Selfsorg moet húís wees

’n Motorhuis, rondawel, werkershuisie, stoor of buitekamer op jou erf kan relatief maklik in ’n selfsorgplek ingerig word en jou ’n paar rand in die sak bring. Maar dan moet jy dit rég doen – trek sommer sélf vir ’n naweek in om seker te maak jy wil nie

Al hoe meer Suid-afrikaners verkies ’n selfsorgplek as hulle vir werk of plesier op ’n plek moet oorbly. So ’n “eie huis” voel nie net persoonliker en huisliker as ’n gastehuis, B&B of hotel nie, maar dis gewoonlik ook heelwat goedkoper – plus jy kan kom en gaan en eet soos jy wil sonder om enigiemand anders te pla.

Hierdie groeiende mark is ’n gulde geleentheid om jou inkomste aan te vul, veral as jy op ’n plattelandse dorp woon met allerlei plesiere in die omgewing vir mense wat dinge wil sien en dóén. (Hoewel dit ook genoeg rus en vrede beteken vir diegene wat eerder net op die stoep wil lê met ’n lekker boek en ’n glas wyn.)

Ongelukkig verstaan baie huiseienaars nie mooi wat self-catering beteken nie. Platteland hoor gereeld gruwelverhale, soos die paartjie wat vroegaand, ná ’n rit van vyf uur, by hulle selfsorg-naweekbestemming aangekom het. Lekker privaat en afgeleë. Pragtige uitsig oor die see. Die “wittebrood-suite”, volgens die webwerf en e-poskommunikasie. Pootuit maar in hulle noppies pak hulle toe af: Vleis om te braai, aartappels in foelie (sommer by die huis al gedoen), ’n bottel witwyn in die koelboks wat net vinnig weer ’n halfuur of wat vrieshokkie toe moet gaan.

Maar… waar is die yskas? Nee, waar is die kombúís? Is die “kookgeriewe” daardie oudoos ketel en twee getjipte koffiebekers op die tafeltjie in die hoek? En buite is daar ook nie ’n braaiplek nie – laat staan nog ’n rooster of hout…

Dis les nommer 1: As jy die woord “selfsorg” gebruik, móét jy ’n plek met die nodige geriewe verskaf om in die basiese behoeftes van gaste te voldoen. Besoekers moet dus in gemak daar kan kos maak, slaap en bad of stort.

Wees volkome eerlik in jou bemarking en advertensies – die wagwoord, soos die Engelse sê, is under-promise en over-deliver. Plaas duidelike foto’s wat die hele blyplek wys en verklaar baie duidelik wat verskaf word sodat mense nie onnodige goed soos sout en peper of skottelgoedseep saamsleep nie. (Hou altyd in gedagte dat dit in die digitale era waarin ons leef, net een vinnige boodskap kos om aan die hele wêreld uit te blaker hoe goor jou blyplek is.)

Tog hoef jy nie jou erf te onderverdeel om daardie ou rondawel reg te ruk nie. Verreweg die meeste mense wat op ’n plattelandse dorp gaan uitspan, verwag ’n onopgesmukte, sjarmante blyplek wat netjies, skoon en gerieflik is en waar jy nie sukkel nie.

“Werk met wat jy het,” sê Chrisjan van der Westhuizen (regs), ’n rekenmeester van Bloemfontein wat onlangs saam met sy lewensmaat, Melinda Bekker, ’n pakkamer en motorhuis op hulle kleinhoewe in Ferreira buite die stad in ’n gerieflike selfsorgeenheid omskep het.

“As jy nie derduisende rand het nie, moet jy op jou voete dink en planne maak. Moenie dat krom en skewe vloere, mure of vensters jou stuit nie – gebruik dit en vier dit! Jy hoef nie ’n roubaksteenmuur met duur pleisterwerk te verdoesel nie – skrop dit mooi skoon en vernis dit. Gaan snuffel in tweedehandswinkels of in jou bure se skuur of motorhuis vir bruikbare items soos vensters, hout en wasbakke, maar ook meubels.

“Doen soveel as moontlik van die werk self, en kry kundige en handige vriende om te kom help waar hulle kan. Jy kan hulle altyd in ruil nooi om vir ’n naweek of twee per jaar gratis te kom uitspan,” sê hy.

Peter (links, saam met sy dogter Bella) en Karen Dorrington van die Winterhoekberg by Porterville het dieselfde benadering gevolg. Hulle is besig om die leegstaande werkershuise op hulle pro teaplaas een ná die ander in naweekblyplekke te omskep. Die twee doen duidelik iets reg, want die blyplekke is lank vooruit al volbespreek, meestal deur gaste wat voorheen al daar was.

Peter, ’n ingenieur, doen baie van die werk self. Hy gebruik klip en ander materiaal uit die omgewing en skroom ook nie om vriende se aanbiedinge oor onbenutte huisware, stowe, ligte of krane te aanvaar nie. Peter en Karen voel baie sterk oor privaatheid, die nabyheid van water (hulle bou ’n swemdam by elke huisie!), en dan puik beddens en linne.

“Verskaf alles wat jy self in só ’n huisie wil hê of gaan nodig kry – selfs kratte vol vuurmaakhout. Die >

blyplek moet hartlik, huislik, warm, sonder fieterjasies en absoluut vreedsaam wees. Sorg vir genoeg komberse. ’n Queen Ann-stofie of ruim kaggel in die woonvertrekke. Geen TV nie. Rakke vol heerlike vakansieleesboeke…” Frik de Jager (links) van die Weskushuis op Jacobsbaai sê selfsorgbehuising is ’n gawe oplossing as jy nie vir die res van jou lewe vir ’n baas wil werk nie. Hy het sewe jaar gelede, ná talle reise en erge irritasies met tekortkominge in oornagplekke, besluit om hom toe te spits op die verskaffing van selfsorgblyplekke “soos wat ek dit altyd wou gehad het”.

“Maak dit huislik, maar moenie dit oordoen nie. Sorg dat die kombuis behoorlik toegerus is met goeie kombuisgereedskap en -toerusting. Ek kook graag self en toets gereeld die eenhede wat ek verhuur om seker te maak alles werk. Fokus op gehalte, spesifiek ook as dit by breekware en beddegoed kom. Mense respekteer gehalte.”

Net soos Peter benadruk Frik jy moet elke nou en dan oornag en kos maak in die selfsorgplek wat jy verhuur. As jy ná een nag huis toe verlang, weet jy daar is fout! Dis die enigste manier om seker te maak alles is waar dit hoort – of om vroegtydig uit te vind die gordyne is te dun om daai skerp vroegoggendson uit die slaapkamer te hou, of die stort spoeg net ’n flou straaltjie water na die hoek van die storthokkie, of die water vat vyf minute om warm te word… Dit is dié klein jakkalsies wat die wingerd verniel.

Die beste raad is om te gesels met die eienaars van selfsorgplekke waar jy self lekker gebly het – die meeste mense sal graag raad uitdeel en wenke verskaf oor die slaggate wat jy moet vermy.

Onthou, daar is ’n rede hoekom so baie plekke daardie sinnetjie “your home away from home” gebruik, want dit is presies wat mense soek as hulle vir ’n langnaweek wegbreek: ’n lekkerleefhuis, solank dit nie hulle eie is nie.

MEER INLIGTING

Laai die minimumvereistes en kriteria vir selfsorgverblyf van die Toerismegraderingsraad van Suid-afrika af by weg.co.za (klik op “Platteland”).