‘Fascisme is onze enige vijand’

Krijgt een derde seizoen. De Amazon-serie vertelt een alternatief geschiedenisverhaal, waarin de nazi’s de baas in de VS zijn. „De realiteit is donkerder geworden en lijkt meer op onze serie”

Scene uit Amazon-serie The Man In The High Castle. Regisseur Isa Dick Hackett: „We hadden nooit kunnen verwachten dat er daadwerkelijk nog nazi’s door onze straten zouden marcheren.” The Man in The High Castle Met: Alexa Davalos, Cary-Hiroyuki Tagawa en Rufus Sewell Seizoen 3, 10 afleveringen van circa 55 minuten. Te zien op Amazon; datum nog onbekend. n de allereerste aflevering van Amazon-serie The Man In The High Castle dwingt een klapband verzetsman Joe Blake van de weg. Gestrand tussen maïsvelden in het Amerikaanse Middenwesten, schiet een voorbijrijdende politieman hem te hulp. De vriendelijke diender, met een rode nazi-band om zijn rechterarm, deelt een boterham met eiersalade met de verdwaalde New Yorker. „Wat is dat?”, vraagt Blake, als het plots witte en grijze vlokken begint te regenen. „Het ziekenhuis”, zegt de agent. „Elke dinsdag verbranden ze invaliden, terminale patiënten; zij die de staat tot last zijn. Fijne dag verder!”

Een onwerkelijke scene in een alternatief geschiedenisverhaal naar het boek van de Amerikaanse sciencefictionschrijver Philip K. Dick, waarin de nazi’s de Tweede Wereldoorlog winnen en samen met Japan Amerika veroveren.

Onwerkelijk in elk geval in januari 2015, toen de eerste aflevering verscheen op videodienst Amazon Prime. Voordat neonazi’s in de Amerikaanse stad Charlottesville in Virginia de straat opgingen met fakkels in de hand. En voordat Donald Trump de demonstranten niet direct wilde veroordelen. De makers van The Man in The High Castle zijn geschrokken van deze convergentie van feit en fictie, vertellen ze tijdens een persbijeenkomst op de Comic Con in New York. „De realiteit is donkerder geworden en lijkt meer op onze serie”, zegt Isa Dick Hackett, regisseur van de serie en dochter van de sciencefictionauteur. „Daarom is het goed dat we deze show nu maken. Het heeft een anti-fascistische boodschap – net als het boek van mijn vader. Hij zei dat fascisme onze enige vijand was. Al hadden we nooit kunnen verwachten dat er daadwerkelijk nog nazi’s door onze straten zouden marcheren.”

Amazon zal in elk geval niet opnieuw reclame maken voor The Man In The High Castle door prominent hakenkruizen en andere nazi-symboliek op muren en banken te plakken, zoals het deed in 2015 in de New Yorkse metro.

„Amazon vond zo’n reclamecampagne ‘kunnen’ omdat dit soort symboliek iconen waren uit een ver verleden. Een afgesloten hoofdstuk”, zegt mediawetenschapper van de Universiteit Utrecht Dan Hassler-Forest aan de telefoon. „De afgelopen twee jaar is bij veel mensen in de VS doorgedrongen dat de dreiging van fascisme en neonazisme, door politiek-economische en sociale gevolgen, nog steeds heel echt is.”

Ook in het derde seizoen van de serie volgt de kijker Obergruppenführer John Smith (gespeeld door Britse acteur Ru- fus Sewell) in New York. Een Amerikaanse soldaat die na de nederlaag opklom tot een hoge rang in de lokale SS. De kijker ziet hem verzetsleden martelen en vermoorden, maar ook regelmatig liefdevol met zijn jonge kinderen spelen.

„Ik speel een Amerikaanse nazi”, zegt Rufus Sewell op New York Comic Con. Hij trekt een bedenkelijk gezicht. „Het is een gekke wereld tegenwoordig, hè?” Het spelen van een geloofwaardi- ge nazi in een alternatieve wereld is lastig, vertelt Sewell. „Ik wil de clichés vermijden over eendimensionale nazi’s die we kennen uit oude films. Ik speel er een die met zijn vrouw een hamburger eet, met een fles ketchup op tafel.”

De makers van The Man In The High Castle lijken zich bewust van het gevaar om fascisme wit te wassen met herkenbare en genuanceerde personages. Al lang voor de gebeurtenissen in Charlottesville overlegden ze regelmatig over het waarborgen van het antifascistische karakter van de show.

Vooralsnog ziet het er niet uit dat het nieuwe seizoen van The Man In The High Castle dezelfde hevige reacties zal oproepen als het deze zomer door HBO aangekondigde Confederate. Die serie van de makers van Game of Thrones vertelt een alternatieve geschiedenis waarin de zuidelijke staten zich na de Amerikaanse Burgeroorlog met succes hebben afgescheiden van het Noorden en waar slavernij nog altijd bestaat. Waarom zouden twee witte makers het verhaal van de zuidelijke staten moeten verheerlijken, vroegen critici zich af.

De Amerikaanse auteur Ta-Nehisi Coates, een van de invloedrijkste denkers over ras van dit moment in de VS, schreef in een essay in The Atlantic dat hij een groot verschil ziet tussen beide series. De strijd tegen slavernij is nooit opgehouden sinds het verlies van de Zuidelijke staten. Nazi-Duitsland is verslagen en de leiders berecht, wat niet is gebeurd met de Geconfedereerde separatisten. „Zelfs nu nog vechten AfroAmerikanen daar hetzelfde gevecht als net na de Reconstructie”, schrijft hij in The Atlantic. „De makers van Confederate snappen niet dat de oorlog voor hen weliswaar voorbij is, maar niet voor ons. Afro-Amerikanen hebben geen sciencefiction nodig. We zien het als we onze deur opendoen, in onze politiek en als we de televisie aanzetten.”