Drup-deurbraak met sampioene
Nie lank gelede nie het drupbesproeiing vir nóg ’n omwenteling in boerdery gesorg — dié keer was dit in die sampioenbedryf. Dié unieke oplossing stel sampioenboere in staat om ’n ekstra oes van gehalte in te samel en in die proses produksie met ongeveer 30% op te stoot.
Die afgelope paar jaar het drupbesproeiing gesorg vir ’n groot deurbraak by die Champignon Farm, deel van die moshav Zarit in die noorde van Israel.
Dié sampioenplaas is in 1982 gestig en lewer bykans 40% van Israel se sampioene. Soos by die meeste sampioenplase oor die wêreld heen was bakteriese siektes ’n groot probleem op Champignon Farm. Die boerdery was voortdurend op soek na maniere om produksie én gehalte ’n hupstoot te gee.
Dit is waar Netafim se Mushroom Master-drupstelsel gesorg het vir een van die grootste kanse op vooruitgang in die plaas se geskiedenis. Die idee vir dié vernuwende stelsel het by Champignon Farm ontstaan. Die stelsel is deur Netafim ontwikkel en word nou al twee jaar lank deur die besproeiingsmaatskappy bemark.
Voorheen moes sampioenboere staatmaak op sprinkelbesproeiing, wat bakteriese siektes laat gedy het. Dit was boonop sleg vir die sampioene se gehalte en het hoë energiekoste geverg om die sampioene af te droog.
Een plan was om in sekere groeistadiums nie te besproei nie, maar dan het die substraat waarin die sampioene groei, uitgedroog en die humiditeit daarin afgeneem, wat weer kleiner sampioene opgelewer het.
Nou is Champignon Farm se produksiekamers van 1 400 m² toegerus met UniRam1-drupperlyne wat drukweerstandig en lekvry is. Dit kan 0,7 liter water per uur toedien, met agt drupperlyne per laai.
Die druppers (16 mm in deursnee) is 15 cm uit mekaar gespasieer.
“Dit het baie van die probleme opgelos wat ons met sprinkelbesproeiing gehad het. Ons kan nou deurgaans besproei. Met die hulp van ons rekenaars en selfone kan ons dit boonop selfs van die huis af doen.
“Ons maak nou seker die kompos en bolaag (casing soil) kry genoeg vog, sonder dat die sampioene nat raak. Dit beteken die swamdrade of miselium (basies die “wortels” van die swamme) versprei beter en dit is selfs moontlik om ’n derde oes te pluk,” sê mnr. Nir Jossef, die produksiebestuurder.
Dit het ’n 30%-styging in opbrengs en ’n merkbare verbetering in die sampioene se gehalte beteken, wat beteken hulle kan aan die vars mark spierwit, ferm sampioene, met ’n sagte pienk blos binne-in, verskaf.
“Die stelsel bespaar ook energie, want die sampioene raak nie meer nat nie en hoef dus nie afgedroog te word nie. Ons bespaar dus ten opsigte van verkoeling, verhitting en oorbelugting.”
Boonop, sê Nir, het hulle die algemene
siektes by die sampioene en die kompos uitgeskakel – selfs as hulle twee oeste per siklus pluk.
MEGANIES WAAR MOONTLIK
Die groeikamers het drie beheerkontroles – om die atmosfeer in die kamers te beheer, die drupstelsel te bestuur en die watergehalte te monitor.
“Die plaas word deur ’n ortodokse Jood besit en hy het besluit om die hele plaas op slim en gesofistikeerde wyse te beheer sodat niemand oor naweke hoef te werk nie. Alles kan gerugsteun word.”
Ook die drupperlyne word met die hulp van ’n aanpassing aan hul oorhoofse Hoving-Holland-vulmasjien gelê en later weer verwyder. “Die masjien doen alles vir my – dit het
hoppers om groeilaaie met die kompos en bolaag te vul. Ons maak net die kamer se deure oop en trek die masjien in.”
PRODUKSIEPROSESSE
Nir sê die plaas lewer ongeveer 450 ton sampioene per jaar. Dit is hoofsaaklik wit knopiesampioene, maar sowat 20% van hul produksie is Portobello’s, en daar is ook woud-tipes. Die sampioenprys in Israel is sowat NIS22 (NIS = nuwe sikkel; sowat R75/kg).
“Israel se hele sampioenmark is ongeveer 1 000 ton groot. Ons voorsien sampioene aan sowat 40% van die mark, met ’n ander groot maatskappy wat ongeveer 50% van die mark bedien. Al ons sampioene word plaaslik verkoop.”
Die onderneming maak sy eie kompos en behartig ook alle bemarking self.
“Die meeste van ons produksie vind plaas selfs voor ons die produksiekamers bereik. Ons maak sowat 600 ton kompos per week, hoofsaaklik van strooi, hoendermis en gips.”
Die sampioenspore word by ’n groot buitelandse maatskappy gekoop en die bolaag, ’n tipe veen met ’n pH-waarde van 7-8, word uit Ierland ingevoer. Die bolaag help om ’n geskikte mikroklimaat te skep sodat die sampioentjies ontwikkel.
Die hele substraat bestaan uit sowat twee derdes kompos en ’n derde bolaag.
“Wanneer die kompos en bolaag na die produksiekamers gaan, bevat dit reeds die sampioenspore. Die humiditeit en koolstofdioksiedvlakke in die substraat word fyn bestuur sodat die miselium, namate dit suurstof soek, deur die kompos en bolaag beweeg en begin groei.”
Wanneer die miselium deur die oppervlak breek (ná sowat ’n week), begin Nir-hulle met die drupbesproeiing om die bolaag vogtig te hou. In hierdie groeistadium dien hulle elke 6-8 uur sowat 0,3 liter water per vierkante meter toe.
“Aangesien dit ’n nuwe stelsel is, werk ons steeds uit wat die ideale toedieningskoers in elke stadium moet wees. In ander groeistadiums verhoog ons die besproeiing tot 0,3 liter/m² elke twee uur.”
In die eerste oestyd kan sowat 100 g water per m² per uur weens verdamping verlore gaan. “Ons verloor dus 1 m³ per uur
‘Ons maak nou seker die kompos en bolaag kry genoeg vog, sonder dat die sampioene nat raak, wat beteken die miselium versprei beter. Dit is selfs moontlik om ’n derde oes te pluk.’
tydens die groeiproses. Nou kan ons outomaties bereken hoeveel vog ons deur die dag moet teruggee, asook hoe ons dit deur die dag moet versprei.”
Hulle besproei met vars water, wat in Israel baie duurder is as herwonne water.
OESTYD
Teen die veertiende dag kan hulle al begin oes. “Ons pluk vyf dae, dan wag ons drie dae voor ons weer oes. Ons groeisiklus is kort en ons kan twee keer in vier en ’n half weke oes.”
Tydens oestyd word die produksiekamers se temperatuur konstant gehou op 16 °C, maar teen die einde van die eerste oes (flush), verhoog hulle die temperatuur tot sowat 19 °C sodat die kompostemperatuur tot sowat 23 °C toeneem. Dit laat die sampioene vinniger groei.
Wanneer die volgende oestyd aanbreek, verlaag Nir weer die produksiekamers se temperatuur.
“Gewoonlik lewer die tweede oestydperk beter gehalte sampioene op, want die opbrengs is heelwat kleiner.”
’n Goeie produksiekamer kan sowat 28-29 ton sampioene per kamer per siklus lewer. “Ons oes gemiddeld 26,5 kg sampioene per vierkante meter.”
Daar werk ongeveer 200 werkers op die plaas, waarvan die helfte plukkers is. Die meeste van die werknemers is studente wat praktiese ondervinding opdoen en die ander is hoofsaaklik Thaise werkers.
“Een plukker kan 25 kg sampioene per uur oes,” sê Nir.
Ná oestyd word die groeikamer met hitte gesteriliseer voor dit weer gebruik word.
Hierdie nuwe tegnologie het intussen ook in Nederland posgevat, waar dit met dieselfde sukses gebruik word.
Volgens mnr. Gidi Zelichover, landboukundige by Netafim, is hierdie een van die vernuwendste oplossings waarmee die maatskappy tot nog toe vorendag gekom het. “Ons moes heeltemal uit die boks dink om hierdie antwoord te kry.”