Wereld Hagedissendag
Hagedissen zijn nuttige dieren in veel ecosystemen, maar het zijn ook prima huisdieren waarmee je veel indruk op nietsvermoedende bezoekers kunt maken. We vieren de diversiteit van de hagedis ieder jaar op 14 augustus, tijdens de Internationale Dag van de Hagedis (of Wereld Hagedissendag).
De Dag van de Hagedis wordt al ruim een decennia gevierd, maar de dag heeft geen officiële organisatie achter zich staan. De dag bestaat tegenwoordig vooral bij de gratie van Facebook en wordt op sociale media gevierd door fans van de reptielen die er graag foto’s en ervaringen over delen.
Hagedissen (Lacertilia) zijn een onderorde van de schubreptielen (Squamata) die meer dan zesduizend soorten telt. Hagedissen zijn daardoor de grootste groep van alle moderne reptielen. Ze zijn ontstaan in het Trias maar goede fossielen zijn pas bekend uit het Jura. De slangen ontstonden in het Krijt uit een groep van de hagedissen. Hoewel slangen dus evolutionair gezien tot de hagedissen behoren, worden ze hier verder niet behandeld vanwege de afwijkende fysiologie en levenswijze.
Hagedissen blijven meestal klein, de meeste soorten worden inclusief staart niet groter dan 50 centimeter en slechts weinig soorten bereiken een lengte van meer dan één meter. De meeste hagedissen zijn groen tot bruin van kleur en hebben een afgeplat lichaam met een duidelijk te onderscheiden kop en staart en vier goed ontwikkelde poten. Een aantal groepen heeft echter een cilindrisch lichaam en gedegenereerde poten, enkele soorten hebben alleen voorpoten en een aantal groepen is geheel pootloos, dergelijke hagedissen kunnen gemakkelijk met slangen worden verward.
De kleuren en diverse aanpassingen van het lichaam kunnen heel verschillend zijn. Een aantal hagedissen heeft lichaamsuitsteeksels zoals stekels, kammen, hoorntjes, kragen of zweefvleugels. De kameleons hebben een sterk zijdelings afgeplat lichaam met verschillende zeer kenmerkende aanpassingen. Hagedissen zijn koudbloedig en nemen graag een zonnebad om zich op te warmen. Ze kunnen zich veel sneller bewegen en zo efficiënter jagen en vluchten. Hagedissen eten overwegend insecten en andere geleedpotigen, grotere soorten eten soms gewervelden of schakelen over op planten. Ze eten plaagdieren zoals huiskrekels, sprinkhanen en kakkerlakken. Er worden tegenwoordig 38 verschillende families erkend. De levenswijze van hagedissen is zeer variabel en hangt vaak samen met de familie waartoe een soort behoort. Gekko’s bijvoorbeeld zijn meestal ’s nachts actief en leven in bomen terwijl de echte hagedissen overdag actief zijn en op de bodem leven. Beide groepen kennen echter ook weer uitzonderingen zoals dagactieve gekko’s en klimmende echte hagedissen. Enkele bekendere families van hagedissen zijn leguanen, varanen, anolissen, hazelwormen en skinken. Veel families van hagedissen zijn vrij onbekend en hebben nog geen Nederlandstalige naam. De huid van een hagedis is altijd bedekt met schubben, soorten uit een aantal groepen hebben daarnaast kleine benige insluitingen die osteodermen worden genoemd en voor extra versteviging zorgen. Veel hagedissen hebben een verbeende onderlaag, deze ontbreekt echter bij een aantal groepen zoals de gekko’s. Osteodermen komen ook voor bij andere reptielen zoals de krokodilachtigen, voorbeelden van hagedissen met osteodermen zijn de korsthagedissen (Helodermatidae) en de knobbelhagedissen (Xenosauridae). Hagedissen met een dergelijk pantser zijn goed beschermd, maar hebben een stijvere huid die weinig beweeglijk is. Aan de flanken is vaak een ongeschubde huidplooi aanwezig zodat de huid kan uitrekken voor de ademhaling en de zwangerschap. (Bron: Fijnedagvan en Wikipedia)
Advertentie