Ukraina e shqetësuar se lufta e gjatë mund “të lodhë” Perëndimin dhe të humbasë interesin

Katër muaj nga nisja e luftës prej Rusisë, nisin dyshimet e forta ndaj Europës. Megjithëse premtohen shumë, lufta e gjatë po lë pa zgjidhje të qartë negociatat e ardhshme. Presidenti ukrainas ka krahasuar ofertat e fundit dhe pasivitetin e Europës, si ajo e vitit 1938 ndaj Gjermanisë së Adolf Hitlerit me Çekosllovakinë

Ndërsa sulmi i Rusisë në Ukrainë është në muajin e katërt, zyrtarët në Kiev kanë shprehur shqetësimin se fantazma e “lodhjes nga lufta” mund të dobësojë vendosmërinë e Perëndimit, për të ndihmuar vendin të zmbrapsë agresionin e Moskës. SHBA dhe aleatët e saj i kanë dhënë Ukrainës miliarda dollarë armatime. Europa ka pranuar miliona vetë të zhvendosur nga lufta. Dhe ka pasur unitet të paprecedentë në Europën e pas Luftës së Dytë Botërore në vendosjen e sanksioneve ndaj Presidentit Vladimir Putin dhe vendit të tij. Por ndërsa zbehet tronditja e sulmit të 24 shkurtit, analistët thonë se Kremlini mund të shfrytëzojë një konflikt të zvarritur dhe rënien e mundshme të interesit mes fuqive perëndimore, që mund të sjellë presion ndaj Ukrainës për të arritur një marrëveshje. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy, tashmë ka kundërshtuar sugjerimet e Perëndimit se ai duhet të pranojë një lloj kompromisi. Ukraina, tha ai, do të vendosë vetë kushtet e saj për paqe. “Lodhja po rritet, njerëzit duan një lloj rezultati që është i dobishëm për ta, dhe ne duam një tjetër rezultat për veten tonë”, tha ai.

Një propozim italian për paqe u hodh poshtë, ndërsa presidenti francez Emmanuel Macron u përball me një reagim të zemëruar, pasi ai u citua të thoshte se megjithëse sulmi i Putinit ishte një “gabim historik”, fuqitë botërore nuk duhet “ta poshtërojnë Rusinë, në mënyrë që kur të ndalojnë luftimet, të gjendet një rrugëdalje diplomatike”. Ministri i Jashtëm ukrainas Dmytro Kuleba tha se një retorikë e tillë “vetëm mund të poshtërojë Francën dhe çdo vend tjetër që mendon kështu”.

Edhe një koment i ish-Sekretarit amerikan të Shtetit të Henry Kissinger, se Ukraina duhet të shqyrtojë mundësinë e lëshimeve territoriale, solli një kundërpërgjigje nga zoti Zelenskyy, i cili tha se një gjë e tillë do të ishte njësoj sikur fuqitë evropiane në vitin 1938 të lejonin Gjermaninë naziste të pretendonte pjesë të Çekosllovakisë për të frenuar agresionin e Adolf Hitlerit.

Kievi dëshiron të largojë Rusinë nga zonat e pushtuara rishtazi në Ukrainën lindore dhe jugore, si dhe të rimarrë Krimenë, të cilën Moska e aneksoi në vitin 2014, dhe pjesë të Donbasit nën kontrollin e separatistëve të mbështetur nga Kremlini për tetë vitet e fundit. Çdo muaj i luftës i kushton Ukrainës 5 miliardë dollarë, tha Volodymyr Fesenko, analist politik në qendrën Penta Center dhe kjo “e bën Kievin të varur nga pozicioni i konsoliduar i vendeve perëndimore”. Ukraina do të ketë nevojë për armë edhe më të avancuara për të siguruar fitoren, së bashku me vendosmërinë perëndimore për të vazhduar dhimbjen ekonomike ndaj Rusisë për të dobësuar Moskën. “Është e qartë se Rusia është e vendosur ta lodhë Perëndimin dhe tani po ndërton strategjinë e saj me supozimin se vendet perëndimore gradualisht do të fillojnë të ndryshojnë retorikën e tyre militante në një retorikë më akomoduese”, tha analisti Fesenko në një intervistë për agjencinë Associated Press.

Lufta ka ende një pasqyrim të gjerë si në Shtetet e Bashkuara ashtu edhe në Europë, të cilat janë tmerruar nga imazhet e vdekjeve të civilëve ukrainas në luftimet më të mëdha në kontinent që nga Lufta e Dytë Botërore. SHBA-ja vazhdon të ndihmojë Ukrainën. Presidenti Joe Biden tha javën e kaluar se Uashingtoni do t’i sigurojë asaj sisteme të avancuara raketash dhe municionesh që do t’i mundësojnë Kievit të godasë objektivat kryesore në fushën e betejës. Biden tha: “Nuk do t’i bëj presion qeverisë ukrainase - privatisht ose publikisht - për të bërë ndonjë lëshim territorial”. Gjermania, e cila ishte përballur me kritika nga Kievi dhe të tjerë për hezitim, ka premtuar sistemet e saj më moderne të mbrojtjes ajrore deri më tani. “Nuk ka pasur asgjë të tillë, madje edhe në Luftën e Ftohtë kur Bashkimi Sovjetik u shfaq më kërcënues,” tha Nigel Gould-Davies, bashkëpunëtor i lartë për Rusinë dhe Euroazinë në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.

Shqetësimet e brendshme të Europës po bëhen pjesë e diskutimeve, veçanërisht kur flitet për çmimin e energjisë dhe mungesën e lëndëve të para të cilat fillojnë të dëmtojnë ekonomikisht njerëzit e zakonshëm, që përballen me faturat më të larta të energjisë elektrike, kostot e karburantit dhe çmimet e ushqimeve. Ndërsa udhëheqësit evropianë përshëndetën si “një sukses të plotë”, vendimin për të bllokuar 90% të eksporteve ruse të naftës deri në fund të vitit, u deshën katër javë negociata që përfshijnë një lëshim ndaj Hungarisë, e parë gjerësisht si aleati më i afërt i Kremlinit në BE, që të vazhdojnë importet. “Kjo tregon se uniteti në Europë po bie pak pas pushtimit rus”, tha Matteo Villa, një analist me grupin e ekspertëve ISPI në Milano. “Ka një lloj lodhjeje midis vendeve anëtare për gjetjen e mënyrave të reja për të sanksionuar Rusinë, dhe qartësisht brenda Bashkimit Evropian, ka disa vende që janë gjithnjë e më pak të gatshme të vazhdojnë me sanksione”. I kujdesshëm ndaj ndikimit ekonomik të sanksioneve të mëtejshme të energjisë, Komisioni Evropian ka sinjalizuar se nuk do të nxitojë të propozojë masa të reja kufizuese që synojnë gazin rus. Ligjvënësit e BE-së po bëjnë gjithashtu apel për ndihmë financiare për qytetarët e goditur nga rritja e çmimit të ngrohjes dhe karburantit për të siguruar që mbështetja publike për Ukrainën të mos zbehet. Udhëheqësi i krahut të djathtë të Italisë, Matteo Salvini, i cili është parë si i afërt me Moskën, u tha gazetarëve të huaj këtë javë se italianët janë gati të bëjnë sakrifica dhe se “Liga” e tij mbështet sanksionet kundër Rusisë. Por ai shtoi se mbështetja nuk është e pakufizuar, mes treguesve se bilanci tregtar është zhvendosur në favor të Moskës, duke dëmtuar pronarët e bizneseve të vogla në Italinë veriore që janë pjesë e bazës së tij mbështetëse. “Italianët janë shumë të gatshëm për të bërë sakrifica ekonomike personale për të mbështetur mbrojtjen e Ukrainës dhe për të arritur në një armëpushim”, tha zoti Salvini. “Ajo që nuk do të doja është të na gjej përsëri këtu në shtator, pas tre muajsh me konfliktin ende në vazhdim. Nëse është kështu, do të jetë një fatkeqësi për Italinë. Përtej vdekjeve dhe shpëtimit të jetëve, që është prioriteti ekonomik, për Italinë, nëse lufta vazhdon, do të jetë një fatkeqësi”, tha ai.

Kolera dhe sëmundje të tjera vdekjeprurëse mund të vrasin mijëra njerëz në qytetin port të Ukrainës jugore, Mariupol, ku kufomat mbeten rrugëve dhe vera po sjell një mot më të ngrohtë, tha të premten kryebashkiaku i qytetit. Vadym Boichenko u shpreh se puset e ujit janë kontaminuar nga kufomat e njerëzve të vrarë gjatë javëve të tëra bombardimesh dhe sulmesh të forcave ruse, ndërsa mbledhja e kufomave ecën me ritëm tepër të ngadaltë. “Ka një valë dizanterie dhe kolere. Ky është fatkeqësisht vlerësimi i mjekëve tanë: lufta që mori jetët e rreth 20 mijë banorëve, fatkeqësisht për shkak të gjithë këtyre epidemive infektive do të marrë jetët e mijëra të tjerëve në Mariupol”, tha ai në televizionin kombëtar. Zoti Boichenko, i cili është zhvendosur jashtë Mariupolit, tha se qyteti është vendosur në karantinë. Ukraina thotë se tashmë në Mariupol ndodhen rreth 100 mijë persona. Qyteti dikur i begatë kishte një popullsi prej 430 mijë personash përpara se të fillonte lufta, por është shndërruar tashmë në një shkretëtirë urbane. Boichenko, i cili tha muajin e kaluar se bombardimet ruse e kishin shndërruar Mariupolin në “një geto mesjetare”, tha se banorët ishin shtrënguar të pinin nga uji i puseve për shkak se qyteti nuk ka më ujë të rrjedhshëm, apo sistem funksional kanalizimesh. Ai u bëri thirrje Kombeve të Bashkuara dhe Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq që të krijojnë një korridor humanitar për t’i ndihmuar banorët të largohen nga qyteti, në të cilin zyrtarët ukrainas thonë se ende mungon furnizimi me ujë, energji apo gaz. Organizata Botërore e Shëndetësisë paralajmëroi muajin e kaluar për mundësinë e përhapjes së kolerës në Mariupol. Moska thotë se “operacioni i saj special ushtarak” synon të çarmatosë dhe të zhduk elementët nazistë të Ukrainës. Kievi dhe vendet aleate e quajnë atë një luftë të paprovokuar agresioni për marrje territoresh.

Ndërsa po afron takimi i NATO-s këtë muaj, mbeten në pikëpyetje kërkesat e Finlandës dhe Suedisë për t’u anëtarësuar në aleancë. Siç njofton nga Stambolli korrespondenti i Zërit të Amerikës, Dorian Jones, Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan po ashpërson pozicionin e tij kundër anëtarësimit të këtyre dy vendeve, duke i akuzuar ato për mbështetje të terrorizmit. Me shumë bujë, Suedia dhe Finlanda aplikuan zyrtarisht në maj për t’u anëtarësuar në NATO. Në atë kohë, aplikimi shikohej si një formalitet, por tashmë fati i kërkesës së tyre është i pasigurt. Presidenti i Turqisë, Recep Tayyip Erdogan thotë se do të vendosë veton kundër aplikimeve të Suedisë dhe Finlandës, nëse nuk i japin fund asaj, që e quan mbështetje për grupin rebel kurd PKK, që lufton kundër forcave turke dhe që Ankaraja e konsideron grup terrorist. Helsinki dhe Stokholmi mohojnë se mbështesin PKK-në. Zyrtarët finlandezë dhe suedezë thonë se po përpiqen t’u japin zgjidhje shqetësimeve të Turqisë. “Fakti është se Turqia mban një kartë shumë të rëndësishme, veton. Dhe mendoj se kjo nuk do të zgjidhet aq lehtë”, i tha Zërit të Amerikës Asli Aydintasbas, studiuese me Këshillin Europian për Marrëdhëniet me Jashtë. Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Europian e kanë përcaktuar PKK-në një organizatë terroriste. Presidenti Erdogan po u bën gjithashtu thirrje vendeve të ndryshme, që të ndalin mbështetjen për grupin sirian kurd YPG, për të cilin thotë se mban lidhje me PKK-në. Finlanda, Suedia dhe disa vende të NATO-s, përfshirë Shtetet e Bashkuara, e mbështesin YPG-në, e cila ka qenë një aleate kryesore në luftën kundër grupit Shteti Islamik në Sirinë veriore. Presidenti Biden mund të jetë objektivi i vërtetë i ngurtësimit të pozicionit të zotit Erdogan për sa i përket zgjerimit të NATO-s.