Digital teknologi - venn eller fiende?

Forskningsjournalist Bjørn Vassnes ga i 2015 ut boka Homo Digitalis. På filosofikafe i Iveland 13/2 tok han opp nokre av emna frå boka.

●● Det er ein digital revolusjon vi opplever nå. Før var endringar knytta til maskinar, energi, fysiske arbeidsoppgåver. Vi fekk tid til omstilling. Det får vi ikkje nå. Tempo og omfang er for stort. Nå overleverer vi mentale oppgåver til maskinar. Dei taklar «all» informasjon, avstandar, individuell tilpassing. Utdanning er i endring.

Før var vi mykje saman med andre i fritid, arbeid og sosialt. Var vi heilt åleine fann vi på ting. Nå vert skjermen slått på. Å vera sosial nå er å vera tilkobla, gjerne åleine og inne, det blir lite fysisk aktivitet saman med andre.

Både i USA og Tyskland er 2 -3-åringar digitale superkonsumentar, inkludert reklame retta mot born. Teknologien verkar så hjelpsam. Svar på spørsmål er alltid eit tastetrykk unna. Vi slepp å minnast, alt ligg i maskinen klart til bruk. Men: utan lagring og bearbeiding i hjernen misser vi evne til å vurdera, takla det uventa. Konsentrasjon og evne til merksemd over tid blir svekka. Dei ivrigaste databrukarane slit på skulen, mange får skjellettproblem.

Fysisk aktivitet som del av undervisninga aukar læringsevnen. Hjernen vår er fødd uferdig og må utviklast. Ikkje-verbalt språk er delvis medfødt og må lærast gjennom nær fysisk kontakt dei to første leveåra.

Så nær at hjerterytme blir «utveksla» og god andletkontakt trener syn og hørsel. Slik trening kan ikkje maskinar og seinare TV, dataspel gje.

Sosiale media reduserer vår sosiale intelligens. Gjennom sosiale media kan ein leva i ei boble av likesinna, sleppa å tolka kroppsspråk, andletsuttrykk, tonefall, vanskelege samtalar.empati og visdom får dårlege kår.einsemd og høgt konfliktnivå finn ein ofte hjå dei som har flest venner på Facebook.

Demokrati krev evne til eiga tenking. Det krev kunnskap, evne til å diskutera sakleg, få med seg ei tankerekke. I samspel med andre må ein kunna sjå kva som er best for alle både på kort og lang sikt. Kvart enkelt barn må læra esse at dette ikkje vert drege for langt, og at det i staden vert ei pakt med djevelen. Når ein toppar dette med den politiske uvissa som regjeringa ber med seg, har me med ein farleg cocktail å gjere. Regjeringa sveivar tryllestaven over mykje i jordbruksmeldinga. Det er ei grense for kva ein kan venta av ei enkeltmenneske, eller heiltidsbonden som regjeringa kallar han. Me må som samfunn finne og teikne opp denne grensa.

Bonden i dag er ofte den einaste i grenda. Sikkerheitsnettet i form av yrkesbrør på nabogardane, er vekke. Det er viktig å få friske auge inn i fjøsa, og bonden treng å lufte ut hovudet ein gong i blant. Avløysar er eit treffsikkert tiltak i so måte.

Regjeringa har styrka tilsyn og hatt fokus på høgare straffer for dyremishandling. Å førebygga slike tragediar har regjeringa eit meir ullent forhold til. Å fjerna avløysartilskotet er risikabelt for samfunnet, og ikkje minst for dyra.

Dyra i fjøset er prisgitt ein kjær og empatisk bonde som har det godt med seg sjølv og sine næraste.