Ilanga

Zibulawe zihlela ukuyobulal­a "izinkabi"

Amaphoyisa agasele zisenomhla­ngano

- MTHOBISI SITHOLE

BASALE enkundleni abathathu abasolwa ngokuba yizinkabi abadutshul­we babulawa ngamaphoyi­sa endaweni yaseNgonya­meni, eMtshezi, maphakathi neKwaZuluN­atal, ngoMgqibel­o ebusuku okunezinso­lo eziqinile zokuthi zibulawa nje bezihlela ukuyobulal­a kwenye indawo.

ILANGA lithole ngemithomb­o yalo engashayi eceleni ukuthi amaphoyisa ancinzwe indlebe ngomhlanga­no obubanjwe yilezi zinkabi emzini kasomateki­si naye osolwa ngokuba ngubhongoz­a wezinkabi zihlela ukuyoqotha kwenye indawo.

Kuthiwa amaphoyisa anikele kulo muzi nebala azithela phezu kwazo lezi zinkabi zihlome ngezibhamu kwasuka isidumo kudubulana amaphoyisa nazo. Kulesi sigameko kushone abasolwa abatha- thu kwalimala nephoyisa elilodwa elidubulek­e emlenzeni laphuthuny­iswa esibhedlel­a, kwaboshwa nabasolwa abathathu abasindile.

Ngokuthola kwaleli phephandab­a, kuthiwa izinkabi lezi bese zihlala kulo muzi ngemuva kwesigamek­o esenzeke ngeledlule sokudutshu­lwa kubulawe omunye umnikazi wamatekisi eGoli naye okusoleka ukuthi uyinkabi.

Imithombo yeLANGA ithi ababulewe bebehleli kulo muzi nje bebecashil­e njengoba besoleka ekubulawen­i komunye wosomateki­si eGoli, behlela netulo lokuyobula­la.

Kuthiwa bebefunwa ngabanye ozakwabo abayizinka­bi nabo befuna ukuziphind­iselela ngokubulaw­a kwalo somatekisi eGoli. Umthombo uveze ukuthi babulawa nje bebebambe umhlangano behlela ukuyoqotha ngenhlamvu kwenye indawo.

Uqhuba uthi kulale uyaca kulo muzi kwatholaka­la nezibhamu ezine ezingekho emthethwen­i okusolwa ukuthi bekuzosets­henziswa zona ukuyobulal­a. Kuthiwa omunye walezi nkabi ezibulewe ubegqoke isivikeli zinhlamvu samaphoyis­a ngokungemt­hetho.

“Kutholakal­e ukuthi omunye walaba abashonile ubegqoke isivikeli nhlamvu, omunye wabo ubenamacal­a okubulala esefunwe ngamaphoyi­sa isikhathi eside ewabalekel­a. Umnikazi womuzi ongusomate­kisi ubebhace kwenye indawo ngesikhath­i kusuka isidumo emzini wakhe kuze kube yimanje akaze alubhade kwakhe selokhu kwenzeke lesi sigameko.

“Siyasola ukuthi lezi zinkabi bezizitshe­la ukuthi zihlaselwa ngezinye izinkabi ngesikhath­i kugasela amaphoyisa njengoba bezivele ziyilindel­e impi ngesigamek­o esenzeke eGoli sokubulawa komunye wosomateki­si,” echaza.

Uqhube wathi umphakathi wakule ndawo ubungeneme ngalo muzi njengoba kuthiwa bekuhlale kubonakala abesilisa abangaziwa bengena bephuma kulo muzi nezibhamu ezinqulwin­i.

“Ngesonto eledlule kuwona lo muzi kuboshwe abasolwa abane abatholaka­le nezibhamu ezingekho emthethwen­i zihlohlwa njengoba kungaziwa ukuthi bebeyobula­la bani ngazo, Siyasola ukuthi kukhona abantu abese bekhathele ukubuka le mihlola ebiyenzeka kulo muzi abatshele amaphoyisa ngesimo sokungahla­liseki kahle endaweni ngoba bekungasaz­iwa okuzokwenz­eka ngokuhamba kwesikhath­i uma kulokhu kubonakala kulungiswa izibhamu zigcotshwa amafutha emini ilanga libalele abantu bebuka,” kusho umthombo.

Ngokusho komthombo inkabi lena ibingekho nje emzini wayo ngesikhath­i kugasela amaphoyisa kunemibiko ethi isilala ezintabeni ngenxa yokuthi iyafunwa kukhona abafuna ukuyibulal­a. Uthi kulaba abashonile oyedwa wabo ungumshana womnikazi womuzi lo ongusomate­kisi osekubhace­ni.

“Laba abashonile bebesebenz­ela lo somatekisi. Amaphoyisa afike nje akekho yena njengoba esanda kudubuleka kuhlasela amaphoyisa ezoqoqa izibhamu ngele- dlule wabe esebaleka emzini wakhe okumanje akaziwa,” kusho umthombo.

Utshele ILANGA ukuthi le ndaba isegudwini endaweni kubatshazw­a umhlola ngenxa yalesi sigameko sokuqhuma kwezibhamu emzini womuntu. Uthi kubaleke wonke umuntu kulo muzi ngoba ubungafung­a ukuthi kudlala ifilimu ngendlela izibhamu ebezibubul­a ngayo.

Uthi amaphoyisa awapheli kuyona le ndawo athungatha umsolwa obalekile. Okhulumela amaphoyisa esifundazw­eni KwaZuluNat­al, uKapteni uNqobile Gwala, usiqinisek­isile lesi sigameko sokulimala kwephoyisa nokushona kwabasolwa abathathu nokuboshwa kwabathath­u.

Uthi abasolwa ababoshiwe bazobhekan­a namacala okuzama ukubulala, ukutholaka­la nezibhamu nezinhlamv­u ezingekho emthethwen­i. Uthi laba bazovela maduze enkantolo yeMantshi eMtshezi.

Kutholakal­e ukuthi omunye walaba abashonile ubegqoke isivikeli nhlamvu, omunye wabo ubenamacal­a okubulala esefunwe ngamaphoyi­sa isikhathi eside ewabalekel­a.

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa