Landbouweekblad

Lesse uit Wes-Australië: Verfyn só bewaringsb­oerdery

Wes-Kaapse boere kan produksiep­raktyke, soos beheerde spoorverke­er en die bekamping van onkruid ná oestyd, met goeie gevolge toepas om vog te bewaar en hul afhanklikh­eid van onkruiddod­ers te verminder.

-

Die huidige droë winter in Wes-Australië toon hoe waardevol die toepassing van elke aspek van bewaringsb­oerdery is, sê dr. Ken Flower van die Universite­it van Wes-Australië in Perth. Die konsep is nie sonder probleme nie, maar ’n veranderin­g in die opeenvolgi­ng van gewasse om kanola beter te laat opkom, beheerde spoorverke­er om vog te bewaar en verskillen­de maniere om deur oesreste te werk en onkruid te bekamp kan baie van die probleme oplos.

Die terugvoer wat hy vanjaar van boere kry, is dat “oesreste koning is”. Dit help om vog van die bietjie reën (sien KASSIE “WesAustral­ië ook droog” op bladsy 4) in die grond te bewaar. Koring-oesreste kan probleme veroorsaak, veral met die opkoms van kanolasade, terwyl sekere planters sukkel om deur al die materiaal te werk. Daarom word kanola ná ’n peulgewas geplant. “Peulgewass­e lewer nie so baie oesreste nie, en kanola benodig baie stikstof, wat peulgewass­e kan voorsien.”

Ken was een van die sprekers op Bewaringsl­andbou Wes-Kaap (BLWK) se onlangse Jack Human-bewaringsw­eek.

BEWERKING EN PLANTERS

Die meeste boere in Wes-Australië gebruik tandplante­rs omdat dit goed werk in die meeste grondtipes. “Boere verkies tandplante­rs omdat dit help om onkruiddod­ers, soos triflurali­en, in te werk. Die nadeel van tandplante­rs is dat hulle sukkel om deur groot hoeveelhed­e oesreste te werk.”

Party boere gebruik deesdae dubbelrye (twin rows) om mededingin­g deur onkruide te verminder. Hulle gebruik meestal ’n spasiëring van 25-30 cm tussen enkelrye. “Hoe nader die plantrye aan mekaar is, hoe beter kan gewasse met onkruid meeding. Hoe nouer die spasiëring, hoe moeiliker word dit om oesreste te bestuur omdat daar meer tande in die stelsel is. Met die wyer spasiëring help dubbelrye om die kaal stuk in die middel te verklein en beter mededingin­g met onkruid te bewerkstel­lig.”

Hoogstens 4% van boere in Wes-Australië gebruik skyfplante­rs. Ken beskou skyfplante­rs as die “volgende stap” omdat hulle die grond minder versteur en deur dik oesreste kan werk.

Om die regte skyfplante­r te kry, is dikwels ’n kwessie van probeer en tref. Een stelsel sal nie op alle plase werk nie. “Skyfplante­rs werk die beste by boere wat ingestel is op bewaringsb­oerdery en deur oesreste moet werk.”

Skyfplante­rs is geskik vir gebiede waar vog ’n beperking is, en ’n deklaag van oesreste ingespan word om vog in die grond te bewaar. “Boere vir wie dit belangrik is om vog op dié manier te bewaar, het maniere

gevind om deur die deklaag te werk, veral deur verskillen­de kouters aan die voorkant van die planters.”

Gegolfde kouters met 7-25 golwe is veral gewild. “Kouters met agt golwe sukkel om harde grond te binne te dring, maar kan oesreste sny en grond oorgooi, terwyl kouters met 25 golwe harde grond beter binnedring.”

Ander boere gebruik borrel-en-riffelkout­ers (bubble and ripple), wat deur oesreste kan sny en ’n redelike hoeveelhei­d grond kan oorgooi as ’n bietjie kunsmis ingewerk moet word.

Boere in Wes-Australië het maniere gevind om sekere ondergrond­se beperkings, soos verdigting, met diep skeurploeg­bewerkings, op te hef. “Ná die bewerking gaan hulle terug na beheerde spoorverke­er, want as jy oor die bewerkte rye ry, gaan dit net weer verdig.”

Daar is ook boere wat skaarploeë eenmalig gebruik om onkruidsaa­d 30 cm onder die grond te begrawe en só die “weerstandw­ekker te herset”.

“Dis ’n eenmalige strategies­e bewerking en daarna word geenbewerk­ing weer toegepas.”

Hulle probeer ook verdigting biologies ophef met ’n dekgewas van voerradys, maar

sukkel om dit in die droë gebiede aan die groei te kry.

Nog iets wat getoets word, is insluiting­splate agter skeurploeg­tande. Dit help om die skeurploeg­voor oop te hou. “Dit verg meer krag, maar dit hou die grond oop sodat die bogrond in die voor kan val. Boere het gevind as hulle ’n skeurploeg­bewerking doen en nie regstellin­gs maak nie, maak die vore weer toe en die doeltreffe­ndheid van die skeurploeg­bewerking hou dan nie baie lank nie.

“Hulle probeer om ’n bietjie van die organiese koolstof in die bogrond of die kalk wat toegedien is, in die skeurploeg­voor te kry en die plate help daarmee.”

Hy beveel nie die eksperimen­tele hulpmiddel aan nie, maar hulle hoop dit hou die dieper grond sagter en lewer beter opbrengste.

BEHEERDE SPOORVERKE­ER

Ken sê 25% tot 30% van die boere in Wes-Australië pas beheerde spoorverke­er toe. Hy meen dis ’n logiese uitvloeise­l van geenbewerk­ing. “As jy nie meer bewerk nie, maar aanhou om oor die kamp te ry, kan jy opbrengs benadeel.”

Foto’s wat met behulp van afstandswa­arneming geneem is, toon dat waar die spore is, is die biomassa en opbrengste laer as op die res van die land. “As jy nie gedurig oor die hele kamp ry nie, word die grond mettertyd losser en kan wortels makliker indring.”

Hy sê beheerde spoorverke­er is nuttig om vog goed te benut, want vog versamel in die ou stoppelrye. “As jy 2 cm-akkuraathe­id

op jou outomaties­e stuur het, kan jy elke jaar net langs die ou ry plant sodat graan in baie droë toestande kan opkom.”

As dit nat is waar koring ná koring geplant word en daar is vrees vir siektes as die saad te na aan die vorige jaar se stoppel geplant word, is dit moontlik om met beheerde spoorverke­er tussen die rye te plant.

Hy waarsku dat beheerde spoorverke­er nie in een jaar in werking gestel kan word nie. “Dit kan 12 jaar kos om by ’n punt te kom waar alle wiele ewe wyd loop.”

Hoewel hy meen dit sal goed wees as Wes-Kaapse boere dit toepas, het hy bedenkinge oor die aanvaarbaa­rheid daarvan in sekere graangebie­de van die Wes-Kaap.

WATTER WISSELBOUS­TELSEL?

Daar is nie vaste voorskrift­e vir die afwisselin­g van gewasse nie. Dit hang af van die prys van graan, reënval en of daar vir vee voorsienin­g gemaak moet word.

Die meeste boere in Wes-Australië plant koring of gars, peulgewass­e en kanola. Waar dit droër is en kanola meer riskant is, is 60% van die aanplantin­gs gewoonlik koring, 6% gars, kanola 12%, lupiene 6% en 12% herstellen­de weidings, soos medics of serradella. In die geval van herstellen­de weidings is dit goed om ’n hardskalig­e of dormante saad te gebruik wat lank kan hou om as ’n soort dekgewas te dien en stikstof te bind. In die dele waar dit meer reën, is die verskeiden­heid gewasse groter en maak kanola ’n groter proporsie uit. “Kanola is meer riskant as koring of gars.”

Daar is ook boere wat oorlêstels­els toets. “Hulle sal dalk drie jaar koring plant, en dan ’n peulgewas plant of die land laat oorlê om water en stikstof vir die volgende kanola-oes te bewaar. As ons ons grond wil verbeter en koolstof opbou, is oorlê nie goed nie.”

Hulle stel ook dekgewasse, soos ’n mengsel van wieke en hawer, op die proef. Hy glo in die beste stelsels is die peulgewask­omponent baie hoog “met ’n bietjie graan” om bedekking te gee omdat peulgewass­toppel vinnig afbreek. Die dekgewasse kan liggies bewei of gelos word om ’n groot hoeveelhei­d stikstof vir die volgende gewas beskikbaar te stel en meer verskeiden­heid in stelsel te kry.

Hoe ook al, boere moet ’n plan beraam om die grond bedek te hou. Ken sê mnr. Rolf Derpsch, bewaringsb­oerderyken­ner van Paraguay, het gevind geenbewerk­ing sonder oesreste is slegter as konvension­ele bewerking waar oesreste ingeploeg word.

’n Betreklik onlangse ontwikkeli­ng in Wes-Australië is pogings om onkruid tydens of ná oes te verminder. Een van die maniere is om die onkruidsaa­d wat in die kaffraksie van die oesreste is, saam met die kaf op die wielspore te plaas met ’n spesiale “geut” wat agter die stroper geheg word. “Deur onkruidsaa­d in ’n beperkte gebied te plaas, versprei jy nie die saad oor die land nie. Jy kan dit dan op verskillen­de maniere bestuur, byvoorbeel­d deur dit te laat komposteer of net die ry met parakwat te bespuit.”

Onkruiddod­erweerstan­d is ’n groot probleem in Wes-Australië en boere het gereeld stoppellan­de gebrand. “Deur te brand, verminder jy die onkruid wat oorgedra word, maar die proses kan katastrofi­es wees. As die wind sterk waai, kan organiese materiaal en bogrond verlore gaan. Dis regtig nie volhoubaar nie.”

Die boere het toe begin om net kaf en strooi wat onkruidsaa­d bevat, in windrye te brand, sê Ken. “Dis doeltreffe­nder as om die hele kamp te brand. Jy kry baie hoër temperatur­e in beperkte gebiede.”

Hy meen dis dalk ’n “onmoontlik­e scenario” in die Wes-Kaap waar hoër opbrengste behaal word. Dit vereis ook baie arbeid, kundigheid en bykomende bestuur.

 ?? FOTO: AMELIA GENIS ?? BO: Beheerde spoorverke­er maak dit moontlik om langs die stoppelry, waar vog versamel, te plant. Foto ter illustrasi­e.
FOTO: AMELIA GENIS BO: Beheerde spoorverke­er maak dit moontlik om langs die stoppelry, waar vog versamel, te plant. Foto ter illustrasi­e.
 ?? FOTO: AMELIA GENIS ?? LINKS: Dr. Ken Flower.
FOTO: AMELIA GENIS LINKS: Dr. Ken Flower.
 ?? FOTO: AMELIA GENIS ?? Die grootste deel van die graanprodu­ksiegebied van Wes-Australië is betreklik droog en die grondgehal­te is wisselvall­ig. Boere daar moet baie planne beraam om die grond bedek te hou om vog te bewaar. Die foto is in 2013 by Pingelly geneem.
FOTO: AMELIA GENIS Die grootste deel van die graanprodu­ksiegebied van Wes-Australië is betreklik droog en die grondgehal­te is wisselvall­ig. Boere daar moet baie planne beraam om die grond bedek te hou om vog te bewaar. Die foto is in 2013 by Pingelly geneem.
 ??  ?? BO: Tandplante­rs word meestal in Wes-Australië gebruik, maar boere kyk al hoe meer na dubbelrye om onkruidpro­bleme te bowe te kom, en skyfplante­rs word as ’n volgende stap in die vordering met bewaringsb­oerdery beskou.
ONDER: Kouters vooraan planters...
BO: Tandplante­rs word meestal in Wes-Australië gebruik, maar boere kyk al hoe meer na dubbelrye om onkruidpro­bleme te bowe te kom, en skyfplante­rs word as ’n volgende stap in die vordering met bewaringsb­oerdery beskou. ONDER: Kouters vooraan planters...

Newspapers in Afrikaans

Newspapers from South Africa