Bazojeza omasipala abanogcobho eKZN
ZIZONCISHWA amabhonasi izikhulu zomasipala baKwaZuluNatal abahluleke ukuthola umbiko wezimali ongenagcobho.
Lokhu kuvezwe nguNgqongqoshe wezokuBusa nokuBambisana neziNdaba zoMdabu, uNkk Nomusa Dube-Ncube ephawula ngombiko wokuphathwa kwezimali othulwe wuMcwaningi Mabhuku jikelele uMnuz Kimi Makwetu.
Uthe uphoxekile ngalo mbiko oveze ukuthi iKwaZulu-Natal iphume isibili ngo-18% komasipala abanombiko ongenawo ugcobho. Yize ungqongqoshe ekwamukele ukuthi isifundazwe siphume isibili, ukhathazekile ngokunye okuvezwe yilo mbiko okukhomba ukuthi kunomasipala abangenzanga kahle.
“Siphoxekile ngokwehla kwesibalo somasipala abathole umbiko ongenagcobho. Sifuna izimeya namakhansela baqinisekise ukuthi lokhu ngeke kuphinde kwenzeke. Sesiqalile ukuba nemihlangano nezimeya, amakhansela nezimenenja zemikhandlu eyenze ukuthi isifundazwe sehlelwe yizinga,” kusho ungqongqoshe.
UNkk Dube-Ncube uthe bakukhuthalele ukuthi imikhandlu inyuse izinga lokusebenza, yingakho bezoqinisekisa ukuthi bayajeza abathintekayo. Uthe omasipala sebenxuswe ukuthi bazame ezinye izindlela ukuqinisa isandla, okubalwa nokubhekana ngqo nezikhulu zezimali emikhandlwini.
Ukugcizelele ukuthi ngeke akhishwe amabhonasi futhi ngeke zinyuselwe imiholo izikhulu kuleyo mikhandlu engenzanga kahle. “Sesizoyicubungula indaba yamabhonasi nokunyuswa kwemiholo, okumele kwenzeke kuleyo mikhandlu esebenza kahle. Ngeke sikwazi ukuqhubeka nokukhipha amabhonasi ekubeni amabhuku ezimali kamasipala eyihlazo.”
Unxuse amakhansela ukuthi nawo avule amehlo, aqinisekise ukuthi abantu bayawenza umsebenzi wabo emikhandlwini.
“Yize sithole imibiko emihle kwabanye omasipala, asifuni ukwenza sengathi kwanele lokhu yingakho sikuthatha njengesifundo. Asifuni kube nokungabaza uma sikhuluma ngombiko wezimali komasipala.”
Ngesikhathi ethula umbiko ngoLwesithathu, uMakwetu uthe iyakhathaza indlela omasipala abayimosha ngayo imali, athe kudalwa nawukuthenga izimpahla ngendlela engalawuleki. Isifundazwe esihambe phambili ngokuba nomasipala abangenagcobo kube yiWestern Cape ethole u-80%. UMakwetu uncome uNkk DubeNcube, ihhovisi likandunankulu wesifundazwe nomnyango wezezimali ngokulekelela uMasipala waseNewcastle, Jozini, Hlabisa, Amajuba, uThukela noMkhanyakude abebethola imibiko engagculisi kodwa kulokhu abathole emihle yise kunezinto okumele zilungiswe.
Komasipala abaningi kukhalwe ngokuthi alukho uhlelo lokulawula kahle umkhandlu. Yize eminye ithole imibiko emihle kwezezimali, kunezinto okusamele zilungiswe.