SI MEDIAT SOCIALE PO KTHEHEN NË BURIM DEZINFORMIMI PËR LUFTËN RUSI-UKRAINË

Mediat sociale po shfaqen si një fushë beteje kryesore në konfliktin Rusi-Ukrainë. Njerëzit në mbarë botën janë ngjitur pas ekraneve të tyre duke kontrolluar për përditësime ndërsa sulmi ushtarak i Rusisë në shkallë të plotë mbi Ukrainën po vazhdon, duke nxitur shqetësimet se si lufta do të jehojë në të gjithë rendin gjeopolitik.

Në një analizë të saj, prestigjiozja “Forbes” na sjell raste dhe histori konkrete të dezinfomimit nëpërmjet materialeve të shpërndara në rrjetet sociale.

Ndërsa dita premtoi të kthehej në një natë tjetër paniku në Kiev të premten, një mik iu afrua Eslam Mamdouh me një lutje të dëshpëruar. A do ta çonte Mamdouh 340 milje në perëndim deri në Lviv, një qytet afër kufirit të Ukrainës me Poloninë? Mamdouh ra dakord, megjithëse studenti i ri i infermierisë hezitoi të linte atë që ai besonte se ishte siguria relative e kryeqytetit gjatë pushtimit të vazhdueshëm rus.

Ata hipën në Fordin e vogël të bardhë të Mamdouh dhe u nisën jashtë qytetit rreth orës 5 si Mamdouh vazhdoi të bënte atë që ka bërë gjatë disa ditëve të fundit: Video në Snapchat.

I arritur përmes një telefonate Snap ndërsa ishte i bllokuar në trafik pak kohë më vonë, Mamdouh ndryshoi shpejt pamjen në videon e tij, duke kaluar nga një kamerë e drejtuar nga ai në atë që synonte autostradën. “E sheh, e sheh?” ai pyet. Përpara, në distancë, ushtarë.

“Ushtria është kudo tani,” thotë ai. “Kudo.” Tani për tani, beson Mamdouh, figurat e uniformuara në Kiev janë forcat ukrainase.

“Unë do të marr mikun tim dhe më pas do të kthehem,” thotë ai. Pasi është rritur në Egjipt, shpjegon ai, konflikti i armatosur është një pamje disi e njohur.

Në të vërtetë, që kur Pranvera Arabe përfshiu atdheun e Mamdouh më shumë se një dekadë më parë, mediat sociale kanë vazhduar të ofrojnë një dritare komplekse për ngjarjet botërore, duke paraqitur akses që dikur mund ta prisnim vetëm përmes lajmeve ne TV.

Por perspektiva e ofruar përmes televizionit ishte një perspektivë e verifikuar me kujdes, e kufizuar. Tani përmes postimeve në terren nga qytetarët e zakonshëm si Mamdouh, aplikacionet si Snap, Telegram, TikTok dhe Facebook ofrojnë një vështrim pafundësisht më të gjerë se çfarë ndodh.

Por ai vjen pa masat mbrojtëse të një transmetimi gazetaresk, duke prodhuar një sërë mesazhesh personale si ato që

Mamdouh ka ofruar përmes Snap, të përziera me dezinformata dhe informata rreth situatës.

Disa nga ato dezinformata përhapen qëllimisht, disa pa dashje.

Ndoshta ndryshimi më i madh midis përdorimit të mediave sociale në Ukrainë dhe konflikteve të mëparshme është mbështetja e vendit në Telegram, një aplikacion me 400 milionë përdorues në mbarë botën, por ende pak i njohur në Amerikë. Telegram është një nga rrjetet sociale më të njohura në Ukrainë, një kombinim i Twitter, WhatsApp dhe Facebook i lançuar pothuajse nëntë vjet më parë nga një miliarder rus, Pavel Durov.

Ndërsa Telegram ka ofruar një mjet për ukrainasit për të komunikuar me njëri-tjetrin dhe me botën e jashtme, ai është vënë gjithashtu në një qëllim më të errët.

“Telegrami është terreni për dezinformimin antidemokratik dhe teoritë e konspiracionit”- thotë Ksenia Iliuk, një analiste e të dhënave në Detector Media, e cila gjurmon përmbajtjet negative ne rrjet.

Detector dhe studiues të tjerë kanë identifikuar mbi dy duzina kanale në Telegram që përhapin dezinformata që synojnë të ndihmojnë Rusinë.

Përpara pushtimit, thotë Iliuk, ato grupe Telegram u përqendruan në mbjelljen e një ndjenje antiperëndimore në vend dhe madje u përpoqën të propagandonin një tregim të rremë se miliarderi amerikan George Soros ka financuar përpjekjet nga “shërbëtorët e Soros” për të shtyrë Ukrainën drejt Amerikës.

Videot e Ukrainës kanë qenë kohët e fundit kryefjala edhe në TikTok. Për pjesën më të madhe të muajit të fundit, klipet që pretendojnë të tregojnë mobilizimin e trupave ruse për një luftë me Ukrainën kanë grumbulluar miliona shikime.

Për Facebook, kriza në Ukrainë është një provë e rëndësishme, vetë kompania është nën rrethim nga kritikët për trajtimin e dezinformatave. Të enjten, kompania mëmë e Facebook-ut, Meta, tha se ka krijuar një “Qendër të Operacioneve Speciale” për të trajtuar informacionin që postohet në platformat e saj në lidhje me Ukrainën.

“Ai ka staf nga ekspertë në mënyrë që ne të mund të monitorojmë nga afër situatën dhe të veprojmë sa më shpejt që të jetë e mundur”, tha kreu i politikës së sigurisë së Metës, Nathaniel Gleicher, në twitter.

Të premten, Rusia tha se do të kufizonte aksesin në Facebook, duke pretenduar se kompania ka censuruar në mënyrë të padrejtë organizatat mediatike të sponsorizuara nga shteti. Nick Clegg, presidenti i Metës për çështjet globale, tha se Rusia i kishte kërkuar kompanisë të ndalonte punën e verifikimit të fakteve në punën e disa mediave.

Asnjë nga platformat nuk ka thënë se sa pjesë të përmbajtjes kanë hequr nga faqet e tyre.

Oleh Novikov, një gazetar kundër korrupsionit në Ukrainë për uebsajtin e lajmeve Slovoidilo, ka kaluar nga postimet nga Telegram në Twitter, duke shpresuar se puna e tij tërheq një audiencë më të gjerë, duke përfshirë edhe “sytë e Perëndimit”.