســخنرانی در ســفارت ایران به صراحت بر تمایل دوشــنبه به توسعه روابطش با تهران تأکید کرد.

تمایل به گســترش روابط با ایران در میان مــردم مســلمان تاجیکســتان نیز کــه با وجــود رســم الخط روسیشــان به فارســی ســخن میگویند و مینویسند و برای معالجاتشان سفرهای متعددی به ایران دارند، ظهور قابل توجهی دارد؛ تمایلــی که در کنار اراده سیاســی موجود میتواند ســبب بهبــود و توســعه روابط دو کشــور باشــد.این عــالوه بر آن اســت که دو کشــور در قالب ســازمان همکاری اقتصادی (اکو) همراه با ترکیه، پاکستان، افغانســتان، جمهــوری آذربایجــان، قزاقســتان، ازبکســتان، ترکمنســتان و قرقیزستان با یکدیگر همکاری میکنند. ســازمان همــکاری کــه کشــورهای عضو آن در مجمــوع بیــش از ۰۳۳ میلیــون جمعیــت و بیــش از ۸ کیلومتــر مربــع وســعت منابــع گســترده نفــت و گاز و صنایــع مختلــف را در اختیــار دارنــد و در قالــب اکو برای دســتیابی به توســعه اقتصــادی پایدار و حــذف موانع تجارت با یکدیگــر همــکاری میکنند. نشســت وزیران خارجه کشورهای عضو اکو امروز در دوشنبه برگزار میشود.