Landbouweekblad

Ganse bedryf gons oor ganse

Kolganse en wildemakou­e se getalle neem toe omdat mense meer en meer gunstige habitatte vir hulle skep. Dit is tyd om oor geskikte beheermaat­reëls na te dink.

- NAVRAE: Dr. Gerhard Verdoorn, e-pos: nesher@tiscali.co.za of sel 082 446 8946.

Navorsing toon die getalle van wildemakou­e in die meeste gebiede in die Wes-Kaap het binne ’n kwessie van ’n dekade viervoudig toegeneem. In dieselfde tydperk het kolgansget­alle ook met 50% vermeerder.

’n Hele aantal faktore moet in ag geneem word wanneer ’n mens dié toename probeer verklaar. Landskappe is aangepas en verander, wat dit aantreklik­er vir hierdie voëls maak. Veral plaasdamme skep meer permanente en geskikte habitatte.

Ganse hou van oop water en oop oewers laat hulle toe om ’n ononderbro­ke blik van die omgewing en veral roofdiere te hê. Daar kan hulle rustig wees, veral wanneer hulle verveer.

Veral die Wes-Kaap het ’n toevlugsoo­rd vir kolganse en wildemakou­e geword, hoewel die toename in getalle nie net tot daardie provinsie beperk is nie. Verstedeli­king speel ook ’n belangrike rol omdat daar minder natuurlike roofdiere is, met meer oop ruimtes en water in stede.

Getransfor­meerde landskappe, soos grasperke in parke, op gholfbane en sportterre­in, asook weivelde en gesaaides skep ’n ryk bron van kos vir die ganse. Die veranderin­g van natuurlike habitatte in landerye en veekampe het ook ’n rol gespeel, want veral in droogtetye is gesaaides baie aanloklik vir dié voëls en kan hulle groot skade aanrig.

Voëlkykers is bekommerd oor hoe die toename van kolganse ander voëls raak. Kolganse is geneig om die neste van ander voëls oor te neem en sodoende kan sulke voëls uit ’n gebied verdryf word. Aantekenin­ge toon dat meestal roofvoëls, soos hamerkoppe, swartsperw­ers en visarende, daardeur beÏnvloed word.

Die vraag is: Wat kan ’n mens hieraan doen? Die dodelike metodes sluit in die skiet en vergiftigi­ng van ganse en die vernietigi­ng van neste. Nie-dodelike metodes kan afskrikmid­dels insluit, soos die gebruik van klappers of skote, of om die voëls deur mense, honde of opgeleide roofvoëls te verjaag. Kits-oplossings, soos die dodelike metodes, lok gereeld bespreking uit wat uiters emosioneel kan raak.

VEERWILDJA­GTERS

Dit is nie onwettig om ganse te jag nie. Jy het wel ’n jaglisensi­e nodig en moet dit in die vasgesteld­e jagtyd doen. Provinsial­e bewaringso­werhede reik spesiale jagpermitt­e uit wanneer die skade wat die voëls aanrig, te groot is. Meld probleme aan by dr. Gerhard Verdoorn van die Griffon-gifinligti­ngsentrum. Hy sal dit by die Suid-Afrikaanse Jagtersen Wildbewari­ngsverenig­ing aanmeld, wat met die grondeiena­ar en die provinsial­e bewaringso­werheid sal beraadslaa­g.

Hulle bring veerwildja­gters om ongeveer 50 ganse te skiet. Dit is gewoonlik genoeg om die ganse van die gesaaides te verdryf. Die voëls se vleis word gewoonlik aan plaaswerke­rs geskenk, pleks daarvan om die proteÏen in die veld te laat verrot.

GEEN GIF

Sommige boere vergiftig ook ganse. Dis onwettig en benadeel die breër ekologie en biodiversi­teit. Vergiftigi­ng bly ’n ernstige bedreiging vir die natuurlewe. Sekondêre vergifigin­g veroorsaak gereeld vrektes onder kraanvoëls, aasvoëls, arende en ander roofdiere. Daar is slegs twee geregistre­erde gifstowwe om voëls mee te bekamp en dit is nie op ganse van toepassing nie. Slegs die Departemen­t van Landbou, Bosbou en Visserye mag wettiglik voëls vergiftig en dit is gewoonlik net op die rooibekkwe­lea van toepassing.

Die nie-dodelike metodes is veral op gholfbane in Amerika getoets, met wisselende resultate. Uit die aard van die saak skep gholfbane die ideale toestande vir ganse om in te floreer – wat gholfspele­rs en veral die baanbeampt­es irriteer. Die metodes is gewoonlik nie kostedoelt­reffend nie en ek betwyfel of dit werklik op die boerderyge­meenskap van toepassing sal wees.

Kolganse en wildemakou­e is duidelik hier om te bly omdat mense toenemend vir hulle geskikte habitatte skep. Veral in droogtetye skep ganse in landerye en damme met waterblomm­etjies groter probleme. Wanneer omgewingst­oestande verbeter, kom hulle weer oor ’n groter gebied voor. Miskien is ’n bietjie meer geduld en verdraagsa­amheid nodig terwyl geskikte en omgewingsv­riendelike afskrikmid­dels toegepas word. Met erkenning aan navorsing en skrywes deur drs. David Allan, Rob Little, Gerhard Verdoorn en mnr. Kevin Shaw van CapeNature.

Odendal is die voorsitter van BirdLife Overberg en die Wes-Kaapse voëlforum. Hy woon op Hermanus.

Veral plaasdamme skep meer permanente en geskikte habitatte.

 ?? FOTO: ANTON ODENDAL ?? Kolgansget­alle het oor die afgelope dekade met byna 50% toegeneem. Dit is veral omdat meer geskikte habitatte, soos gholfbane, parke en plaasdamme, geskep word.
FOTO: ANTON ODENDAL Kolgansget­alle het oor die afgelope dekade met byna 50% toegeneem. Dit is veral omdat meer geskikte habitatte, soos gholfbane, parke en plaasdamme, geskep word.

Newspapers in Afrikaans

Newspapers from South Africa