Landbouweekblad

Toeka se skatte

Die Swartlands­e plaas Goedgedach­t was erg verwaarloo­s toe die nuwe eienaars met opruimings­werk begin het. Dit het egter nie opgehou by die geboue en boerdery nie, maar hulle maak ook ’n verskil in mense se lewens.

-

Goedgedach­t buite Riebeek-Kasteel is in 1704 aan Pieter Robbertse toegeken – in dieselfde tyd as die naburige Kloovenbur­g en Zonkwasdri­f – en sedert 1992 besit Peter en Anne Templeton, albei maatskapli­ke werkers van Kaapstad, die plaas.

“Ons wou ’n plaas koop waar vermoeide stedelinge se siele kon herstel. Toe ons op ’n wintersdag met die slegte paadjie opry na die Goedgedach­t-huis, teenaan die Kasteelber­g in die Riebeeksri­viervallei, was ons verlief op die omgewing. Al drie damme was tot oorlopens toe vol, die wingerdbla­re was goud en rooi en van die voorstoep af kon ons Tafelberg sien,” sê Anne.

“Ons het niks van boerdery af geweet nie en vir baie jare daarna ook nie weer die damme so vol gesien soos daardie eerste jaar nie. Maar gou was dié verwaarloo­sde plaas van 117 ha ons eiendom. Ons het dadelik olyfbome begin plant.”

Hulle het probeer om die wingerd reg te ruk, maar baie was oortrek met bankrotkwe­ek en ná twee jaar het die Templetons besluit om dit eerder met olyfboorde te vervang.

“Dit sou té veel kos om die wingerde te rehabilite­er. Toe die olyfbedryf kort daarna vlamvat, was Goedgedach­t een van die eerstes om olywe te lewer.”

Nou wen die plaas gereeld toekenning­s vir sy ekstra suiwer olyfolie en olyfproduk­te.

SKUUR VAN MODDER EN STROOI

Die gerestoure­erde plaashuis is in kantore en ruimte vir vergaderin­gs, konferensi­es en onthale omskep. Die kapel en slaapplek vir 85 mense laat hulle toe om dié funksies oor naweke aan te bied.

“Die huis het aan die kombuiskan­t begin ontwikkel, met die voorkant en gewel (uit 1825) wat later aangebou is. Ons bewaar die bakoond en vuurherd-ruimte, al word dit nie meer gebruik nie. Toe die solder onlangs omskep is in ekstra kantoorrui­mte, het die argitek tekens van ’n eertydse brandsolde­r gevind.”

Daar is ook ’n skuur, gebou van modder en strooi, met handgemaak­te balke, baie hout en breë vensterban­ke. “Ongelukkig het ons geen idee van hou oud die skuur is nie. Die historiese argitek wyle Pat Riley meen dis een van die mooistes in die Wes-Kaap. Dit is tans ons konferensi­e-en-vakansieso­rg-sentrum.

WELSYNSWER­K

Destyds het die drankmisbr­uik en gesinsgewe­ld onder plaaswerke­rs hulle ook geskok.

In Augustus 1993 het Peter en Anne die Goedgedach­t-trust vir welsyns- en opvoedkund­ige werk gestig. Hul doel was om die plaas winsgewend te bestuur en hul wins terug te ploeg in welsynswer­k. “Ons wou ’n veilige ruimte vir die verwaarloo­sde kinders skep sodat hulle menswaardi­g kon ontwikkel en ’n volwaardig­e beroep nastreef.”

Hulle het die plaaskinde­rs geleidelik begin bemagtig deur dagsorg, asook naskoolse en vakansie-sorgprojek­te te vestig. Later is jeugaande en vrouegroep­e ook ingestel. “Twintig jaar later is ons kinders se oë blink, hulle is gesond en gemotiveer­d. Tienerswan­gerskappe het drasties verminder. Aanvanklik het 98% van die kinders nie eens by die hoërskool uitgekom nie; tans is 91% van Goedgedach­t-trust se 120 personeell­ede ons eie jongmense – almal mét matriek.

“Ons konsep staan bekend as Path out of Poverty (POP) – dis ook al die “olyfpad uit armoede” genoem. Ons het 27 welsynspro­gramme wat oor die Swartland heen en selfs na die Karoo versprei het. Ons het baie hard gewerk hier, maar ons leef in die paradys.”

Sarie Marais-Nell besoek Suid-Afrikaanse plase op soek na skatte van weleer wat soms vergeet word, maar steeds ’n groot rol speel in die plaas se funksioner­ing.

 ?? FOTO’S: SARIE MARAIS-NELL ?? Die opstal se gewel, met die datum 1825 daarop.
FOTO’S: SARIE MARAIS-NELL Die opstal se gewel, met die datum 1825 daarop.
 ??  ?? Die Jewel-oond word op die stoep bewaar. Daar word nog soms brood in gebak.
Die Jewel-oond word op die stoep bewaar. Daar word nog soms brood in gebak.
 ??  ??

Newspapers in Afrikaans

Newspapers from South Africa