SA DO RRITEN ÇMIMET? ROLI KYÇ I RUSISË DHE UKRAINËS NË TREGTINË BOTËRORE

Analiza në shifra: Rreth 30% e grurit, 17% e misrit dhe më shumë se 50% e vajit të lulediellit në rang botëror eksportohet nga këta dy shtete të marra sëbashku

Pushtimi i Ukrainës nga Rusia ka ndikuar në rritjen e çmimeve të produkteve ushqimore, veçanërisht drithërat dhe vajrat bimore. Meqë lufta në Ukrainë ka të ngjarë të zgjasë për të paktën disa muaj, ekspertët parashikojnë se çmimet e produkteve bujqësore do të mbeten të larta për pjesën më të madhe të vitit. Ukraina dhe Rusia janë eksportues të rëndësishëm të drithërave. Rreth 30% e grurit, 17% e misrit dhe më shumë se 50% e vajit të lulediellit në rang botëror përllogaritet se eksportohet nga këta dy shtete të marra sëbashku. Rreth një e katërta e drithërave dhe e vajit vegjetal, si dhe rreth gjysma e sasisë së misrit të importuar nga Bashkimi Evropian vijnë nga Ukraina. Afërsisht dy të tretat e grurit dhe tre të katërtat e vajit të farës së lulediellit të eksportuara nga Ukraina e lënë përmes porteve në Detit të Zi, shumë prej të cilëve, tashmë, janë mbyllur. Për më tepër, më 1 Mars, tre linjat më të mëdha të kontejnerëve në botë, Kompania e Transportit Mesdhetar të Zvicrës (MSC), Kompania daneze Maersk dhe Kompania franceze CMA CGM, kanë pezulluar përkohësisht dërgesat e mallrave drejt dhe nga Rusia, në përputhje me sanksionet e SHBA dhe BE ndaj këtij shteti.

Si pasojë, çmimet globale të produkteve bujqësore janë rritur, dhe pritet që ato do të mbeten të larta për sa kohë që konflikti në Ukrainë vazhdon. Më 1 Mars, marrëveshjet për blerjen e grurit (të ardhshëm/ri) arritën nivelin më të lartë të 14-viteve më 1 mars, pasi frika e një lufte të zgjatur midis Rusisë dhe Ukrainës çoi në blerje prej paniku. Çmimi i misrit në këto lloj marrëveshjesh ishte, gjithashtu, më i larta. Në të njëjtën mënyrë, u ndikuan edhe çmimet e sojës dhe vajrave bimore. Çmimet e vajit të palmës, nga ana tjetër, kanë arritur nivele rekord, pasi tregtarët po mundohen të sigurojnë rezerva të produkteve alternative, në mungesë të dërgesave të vajit të farës së lulediellit.

Pritet që ndërprerja e furnizimeve prej Ukrainës të shtohet më tej, veçanërisht sepse edhe transporti tokësor, gjithashtu, do të preket. Prej bombardimeve dhe bllokadave, rrugët do të jenë të pakalueshme, ndërsa mjetet e rënda të transportit të mallrave do të devijohen për përdorime ushtarake. Edhe linjat hekurudhore ka të ngjarë të dëmtohen dhe të mos funksionojnë. Kjo do të përkeqësojë situatën në Detin e Zi dhe portet, aty, mund të mos përdoren për shumë muaj. Çmimet e rritura të grurit dhe ndërprerjet e eksporteve, gjthashtu, do të ndikojnë negativisht tregjet e gjësë së gjallë dhe të mishit në nivel global. Konflikti do të ketë ndikim të madh në furnizimin botëror me grurë, sidomos tani që rezervat janë të ulëta. Lufta në Ukrainë do të ndikojë edhe mbjelljen e ardhshme të drithërave në vend, çfarë, në anën tjetër, do të rezultojë në prodhim të munguar vitin e ardhshëm. Tregtarët do të përpiqen për të gjetur furnizues alternativë nga prodhuesit e mëdhenj si SHBA, India dhe Argjentina, por përmbushja e nevojave do të marrë kohë për t’u konkretizuar. Prandaj pritet që çmimet mesatare të grurit, këtë vit, të rriten me 33%, mbi rritjen prej 40% të regjistruar në 2021. Tashmë, pritet që edhe çmimi i vajit të farës së lulediellit të rritet, ndryshe nga sa ishte parashikuar për vitin2022, përpara pushtimit të Ukrainës nga Rusia; çmimet e tij u patën rritur me gati 60% në 2021-shin.