Schijventurbo
Intels Optane Memory als systeemversneller
Flash-opvolger 3D XPoint belooft een langere levensduur en moet 1000 keer sneller zijn. Intel stopt het in een cache-SSD met de naam Optane Memory.
Intels Optane Memory moet trage systemen met harde schijven versnellen, zodat je nauwelijks verschil merkt met een systeem met ssd. Oudere hardware kun je er niet mee opvoeren, maar verkopers kunnen het op nieuwe pc's plakken. Een sticker over de snelle Optane-techniek stimuleert vast de verkoop.
Optane Memory komt softwarematig als cache tussen cpu en harde schijf en moet het hele systeem met een factor 14 versnellen. We hebben de 16 gigabyte grote Optane-kaart ook als ssd getest, maar die benchmarks waren niet bepaald indrukwekkend. Sequentiële lees- en schrijfsnelheden van 930 MB/s en 150 MB/s en 37.000 IOPS bij random schrijven zijn beneden gemiddeld. Een waarde van 150.000 IOPS bij het lezen is wel goed en Optane Memory bereikt deze waarden in vergelijking met gewone ssd's al bij weinig threads oftewel een lage 'Queue Depth'. Volgens Intel past dit allemaal prima bij gebruik van Optane Memory als cachegeheugen in een desktop-pc.
Hardware
Intels Optane-module is uitsluitend verkrijgbaar als M.2-SSD (2280) met een capaciteit van 16 of 32 GB. Anders dan de meeste NVMe-SSD's gebruikt hij maar 2 PCIe 3.0lanes, zodat de maximale overdrachtssnelheid wordt gehalveerd tot 2 GB/s. Maar het draait bij Optane om IOPS, om random access, niet om sequentiële snelheden. We treffen op de 16GB-versie alleen een controller aan en een enkele 3D XPoint-geheugenmodule. Een DRAM-cache ontbreekt. Zonder installatie van extra software ziet Windows een ssd van 13,4 GB, want ook 3D XPoint heeft ruimte nodig voor metadata en reserveblokken. Niet voor overprovisioning, want dit geheugentype hoeft niet gewist te worden voor het beschreven wordt, nog een snelheidsvoordeel ten opzichte van NAND-flash.
Ssd's zijn vooral zuiniger dan harde schijven omdat ze sneller klaar zijn. Maar het energieverbruik van de Optane-module komt bovenop dat van de harde schijf. Het idle energieverbruik ligt op circa 1 watt. Energiebesparende functies worden nog niet ondersteund, dus een Optane-systeem zal waarschijnlijk iets meer stroom verbruiken dan een systeem met alleen een harde schijf.
Systeemeisen
Optane werkt alleen met een vrij nieuw systeem. Intel noemt als eisen een Kaby Lakeprocessor, en een moederbord met een chipset van het type 200, HM175, QM175 of CM238 met Optane-ondersteuning in het UEFI-BIOS. Via de link aan het eind van dit artikel vind je een lijst met compatibele moederborden. Alleen de SATA-schijf waarvan het systeem opstart wordt versneld – niet de USB-, SAS- of NVMe-schijven. Bovendien heb je een 64-bit Windows 10 nodig die in de UEFI-modus opstart. Optane is bestemd voor systemen met een harde schijf, maar ook pc's met een ssd of hybride schijf zouden (duidelijk minder) versneld moeten worden.
Na inbouwen van de Optane-module moet de SATA-modus in de UEFI-setup worden gecontroleerd. Op ons testmoederbord moesten we de optie 'Intel RST Premium with Intel Optane System Acceleration (RAID)' activeren, maar daarna startte Windows niet meer. De procedure zoals beschreven bij de Hotline-tips (p. 142) bood uitkomst.
Verder moet je de actuele RST-driver (Rapid Storage Technology) van Intel instelleren. Die is zowel met als zonder Optaneondersteuning beschikbaar (zie link einde artikel). Na een herstart vraagt die om de ssd te configureren en is de installatie gereed.
Testresultaten en conclusie
We vergeleken de resultaten van BAPCo Sysmark 2014 in een testsysteem met een harde schijf (Toshiba X300, 5 TB) en een SATA-ssd (WD Blue, 1 TB) steeds met en zonder Optane-module. Sysmark 2014 gaat uit van typische desktoptoepassingen om een totaalscore te bepalen. Die was met alleen een harde schijf 1272 punten. Met Optaneturbo werd dit 1605 punten, bijna even snel als met alleen een SSD (1606 punten). Het ssd-systeem werd nauwelijks versneld door Optane en haalde daarmee 1646 punten. De Optane-driver biedt alleen statistische gegevens voor de 32GB-module, dus we konden helaas niet zien welke bestanden in de cache terechtkwamen.
Optane is niet de eerste poging om pc's met harde schijven te versnellen (denk aan ReadyBoost of Intels Turbo Memory). We betwijfelen of deze technologie wel populair wordt, aangezien er nieuwe en dure hardware voor nodig is. Een voldoende grote ssd lijkt voor veel gebruikers aantrekkelijker, zeker in notebooks waar het energieverbruik van belang is.
In geschikte systemen levert Optane wel overtuigende resultaten. Het besturingssysteem en programma's starten duidelijk sneller op en de benchmarks benaderen zelfs die van een ssd-systeem. De productiekosten van het nieuwe geheugen zullen nog wel flink moeten dalen om daadwerkelijk NAND-flash te vervangen. Dat zou vooral desktop-pc's een stuk sneller maken. (mdt)