ANALYSE Het nieuwe ‘Rome’ moet beloftes van voorgangers respecteren

De spelregels in Europa even veranderen, kan echt niet zomaar. us Italië wil alles anders. Maar zo werkt het niet in Europa, was de boodschap van Jean-Claude Juncker nadat de Italiaanse regering dinsdag zijn eerste ontwerpbegroting naar Brussel had gestuurd. „Europa werkt volgens tevoren vastgestelde regels”, zei de voorzitter van de Europese Commissie tegen Italiaanse media. „Nieuwe regeringen moeten de beloftes houden van hun voorgangers.”

Het is een sobere, bijna verhulde aankondiging van de frontale confrontatie tussen Rome en Brussel die eraan zit te komen. De coalitie van Lega en de Vijfsterrenbeweging wil met haar begroting voor 2019 niet alleen het begrotingstekort laten oplopen. Zij zegt ook tegen de Europese Commissie, als hoeder van de Europese afspraken: de criteria waarop je ons beoordeelt, moeten anders.

Juncker wees dat dinsdag dus meteen ondubbelzinnig af: het nieuwe Rome heeft het spel te spelen volgens de oude regels. De landen in de eurozone hebben de afgelopen jaren steeds verdergaande afspraken ge- maakt om hun begrotingsbeleid op elkaar af te stemmen. Het was een les uit de eurocrisis. Italië, de derde economie in de eurozone, wil dat samenspel nu ontregelen.

Wie weet hoever ze komen, want erg harmonieus is het samenspel toch al niet. Dinsdag ontstond meteen debat: gaan we het over Italië hebben op de eurotop die – toevallig – donderdag plaatsheeft?

Premier Mark Rutte kondigde al aan de Italiaanse premier Giuseppe Conte zeker ter verantwoording te willen roepen. Maar bijvoorbeeld Frankrijk wil juist niet nu over Italië praten – laat eerst de Commissie de Italiaanse begroting rustig analyseren, zeggen ze daar.

Aandacht afleiden

Bovendien, nu Italië bespreken leidt de aandacht maar af van waar deze top voor bedoeld was: een zetje geven aan de moeizame voortgang in de discussies over onder meer de bankenunie en het Europees Stabiliteitsmechanisme – hervormingen die de eurozone sterker moeten maken.

Zo versterkt het debat over Italië bestaande verschillen in de eurozone. Je hebt landen die van alles anders willen en daartegenover – vooral noordelijke – landen zoals Nederland, die zeggen: eerst maar eens de gemaakte afspraken uitvoeren. Een Europese topfunctionaris kon dinsdag alleen maar hopen dat een mogelijk debat over Italië „respectvol” zou verlopen.

Dát Italië een probleem vormt, betwist vrijwel niemand. De opgaves waren er al lang voor deze regering: het gebrek aan groei en concurrentiekracht en de te hoge staatsschuld. Uit eerdere Italiaans-Europese afspraken daarover kwamen juist de beloftes van Rome voort waar Juncker de nieuwste regering dinsdag aan herinnerde.

Kern daarvan is dat het begrotingstekort elk jaar met 0,3 procentpunt moet krimpen, dit jaar tot 0,8 procent. Juncker sprak dinsdag droog van een „aanzienlijk gat” tussen de oude beloftes en de nieuwe wensen: een tekort van 2,4 procent.

Dat klonk milder dan vorige week. Toen zei diezelfde Juncker dat Italië een nieuwe eurocrisis riskeerde met z’n harde koers. Nu de begroting officieel is ingediend, zijn zulke kwalificaties niet meer te verwachten. Nu lopen de procedures: analyse door de Commissie (twee weken), vragen aan de regering (november) antwoorden en aanpassing (drie weken).

Dat is een langzamere fase, maar die loopt niet per se zachter af. De kans bestaat dat de Commissie de begroting afwijst en Rome vraagt zijn huiswerk over te doen.