Ghadames in Libië

Ghadames of Ghadamis is een oasestad in het westen van Libië. De stad ligt grofweg 550 km ten zuidwesten van Tripoli, vlak bij de grens met Algerije en Tunesië. De oase heeft een bevolking van ongeveer 7.000 inwoners, voornamelijk Berbers. Het ommuurde historische gedeelte van de stad behoort tot de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Elk van de zeven clans die oorspronkelijk in de stad woonden, had zijn eigen district, met ieder een eigen publieke ontmoetingsplaats waar festivals werden gehouden.

De eerste melding van Ghadames dateert uit de Romeinse periode toen de nederzetting bekendstond als Cydamus. In de 1ste eeuw v.Chr., in de regeerperiode van keizer Augustus, viel de Romeinse proconsul Lucius Cornelius Balbus Cydamus aan. Een permanent Romeins garnizoen werd gekazerneerd in de regeerperiode van Septimius Severus, die mogelijk de nederzetting bezocht rond 202 n. Chr. De Romeinen trokken zich terug uit het gebied naar aanleiding van de Crisis van de derde eeuw. Huizen in Ghadames zijn gemaakt van boomstammen (palmbomen), kalksteen en aangestampte aarde. Door de witte kleur bieden ze goede beschutting tegen de woestijnhitte. Tijdens de 6de eeuw na Christus leefde er een bisschop in de oase, nadat de bevolking bekeerd was tot het christendom door missionarissen van het Byzantijnse Rijk.

In de 7de eeuw werd Ghadames geregeerd door islamitische Arabieren. De bevolking bekeerde zich snel tot de islam. Vanaf die periode speelde Ghadames een belangrijke rol in de TransSahara handel tot die handel door modernisering en kolonialisme stil viel in de 19de eeuw. In de jaren 70 van de twintigste eeuw bouwde de overheid nieuwe huizen buiten de oude stad. Merkwaardig genoeg verhuizen echter veel inwoners in de zomer vaak terug naar de oude stad, omdat de gebouwen daar betere bescherming bieden tegen de woestijnhitte. De etymologie van de naam Ghadames is nauw verbonden met zijn geschiedenis. Een theorie over de oorsprong van de naam is dat die ont leend is aan de Tidamensi, een Berberstam uit de Fezzan regio. Daarna zou de naam Tidamensi verbasterd zijn door de Romeinen tot Cydamus, dat later door de Arabieren weer verbasterd werd tot Ghadames.

Een alternatieve theorie die omarmd wordt door de lokale bevolking suggereert dat de naam afkomstig is van de Arabische woorden ‘Ghada’ (lunch) en ‘ams’ (gisteren). Die woorden worden dan samengevoegd tot ‘lunch [van] gisteren’. Volgens lokale vertellingen liet een groep die bij de oase gekampeerd had, zijn spullen achter. Toen een bediende de volgende dag terugging naar de kampeerplaats om de spullen op te halen, ontdekte zijn paard de centrale bron van de oase. Of er een kern van waarheid in deze legende schuilt, is onbekend. De oude stad, sinds 1986 een locatie behorend tot Werelderfgoed van de Unesco, raakte tijdens de jaren 90 ontvolkt, wat tot gevolg had dat veel gebouwen het risico liepen om in te storten door een gebrek aan onderhoud.