“Asgjë nuk është shkruar në gur”
Kjo thënie e autorit të mrekullueshëm të një kryevepre të letërsisë botërore, si “Doktor Zhivago”, Boris Pasternak, ka aq domethënie sa që ja vlen të hulumtosh disi në të. Sigurisht në kuptimin filozofik të saj e fundja, pse jo, edhe në realitetin njerëzor. Kjo ka lidhje me atë që kemi diskutuar edhe më parë, e që pa ndërrim mendje nuk ka ndryshimi vepre, kur vetë truri a mendimi janë një lloj regjistruesi i ngjarjeve a ndjesive, por kurrsesi të gdhendura në “gur”. Kanë vlera kujtese, por jo aktualiteti veprues. Një parzmore apo një kostum lufte prej hekuri në mesjetë, ka vlera muzeale e historike, por vetëm kaq. Jo se sot nuk ka mjete mbrojtëse, por bëhet fjalë për formalizimet e saj. Kjo ka të bëjë me evoluimin kohor që nuk njeh pengesa. Mbase me vonesa a ecje të shpejtë, por pa ndaluar kurrë. Vetë konformizmi është një tendencë e ruajtjes së diçkaje të kaluar, e keqe apo edhe e mirë, por e pazbatueshme në koherencë me kohën. Planeti ynë rrotullohet rreth diellit e vetes, por sigurisht pa tentuar e në pa mundësi për t’u kthyer në një Big-Beng të dytë, së paku sa “ha” fantazia njerëzore. E njëjti fenomen ndodh në mikrojetën. Një minutë që kalon, nuk mund të kthehet më mbrapsht, në ngjashmëri të plotë me tjetrin që vjen më pas.
E kam thënë edhe më parë se duke kërkuar të pamundurën, humbasim të mundurën. “The past is past” (e shkuara është e shkuar). Ajo veç mund të kthehet si relike, në analet e historisë. Personale, kombëtare apo planetare qoftë. Prandaj edhe ngul këmbë në konceptin që të vjetrit e politikës, por edhe të jetës, edhe sikur të dëshironin të ishin koherentë me kohën, do ta kishin të pamundur. Vitet e shumta të kaluara në të njëjtin aktivitet, e bëjnë ndoshta më profesionist, por aspak kërkues së risisë, pasi kthehet në një lloj automati që sfumon iniciativën zhvillimore.
Bile edhe sikur të jetë pozitiv si njeri, e ka mjaft të vështirë apo të pamundur ndryshimin. Ashtu si një degë e thatë peme, që thyhet kur kërkon t’i japësh formë. Le më pastaj kur këto tanët që kanë kaluar çdo limit kohor në të gjitha shkallët e pushteteve, e të gëluar me plot mëkate e zullume, të ditura e të pa ditura, ose të zhdukura në mjegullën e së panjohurës. Predikon akoma z.Berisha të kthehet edhe një herë në simbol të atij idhullizimi që fare padrejtësisht, e në rrethanat historike që po kalonte bota pseudokomuniste e Europës Lindore, i shfrytëzoi si djalli jashtë shishes, duke krijuar idhullin mashtrimtar të shembjes së tij, në sytë e shqiptarëve. Idhujt duhen shembuj si idhuj e jo si pleq shejtan-budallenj, që mund të ngjallin edhe mëshirë për dikë me zemër të dobët. Zhvillimet, si edhe ligjet natyrore e njerëzore që e shoqërojnë, kërkojnë impenjim real e të guximshëm, e një personazh i konsumuar, edhe sikur të dëshirojë, e ka të pamundur. Shumë kohë e çmuar, e çuar dëm kriminalisht, duke u marrë me të amëshuarit tanë. Shqipëria duhet të lëvizë përpara detyrimisht, edhe pse mbase mbi gërmadha konceptuale të kaluara e anakroizma që dhimbshëm po na rëndojnë akoma. Askush nuk mund të kthejë të kaluarën e aq më shumë të jetojë me të në fantazmagori e ëndrra të përfunduara, bile duke u imponuar edhe të tjerëve dalldisjet e tij mendore. Gjynah.
Profeti