DASHURIA DHE XHELOZIA NË KUNDËRVËNIE ME NJËRA -TJETRËN

Më pëlqen shumë ky libër sa poetik dhe shkencor i përgatitur për botim nga mjeku dhe shkrimtari Izet S. Çulli. Në thelbin e këtij publikimi është një “trëndafil”, pranë të cilit kalon një djalosh dhe ndalon në vend. E tërheq si këngë, si magnet. I afrohet. Kërshëria e shtyn ta shikojë më mirë. Dhe djaloshi sheh me sytë e mendjes. I këput telat e zemrës, me shëndetin, bukurinë dhe aromën e tij. Dhe e shijon. E prek me dorë. Matet ta këputë. Trëndafili thotë: “Prit dhe ca sa të piqem”! Dhe ai pret. Vjen dita dhe e sheh prapë. Tani ia bën me sy! Dhe djali e këput. Por dridhet. I merren mendtë. Në fletët e dendura të trëndafilit, i dashuri shikon një “gjemb” të zi. Trëndafili e ka emrin “dashuri”, “gjembi”, xhelozi. Dhe autori i ka vënë titullin librit “DASHURIA NDRIN,

XHELOZIA NXIN”, por dihet këto të dyja janë në kundërvënie me njëratjetrën, dhe kurrsesi nuk pajtohen.

Unë për shumë vjet kam punuar si profesionist me rininë, e cila është “sinonim” me dashurinë e jam ndeshur shumë herë me këto dy ndjenja të kundërta të njeriut. Për këtë kam shkruar dhe botuar jo një herë shkrime të shumta dhe mjaft libra me këto dy tema, por në librin që i paraqitet lexuesit, përshkohet në tërë faqet e tij dhe theksi vihet kryesisht në pamjen psikologjike të “binjakeve”: dashuri e xhelozi, të cilat lindin pothuajse bashkë, sepse xhelozia është e egër dhe s’mund të jetojë gjatë me të parën, e cila është aq fisnike e njerëzore.

Nuk ka si dashuria! Dashuria është poezi. Poezia është dashuri. Dhe sa mirë që autori na i jep ato këtu të zbërthyera poetikisht...

Unë duke parë dorëshkrimin në fjalë, (që ma besoi mua për ta parathënuar), jam i mendimit se ai ia ka arritur qëllimit të vet. Dr. Izeti, si neuropsikiatër e ka parë problemin me syrin e specialistit të mjekësisë dhe të poetit njëherësh. Disa vjet më parë doli nga shtypi vëllimi i tij poetik

“DRITHËRIMA DASHURIE”, (2009) dhe tjetri me fabula erotike “SI VARKA MBI VALË” (2013). Në të parin unë u paraqita me një parathënie disi të gjatë, prandaj s’e shoh të nevojshme të vazhdoj më tepër këtu. Pra, I. Çulli e njeh mirë problemin në fjalë, ndaj ai ka marrë penën për të analizuar dhe poetizuar librin e ri të psikologes së mirënjohur kosovare, Lumnije Telakut të titulluar “PSIKOTERAPIA E DASHURISË” (Prishtinë, 2021). Ai është ilustruar mirë dhe bukur me raste të shumta nga përditshmëria praktike e saj si psikologe klinike, si edhe me mjaft mendime e citate nga autorë të huaj, nga më të njohurit në fushën e psikologjisë dhe të seksologjisë.

Autorin e librit poetik “Dashuria ndrin, xhelozia nxin”, duhet ta përshëndesim, sepse ai e ka shtjelluar atë me një gjuhë të pasur e të pastër dhe ka ditur të na japë edhe për publikun e gjerë sa më thjesht e qartë dukuritë shqetësuese të kësaj tematike në rrafshin shoqëror, familjar, shkencor etj. Atykëtu gjen edhe disa terma të fushës përkatëse, si ato ndërkombëtare, të cilat natyrisht duhet të ruhen, për të mos rënë në purizëm të tepruar, por ndoshta do të ishte mirë që në fund të këtij botimi mund të paraqitet një fjalor i vogël shpjegues.

Libri i Izet Çullit ndahet në dy krerë: i pari përmban vjersha me tematikat e mëlartme të trajtuara, siç e theksuam më sipër, në mënyrë sa më të kuptueshme e pa thjeshtëzime të panevojshme. Kapitulli i dytë ka me dhjetëra shkurtime epigramatike, kryesisht në dy vargje secila, por çdonjëra nga ato flet shumë.

Më duhet të vë në dukje se ky vëllim nuk është assesi një kopje e origjinalit të L.Telakut, përkundrazi. Ai me sa duket, aty-këtu ka futur diçka edhe nga përvoja e tij më se gjysmëshekullore në mjekësi e veçan në fushën e neuropsikiatrisë. Ky është libër artistik në poezi i pasuruar me figura letrare, me rregullat rigoroze të metrikës, fjalën e përzgjedhur, mesazhet e domosdoshme dhe kështu me radhë... Ai do t’ju vlejë jo vetëm krijuesve të mirëfilltë, specialistëve të fushës dhe pse jo edhe atyre personave që në një çast të caktuar të jetës mund kenë nevojë për psikologun dhe seksologun, të cilët në veprimtarinë praktike nuk i kemi të shumtë.

Në librin e Lumnije Telakut, pra veç autorëve të shumtë të huaj nga më të rëndësishmit shkencëtarë e shkrimtarë si Shekspir, O. Uajlld, Bernard Shou, Lev Tolstoi si edhe Frojd, S. Pek etj, të cilët i kam ndeshur edhe unë në ato studimet e mia, gjen shembuj nga përvoja praktike e shkencore e njerëzve tanë. Përmenden në punim p.sh. dr. e shkencave psikologjike Jashar Demirin, i shumëkërkuari për dijet e tij të gjithanshme nga fusha e psikologjisë e më gjerë, për të cilin flasin botimet e shumta të tij me libra, studime dhe në emisione televizive etj., me dr. Abaz Qukën, neuropsikiatrin përvojëshumë, me disa vlerësime shkencore edhe jashtë shtetit, i cili studimet e tij i ka të thelluara edhe në psikologji. Bashkëpunimi psikologji-neuropsikiatri është i frytshëm në këto raste, mendoj unë. Dr. Abazi ka botuar një libër për turbullimet neuropsikike dhe këto kohë po përgatit një tjetër.

Për të mos humbur aspak kërshërinë e lexuesit, nuk po e ilustroj parathënien time me vjersha dhe epigrame dyvargësh të paraqitura në librin e I.Çullit. Po besoj të gjithë do të jenë dakord me mua se libra të tillë sjellin jo vetëm kënaqësi estetike, por të japim edhe njohuri sa më të vlefshme për të rinjtë, sidomos për të ditur të ecin sa më mirë dhe shëndetshëm në udhishtat e jetës.

Më në fund, unë shpreh bindjen e thellë se edhe vëllimi i dytë që po përgatitet do të jetë i nivelit të mësipërm. Ndaj nuk më mbetet gjë tjetër, veçse të përgëzoj autorin e “Psikologjisë së dashurisë”, Lumnije Telakun, për punën e saj aq ngulmuese në fushën e gjithësuksesshme të saj në psikologjinë klinike. Ajo punon me pasion e këmbëngulje si në psikologji dhe në seksologji. Po ashtu e uroj autorin e librit që po i paraqitet sot lexuesit, i cili është frymëzuar duke qëmtuar librin e botuar në Kosovë dhe shpresoj se libri i dr. Izetit do të gjejë vend edhe në botimet kosovare. Dashuria ndrin, xhelozia nxin...

Autorin e librit poetik “Dashuria ndrin, xhelozia nxin”, duhet ta përshëndesim, sepse ai e ka shtjelluar atë me një gjuhë të pasur e të pastër dhe ka ditur të na japë edhe për publikun e gjerë sa më thjesht e qartë dukuritë shqetësuese të kësaj tematike në rrafshin shoqëror, familjar, shkencor etj. Aty-këtu gjen edhe disa terma të fushës përkatëse, si ato ndërkombëtare, të cilat natyrisht duhet të ruhen, për të mos rënë në purizëm të tepruar, por ndoshta do të ishte mirë që në fund të këtij botimi mund të paraqitet një fjalor i vogël shpjegues.