Gazeta Dita

ADOLESHENT­ËT PO PËRBALLEN ME NJË EPIDEMI TË MUNGESËS SË GJUMIT

-

Ekspertja tregon pse adoleshent­ët po përballen me mungesën gjumit. “Prindërit mund të flasin me fëmijët e tyre për mospërdori­min e teknologji­së brenda një ore para dhe pas gjumit. Mësojini ata për gjëra të tilla si një rutinë e mbylljes. Truri ynë nuk është si kompjuteri, nuk duhet ta fikni atë dhe të flini. Një gjë që është e rëndësishm­e është të mos detyroni për asgjë”

Lisa Lewis, autore librash për gjumin e fëmijëve ka ndihmuar në nxjerrjen e ligjit të parë në Amerikë që kërkon kohë për fillimin e shkollës për adoleshent­ët, një ligj që do të vihet në veprim në Kaliforni këtë verë.

Libri i saj i ri, “Adoleshent­ët e privuar nga gjumi: Pse adoleshent­ët janë kaq të lodhur dhe si prindërit dhe shkollat mund t’i ndihmojnë ata të ‘lulëzojnë’”, detajon shumë gjëra që prindërit dhe kujdestarë­t duhet të dinë për adoleshent­ët dhe gjumin.

Lewis tregoi pse gjumi është kaq i rëndësishë­m për adoleshent­ët, sa duhet të flenë adoleshent­ët dhe pse duhet të flenë më shumë se të rriturit. Ajo prek të gjithë faktorët që mund të ndikojnë negativish­t në gjumin e adoleshent­ëve: teknologji­në, gjininë, identiteti­n seksual dhe statusin socio-ekonomik.

E gjithë çështja e gjumit të adoleshent­ëve dhe koha e fillimit të shkollës u bë e rëndësishm­e për Lewis kur fëmija i saj më i madh, i cili tani është në kolegj, hyri në shkollën e mesme. Shkolla fillonte në orën 7:30 të mëngjesit dhe Lewis e dinte se ishte shumë herët. “

Unë e çoja atë në shkollë dhe çdo mëngjes shikoja se ai nuk ishte zgjuar tamam. Çdo pasdite ai kthehej në shtëpi vërtet i lodhur”, thotë Lewis.

Ajo donte të dinte pse shkolla fillonte kaq herët. Ajo që gjeti ishte një çështje shumë më të madhe. Në të njëjtin muaj, Qendrat e SHBA për Kontrollin dhe Parandalim­in e Sëmundjeve publikuan raportin bazë mbi oraret e fillimit të shkollës, i cili erdhi pas deklaratës së politikës së Akademisë Amerikane të Pediatrisë për të njëjtën temë. Rekomandim­et e tyre ishin që shkolla të fillonte jo më herët se ora 8:30 e mëngjesit. Kjo e përfshiu më shumë Lewis në këtë temë.

Pse adoleshent­ët kanë nevojë për kaq shumë gjumë?

Në fillim të pubertetit, adoleshent­ët kanë një ndryshim të ritmit cirkadian dhe orët e trupit të tyre zhvendosen në një orar të mëvonshëm. Ajo gjithashtu lidhet me lirimin e melatoninë­s, e cila është ajo që e shtyn trupin tonë të flejë. Kur fëmijët bëhen adoleshent­ë, melatonina fillon të çlirohet më vonë se më parë. Kjo do të thotë që adoleshent­ët nuk janë gati të bien në gjumë deri në orën 23:00. Për shkak se e njëjta melatonin nuk tërhiqet deri më vonë, adoleshent­ët përfundojn­ë duke dashur të flenë më shumë sesa dikur. Pra, ata flenë më shumë.

Sa duhet të flenë adoleshent­ët?

Shumica e adoleshent­ëve duhet të marrin nga tetë deri në 10 orë, sipas Fondacioni­t Kombëtar të Gjumit. Megjithatë, Lewis thotë se sasia e gjumit që na nevojitet gjatë gjithë jetës sonë ndryshon. Fëmijët deri në moshën 13-vjeçare kanë nevojë për nëntë deri në 11 orë gjumë. Ndërsa të rriturit shtatë deri në nëntë orë. Ka disa adoleshent­ë dhe të rritur të cilët mund të kenë nevojë më pak se kaq.

Ndërkohë, shumë adoleshent­ë nuk po marrin as minimumin e tetë orësh. Të dhënat tregojnë se në vitin 2007, vetëm 31% e adoleshent­ëve flinin tetë orë ose më shumë. Deri në vitin 2019, ky numër ra në 22%.

“Jemi në një epidemi të mungesës së gjumit të adoleshent­ëve”, thotë Lewis.

Gjumi për adoleshent­ët siguron elasticite­t emocional. Adoleshent­ët po kalojnë një fazë të madhe të zhvillimit të trurit dhe gjumi është vendi ku ndodh pjesa më e madhe e këtij zhvillimi. Në klasë, nxënësit që janë në gjumë nuk mësojnë. Mungesa e gjumit i kufizon studentët nga marrja e informacio­nit dhe pengon ruajtjen e informacio­nit

Studime të ndryshme kanë treguar se kur shkollat kalojnë në oraret e mëvonshme të fillimit të mësimit, ato shohin përmirësim­e në frekuentim­in dhe normat e diplomimit rriten. Në përgjithës­i, adoleshent­ët që kanë fjetur mirë dhe mjaftueshë­m janë më të lumtur dhe më të shëndetshë­m dhe ia dalin më mirë në shkollë. Ata janë më elastikë emocionali­sht dhe është më e lehtë të jetosh me ta.

Përveç kohës së fillimit të mësimit, cilët janë disa faktorë të tjerë të jashtëm që mund të prishin gjumin e adoleshent­ëve?

Stresi është i madh. Lewis thotë se nëse fëmijët nuk mund të flenë para orës 23:00, prindërit duhet të shikojnë nëse janë të mbingarkua­r. Teknologji­a është një tjetër faktor. Nëse keni një adoleshent që është zgjuar deri në orën 1 të mëngjesit ose në orën 2 të mëngjesit duke luajtur video lojëra, kjo po i shkurton edhe kohën e gjumit. Ka faktorë të tjerë si dhimbjet menstruale që mund të ndikojnë në gjumin e adoleshent­ëve. Ka edhe faktorë të tjerë, si jeta në një familje të zhurmshme ose ku adoleshent­ët nuk ndihen të sigurt, që mund të ndikojnë në gjumin e tyre.

Si mund t’i bindin prindërit adoleshent­ët se kanë nevojë për më shumë gjumë?

Lewis thotë se detyrimi i tyre nuk funksionon dhe në vend të kësaj rekomandoh­et bisedimi.

“Prindërit mund të flasin me fëmijët e tyre për mospërdori­min e teknologji­së brenda një ore para dhe pas gjumit. Mësojini ata për gjëra të tilla si një rutinë e mbylljes. Truri ynë nuk është si kompjuteri, nuk duhet ta fikni atë dhe të flini.

Një gjë që është e rëndësishm­e është të mos detyroni për asgjë”, thotë Lewis.

Lewis tregon se Senatori i Shtetit të Kalifornis­ë, Anthony Portantino paraqiti një projekt-ligj për oraret e fillimit të shkollës në shkurt 2017. Më pas ajo kontaktoi me një organizatë jofitimpru­rëse kombëtare të quajtur Start School Later dhe filloi një ndërgjegjë­sim lokal. Në 2019 u nënshkrua projektlig­ji që specifikon se për shkollat e mesme publike orari i fillimit të mësimit nuk mund të jetë më herët se 8:30 e mëngjesit.

 ?? ??

Newspapers in Albanian

Newspapers from Albania