Bota po përballet edhe me mungesë heliumi, ja përse na duhet

Furnizimet globale të heliumit po mbarojnë. Përsëri.

Heliumi, elementi i dytë më i zakonshëm në univers, nuk është vetëm përbërësi kryesor që i bën balonat e festës të ’notojnë’. Ftoh makinat MRI dhe pajisjet shkencore, mundëson prodhimin e gjysmëpërçuesve dhe ngre balonat e motit duke lejuar meteorologët të bëjnë parashikime. Për shkak të mungesës, Shërbimi Kombëtar i Motit i SHBA-së po shkurton vëzhgimet e balonave të motit, shkencëtarët po mbyllin eksperimentet. Kjo është mungesa e katërt në mbarë botën e heliumit që nga viti 2006, një që industria e gazit e ka quajtur “Mungesa e Heliumit 4.0”. Ashtu si mungesat e heliumit 1.0, 2.0 dhe 3.0, kjo krizë u shkaktua nga një pjesë e vogël e ndërprerjeve të papritura të furnizimit në industrinë e prodhimit të heliumit shumë të përqendruar.

Por në fund të fundit, të katër mungesat i gjurmojnë rrënjët e tyre në një vendim fatkeq të Kongresit të SHBA për të privatizuar Rezervën Kombëtare të Heliumit të SHBA në 1996.

Heliumi prodhohet si nënprodukt i përpunimit të gazit natyror në 14 fabrika në mbarë botën. Gjatë muajve të fundit, katastrofat kanë goditur më të madhen prej këtyre impianteve, duke ndërprerë furnizimin dhe duke krijuar mungesë heliumi.

Një rrjedhje gazi në janar detyroi një fabrikë të heliumit në SHBA në Cliffside, Teksas të mbyllej për riparime emergjente. Katër muaj më vonë, uzina mbetet e mbyllur, duke lënë jashtë rreth një të tretën e furnizimit me helium në botë.

Në të njëjtën kohë, gjigandi rus i karburantit Gazprom përfundoi një fabrikë të re masive të heliumit në qytetin e largët lindor të Amurit në shtator, por një zjarr i 8 tetorit dhe një shpërthim i 5 janarit e dëmpret tuan rëndë fabrikën, duke e detyruar atë të mbyllej deri në të paktën fundi i vitit 2022. Analistët e industrisë kishin shpresuar se uzina ruse në Amur, e cila mund të kishte prodhuar deri në trefishin e konsumit vjetor të heliumit në botë, do të ndihmonte në lehtësimin e mungesës së vazhdueshme të heliumit në botë.

Por sa herë që fabrika rihapet, sanksionet ekonomike të udhëhequra nga SHBA që ndëshkojnë Rusinë për pushtimin e saj në Ukrainë do ta bëjnë të ndërlikuar për Gazprom shitjen e heliumit jashtë Rusisë dhe Kinës.