8 pyetje dhe përgjigje, çfarë është gripi i shpendëve dhe sa i prek njerëzit

Shqipëria është në listën e vendeve të Evropës të prekur me virusin e gripit të shpendëve, virusi H5N8. Por çfarë është kjo sëmundje dhe sa i prek njerëzit! Gripi i shpendëve është një sëmundje e shpendëve të egër, por prek gjithashtu shumë lloje shpendësh shtëpiake, përfshirë pulat, rosat, gjelat dhe patat. Shkaktohet nga viruset e gripit të tipit A dhe ka disa nëntipe të viruseve të gripit që mund të infektojnë zogjtë.

Ky grip prek edhe njerëzit, madje ka pasur ndër vite, raste infektimi që kanë ndodhur për shkak të kontaktit të drejtpërdrejtë me zogjtë e sëmurë ose të ngordhur që e kanë transmetuar virusin nëpërmjet pështymës, mukusit dhe feces. Kur viruset e gripit të shpendëve infektojnë njerëzit, ka simptoma pak a shumë të dukshme që prekin kryesisht traktin respirator, ethe dhe kollë, zakonisht, por edhe pneumoni, vështirësi të rënda në frymëmarrje dhe, në rastet më të këqija edhe pse të rralla, vdekje.

1. Çfarë është gripi i shpendëve?

Ashtu si edhe njerëzit, shpendët mund të preken nga gripi. Ka 12 lloje të gripit të shpendëve. Viruset më ngjitës, që tek shpendët zakonisht janë vdekjeprurës, janë H5 dhe H7. Lloji që shkakton më tepër shqetësim është virusi vdekjeprurës, H5N1, i cili mund të shkaktojë vdekjen tek njerëzit. Shpendët shtegtarë, veçanërisht rosat e egra, janë bartësit e natyrshëm të viruseve, por vetë nuk kanë të ngjarë të preken nga virusi. Por rreziku qëndron aty se rosat e egra mund t’ia kalojnë virusin shpendëve shtëpiake që janë më të ndjeshme ndaj virusit.

2. Si kalon virusi tek njerëzit?

Për njerëzit, shumica e llojeve të gripit të shpezëve viruset përgjithësisht nuk janë të rrezikshme. Sidoqoftë, mutacionet, si në rastin e nëntipeve të virusit H5N1, H7N9 ose patogjenit H5N5, mund të bëjnë që njerëzit të infektohen në kafshë. Pasi të infektohet, një virus i tillë mund të shkaktojë sëmundje të rëndë të ngjashme me atë pneumoni. Në disa raste, një infeksion i tillë me virusin e gripit të shpendëve madje mund të marrë një rrjedhë fatale. Për virusin e shpendëve mendohej se prekte vetëm shpendët deri kur u zbuluan raste të njerëzve te infektuar me të, në Hong Kong në vitin 1997. Njerëzit infektohen me virusin kur janë në kontakt të ngushtë me kafshët e gjalla të infektuara me virusin. Shpendët e nxjerrin virusin gjatë jashtëqitjes, me glasën, e cila pasi thahet mund të kthehet në pluhur i cili mund të thithet nga organet e frymëmarrjes.

Simptomat janë të ngjashme me ato të llojeve të tjera të gripit – ethe, lodhje, dhimbje fyti e kollë. Ekspertët tani janë të shqetësuar sepse shkencëtarët po studiojnë raste të të infektuarve me këtë virus në Vietnam ku kanë gjetur se virusi nuk prek vetëm mushkëritë por gjithë pjesët e tjera të trupit. Kjo do të thotë që shumë sëmundje, madje dhe vdekjet, që mund më parë mund të jenë menduar se janë shkaktuar nga diçka tjetër, mund të kenë qenë në fakt si rezultat i virusit të gripit të shpendëve.

3. Cilat janë simptomat e njerëzve të infektuar?

Infeksioni me gripin e shpezëve mund të shfaqet te njerëzit në mënyra të ndryshme. Spektri varion nga rastet pa shenja të sëmundjes në një rrjedhë fatale, shpesh për shkak të pneumoni shkaktuar nga virusi. Simptoma të tilla si ethe, kollëdhe të dridhura janë të ngjashme me ato të një normale grip ose te renda të ftohtë. Nëse infeksioni me shpendët grip dyshohet, duhet të kërkohet menjëherë një mjek dhe të shmanget kontakti me njerëz të tjerë për mbrojtjen e tyre. Simptomat e mundshme të gripit të shpendëve përfshijnë: Temperaturë e lartë; Kollë (deri në gulçim); Dhimbje të fytit; Diarre; Më pak të vjella dhe dhimbje stomaku.

4. Është e mundur që gripi i shpendëve të ndalohet para se të futet në një vend të caktuar? Fakti se ai bartet nga shpendë shtegtarë kjo e bën të pamundur ndalimin. Por kjo nuk do të thotë që ai do të kalojë tek shpendët shtëpiake. Ekspertët thonë se kontrollet efektive të shpendëve, siç është ndalimi i shpendëve shtegtarë të futen ne kotecët e pulave, do ta ndalonte një gjë të tillë. 5. A mund të kalojë virusi nga një njeri tek tjetri? Në shumicën e rasteve, njerëzit e kanë marrë virusin kur kanë qenë në kontakt të ngushtë më shpendët e infektuara. Mund të ketë pasur kalime të virusit nga një person tek tjetri por jo të asaj shkalle për tu kthyer në epidemi. Në vitin 2004 dy motra vdiqën në Vietnam. Ato mund të kenë qenë infektuar me virusin nga vëllai i tyre qe vdiq nga një sëmundje respiratore paindentifikuar. 6. A ka vaksinë? Ende nuk është përgatitur vaksina e saktë kundër virusit, por janë prodhuar prototipe që ofrojnë mbrojtje ndaj tij. Por ilaçe antivirale, si Tamiflu, të cilat gjenden në Britani të Madhe, mund të eliminojnë simptomat dhe ulin mundësitë e shpërndarjes së virusit. Shkencëtarët thonë se është e mira të sigurohen ilaçe të tjera të të njëjtës familje si Relenza (zanamivir). 7. Të vazhdoj të haj mish pule? Po. Ekspertët thonë se gripi i shpendëve nuk është virus që shfaqet nga ushqimi, prandaj mishi i gatuar i shpendëve mund të hahet. Të vetmit njerëz në rrezik janë ata që janë në kontakt të ngushtë me shpendët e gjalla, ata që punojnë në thertore apo ata që përgatisin ushqime me shpendë. Por OBSH rekomandon që mishi i pulës të gatuhet në temperatura jo më pak se 70 gradë Celsius. Edhe vezët të gatuhen plotësisht. 8. Çfarë masash duhen marrë?

Masat parandaluese që duhen ndjekur në prani të shpërthimeve të gripit të shpendëve janë si më poshtë: Në vendet në rrezik shmangni kalimin dhe ndalimin në tregje ose ferma ku ka kafshë të gjalla; Shmangni kontaktin me sipërfaqet e ndotura nga jashtëqitjet e shpendëve ose nga aktivitetet e mishit; Shmangni kontaktin me zogjtë, të ngordhur apo të gjallë; Mos hani mish shpendësh ose vezë të pa gatuara mirë; Përdorni enë të ndryshme për mishin e gatuar dhe të papërpunuar në përgatitjen e ushqimit; Lani duart shpesh me një detergjent.