GWK se presisieplan stoot boere se oeste op
GWK het ’n vindingryke plan om boere te help sin maak van al die data wat met presisieboerderybeginsels ingesamel word. Só bly boere bewus van die groot prentjie en los hulle gewasen grondprobleme betyds op, wat tot hoë gemiddelde opbrengste lei.
Data is die kruks van presisieboerdery en deesdae kan enige boer lag-lag enorme hoeveelhede data insamel. Die probleem is egter om sin te probeer maak van hierdie massas data en dit tot voordeel van die boer aan te wend.
Dit is juis hierdie gaping wat die landboumaatskappy GWK wil probeer vul deur aan boere ’n volledige presisieboerderydiens te verskaf. Sedert hy daarmee begin het, het die sogenoemde fokusklante se gemiddelde koringopbrengs met 1,2 ton/ha en die gemiddelde mielie-oes met 2,2 ton/ha geklim.
“Tegnologie en data is die toekoms. As ons nie boere help om tegnologies vooruit te gaan nie, gaan hulle stagneer en ’n ding wat stagneer, gaan dood,” sê mnr. Dup Haarhoff (foto regs), hoof van landboukundige dienste by GWK Agri op Douglas, oor hierdie baanbrekersprojek, wat ’n holistiese benadering volg en nou saamwerk met die universiteite van Stellenbosch, Pretoria en die Vrystaat. Hulle het in 2006 met die benadering, wat hulle hoëtegnologieboerdery (die boere praat sommer van HTB) noem, begin. In ’n neutedop word grondfisika, -chemie en -water alles in ag geneem en met die hulp van afstandswaarneming en -monitering word daar oplossings vir probleemgebiede op spilpuntvlak gevind om opbrengsverbeterings mee te bring. “Die gemiddelde opbrengs vir mielies vir die HTB-boere was in die 2014-’15-somer sowat 14,6 ton/ha,” sê Dup. “Die groter GWK-gebied, wat hierdie boere insluit, se gemiddelde opbrengs was 12,4 ton/ha. Vir koring was daar ’n verskil van 1,2 ton/ha tussen die ouens wat deelneem, en die gemiddelde binne GWK. Daar is ’n reuseverskil in hoe goed die HTB-boere presteer.”
MODEL
Hoewel GWK reeds sowat sewe jaar gelede met die diens begin het, het dit die afgelope twee jaar behoorlik momentum begin kry.
Hy lewer tans die diens aan 86 besproeiingsboere (hulle word fokusklante genoem) oor sowat 20 000 ha (in die winter) tot 22 000 ha (somer). Die fokusklante kan uit ’n pakket dienste kies (wat landbesoeke insluit), wat gemiddeld R140/ha kos. Daar is ook sowat 125 boere, oftewel 25 000 ha tot 35 000 ha, vir wie hulle besproeiingskedulering doen. Sowat 10% word nog deur neutron-vogmeters gedoen en die res word deur middel van DFM en Aquacheck se aaneenlopende aantekeningstelsels gedoen.
“Die enigste nadeel van die hele stelsel is dat dit baie intensief is. Dit verg baie tyd. Hoewel die dienste nie so duur is nie, kan die hardeware wel baie geld kos.”
Die boere val in drie streke: Suid (soos Hopetown, Cradock en Colesberg), noord
(Douglas, Prieska en Marydale) en sentraal (Bloemhof, Christiana, Vaalharts, Barkly-Wes en die Oranje-Riet-kanaal).
Terugvoering word op twee maniere gegee. Twee keer per jaar vergader die GWK-span met klein groepies boere – gewoonlik sowat vier tot ses buurmanne wat soortgelyke omstandighede het – en bespreek praktiese voorbeelde. Daar is ook ’n individuele seisoensbespreking met elke boer. Dit is só gedetailleerd dat dit soms tot vyf uur lank kan duur.
“Ons span doen vreeslik baie moeite om vir elke individu oplossings te kry.”
KRY DIE BASIESE REG
“Beste praktyke is ons einddoel en ons doen alles om daarby uit te kom,” vertel Dup. Die heel eerste stap is om na die mees basiese dinge om te sien. “Jy kan nie presisieboerdery doen as die basiese dinge nie reg gedoen word nie.”
Hulle kyk na waterverspreiding, -infiltrasie en afloopbestuur.
“Ordentlike wortelontwikkeling is vir ons verskriklik belangrik om water, oftewel die tenk, doeltreffend te kan benut. Ons glo as jy gesonde wortels het, het jy ’n goeie opbrengs. Die skeduleringsmetodes wys vir ons uit waar verdigting is en ons probeer hierdie grondverdigting, ons noem dit toebroodjies, ophef sodat ons ’n groot tenk het waarin die wortels kan groei,” verduidelik Dup. Grondverdigting word ook met ’n penetrometer getoets.
“Doeltreffende besproeiingskedulering kom dan aan die beurt. Ek sê altyd ons hét water, maar in hierdie gebied is dit belangriker om die suurstof en soute te bestuur. Dis ewe skadelik as jy te min of te veel water gee,” sê hy.
Voorts word daar aandag geskenk aan die saadbedvoorbereiding, plantaksie en plantestand. “Dán eers begin ons kyk na grondkaarte en chemiese kaarte. Die korreksies wat ons aanbeveel, is op aanbevelingskaarte wat die produsent in sy strooier druk om variërend kunsmis te gee. Daarna begin ons moniteer deur afstandswaarneming.”
MONITERING
GWK maak staat op twee tipes satellietbeelde. Hy is die eerste maatskappy in Suid-Afrika wat Sentinel-beelde op ’n groot, kommersiële skaal gebruik. Dit verskaf elke tien dae (as wolkbedekking dit toelaat) ’n beeld teen ’n resolusie van 10 m x 10 m. Dié beelde gee ’n goeie tydlyn van byvoorbeeld gewasontwik- keling en waar bestuursaanpassings by ’n spilpunt nodig is. “Ons kan vir hom ’n MI-beeld (’n vogindeks van die plant en die grond) en ’n NDVI-beeld (normalised difference vegeta
tion index) gee. In albei gevalle gee ons vir hom ’n geklassifiseerde en ongeklassifiseerde beeld. Op die geklassifiseerde beeld speel ons met kleure om die verskille duidelik na vore te bring. Die ongeklassifiseerde beeld is ’n tydlyn van hoe die plant ontwikkel.”
Prof. Adriaan van Niekerk van die Universiteit Stellenbosch staan hulle daarmee by.
“Wat wonderlik is, hy doen vir ons ’n veranderingskaart,” sê Dup. “Dit wys of die plant se groei verbeter of verswak het en of daar siektes of versuipkolle voorgekom het sedert die vorige beeld. Die produsent kan dus betyds sien as daar fout insluip.”
Dup wys ’n voorbeeld van ’n NDVI-satellietbeeld. Die eerste beeld wys nie groot probleme nie, maar teen die tweede beeld is dit duidelik waar siektes toegeslaan het.
“Ons het gaan ondersoek instel by die inspeksiepunte en op ons aanbevelingskaarte. Ons het vir die produsent MAP (fosfate) aanbeveel, maar daarmee saam ook sink. Hy het egter net fosfate gegee en ons kon op die opbrengskaarte duidelik die sinkonderdrukking sien. Deur te monitor, kan ons by oplossings kom.” Twee keer per seisoen neem hulle ook ’n
spot-beeld teen ’n resolusie van 5 m x 5 m. Hierdie is ’n meer gedetailleerde beeld wat onder meer waterverspreiding (versuip- of droë kolle), die doeltreffende aanwending van water en siektes aandui. Hy roep ook ’n voorbeeld van ’n spot-beeld en moniteringskaart op sy rekenaar op.
“Jy sal sien dis spieëlbeelde van mekaar. Die kolle is waar ’n haelbui deurgekom het. Aan die einde van ’n seisoen kan ons al die redes gaan soek vir ’n laer opbrengs, of dit nou klimaat, hael of ’n foutjie met chemie, water of bewerking was. Op grond hiervan neem ons besluite vir die volgende seisoen.”
Hulle moniteer ook met opbrengskaarte en temperatuursensors wat elke uur ’n lesing neem. “Ons sal tipies op ’n hoë en lae plek op ’n plaas ’n temperatuursensor sit. Wan-
neer ons die seisoensbesprekings doen, probeer ons alles uitskakel wat tot ’n laer opbrengs kan lei, soos klimaat (ryp of hael). Deur die koue- en hitte-eenhede op die plaas te monitor, kan ons verstaan waarom daar byvoorbeeld op laer geleë dele van ’n stuk grond ’n swakker opbrengs was.”
SEISOENSBESPREKINGS
Voor die somer aanbreek, sal die vorige somer se seisoensbespreking plaasvind.
“Die doel is dat die produsent proaktief kan optree vir die komende seisoen,” sê Dup. Gedurende die gesprek kry die produsente ’n paneelbord met inligting vir elke spilpunt.
“Ons sal vir hom die temperature, skedulering, sy twee sy opbrengskaart en blaarchemie wys. Hy kan dus die besonderhede gaan kyk van waar die foute was en hoekom dit voorgekom het.”
Nog ’n nuttige aspek is die kaarte waarop die spesifieke boer se opbrengste teenoor die ander fokusklante s’n gemeet word.
“Dit wys aan die produsent of hy in die gemiddelde is, of bo- of ondergemiddeld. Ons doen dieselfde met die elemente sodat hy kan sien hoe doeltreffend dit aangewend is. Ons volg sekere norme, wat aandui hoeveel kilogram gelewer word per mm water of hoeveel kilogram gelewer word per kilogram stikstof of fosfate wat toegedien is. Die vergelykende kaarte wys aan ons waar daar moeilikheid is en dit help ons om die bemestingsprogram of ander metodes te hersien.”
Die boer kry as’t ware ’n “wenresep” om ’n sekere opbrengs na te jaag.
“Ons sê vir elke boer waarop hy in sy eie omstandighede moet klem lê in die seisoen wat voorlê,” sê Dup, en trek weer ’n voorbeeld.
“Hierdie boer het byvoorbeeld ses dinge waarna hy moet kyk. Hy moet kyk na drukprobleme, twee maal skoffel op vlak kleigronde om infiltrasie te verbeter, sy saadbedding en plantstand verbeter, ’n spilpunt oorweeg wat lank braak lê, die regte kultivars kies en lusern oorweeg as wisselbougewas.”
Die seisoensbespreking word afgesluit met ’n ekonomiese ontleding, wat uitwys hoeveel die boer vir produksiemiddele, soos saad, chemikalieë, bemesting en elektrisiteit, betaal het teenoor die res.
TOEKOMS
Die GWK-span reis gereeld na plekke, soos Brasilië, Australië en Amerika, om hul vingers op die pols van die nuutste tegnologie en ontwikkelings te hou.
Dup glo die landbou beweeg in ’n rigting waar bestuur nie net op spilpuntvlak gaan plaasvind nie, maar dat daar selfs bestuursones onder ’n spilpunt gaan ontstaan.
“In die toekoms gaan ons ál meer na ’n mikrovlak beweeg en dit gaan ál moeiliker raak om die fyner verstellings te maak.”
Boere sal egter deurentyd die groot prentjie in die oog moet hou, maan hy, en wys ’n beeld van ’n mielieland met fusarium-probleme.
“Die grond het oorversadig geraak weens verdigting (anaërobiese toestande het geheers) en die ‘tenk’ kon nie die massas water wat ons neergesit het, hanteer nie. Daar het ’n suurstoftekort en gevolglik ook probleme met kaliumopname ontstaan. Die spilpunt is op sekere dele op 40% gestel om stadig te loop en op ander dele op 90% (waar dit vinnig loop en dus minder water per keer gee). Die bestuursone waar ons minder water gegee het, was toe uiteindelik baie beter. Maar jy kan nie net een ding op ’n slag hanteer nie. Jy moet die hele prentjie sien.”
Hy reken ook tegnologie gaan akkurater toegepas kan word.
“Op droëlande bestuur die grond die boer, maar onder besproeiing bestuur die boer die grond. Die grondpotensiaal lei jou dus met droëlandproduksie en jy sal jou bemesting en stand daarvolgens aanpas. Besproeiingsgrond is egter so klein en duur dat jy eers die stukkie wat nie reg is nie, moet probeer regmaak voor jy dit tot laepotensiaalgrond verklaar. Die eerste stap is om jou grond reg te maak. Die tweede stap is om bemesting en die plantstand variërend aan te pas.”
Hy glo die progressiewe boere gebruik die hulpmiddels wat presisieboerdery bied.
“Daar is koste (hardeware) ter sprake aan alle tegnologiese ontwikkeling en ondersteuning. Die produsente wat dink hulle kan dit nie bekostig nie, gaan op die lange duur nie meer mededingend kan boer nie. Die grootte van boerderyeenhede veroorsaak soms dat sekere produsente meer koste kan aangaan ten opsigte van tegnologiese ontwikkelinge. Dit lei tot beter gewasverbouingspraktyke en lewer ’n beter opbrengs op hul beleggings. Dit is heel waarskynlik een van die redes waarom groter boerdery-eenhede groter word en die kleiner eenhede tot niet gaan.”