PALUMTURIA PO PËRHAPET NË MBARË BOTËN. JO, NUK ËSHTË FAJI I PANDEMISË
Ekonomistët dhe ekspertë të tjerë dinë të analizojnë të gjitha llojet e gjërave: papunësinë, shkallën e vdekshmërisë dhe ekonominë e çdo vendi. Por mbetet çuditërisht e vështirë për të gjetur statistika për një nga gjërat më të rëndësishme: se si ndihen njerëzit. Kjo ka bërë që udhëheqësit të humbasin një prirje shqetësuese: rritjen globale të pakënaqësisë.
Gallup, agjensia analitike, filloi për herë të parë të gjurmonte pakënaqësinë globale në vitin 2006. Emocionet negative, mbledhja e stresit, trishtimit, zemërimit, shqetësimit dhe dhimbjes fizike arritën një rekord të lartë vitin e kaluar. Kjo mund të mos jetë befasuese. Bota po vuan nga një konflikt i madh europian (përveç luftërave të tjera në vazhdim), inflacioni dhe pasojat e një pandemie që ndodh një herë në jetë. Por rritja globale e pakënaqësisë filloi shumë përpara se shumica e këtyre çështjeve të bëheshin tituj. Në fakt, pakënaqësia është rritur për një dekadë.
Çdo vit Gallup pyet rreth 150,000 njerëz në mbi 140 vende për emocionet që përjetojnë. Është e jashtëzakonshme se sa të hapur janë njerëzit për të ndarë dhimbjen ose vuajtjen e tyre. Një libanez tha se jeta e tij ishte zeft, fjala arabe për «zi», që do të thotë se jeta e tij nuk mund të ishte më e errët. Një kanadez foli për vetminë në ditëlindjen e tij. Dhe një punëtore vietnameze fabrike shpërtheu në lot pasi tha se askush nuk e kishte pyetur ndonjëherë sa e lumtur ishte. Secila prej këtyre historive është e trishtueshme. Ajo që është alarmante është se sa shpesh po i dëgjojmë.
Shumë gjëra mund t’i bëjnë njerëzit të pakënaqur, por rritja e pakënaqësisë globale ka pesë shkaqe kryesore sipas hulumtimit të Gallup: varfëria, shkatërrimi i komuniteteve, uria, vetmia dhe mungesa e punës së mirë. Sot, 17% e njerëzve e kanë “shumë të vështirë” të përballojnë të ardhurat e tyre aktuale, një nga përqindjet më të larta që Gallup ka regjistruar. Komunitetet e shkatërruara nuk po ndihmojnë: 2 miliardë njerëz janë aq të pakënaqur me vendin ku jetojnë, saqë nuk do t’ia rekomandonin komunitetin e tyre askujt që njohin.
Kontributi i varfërisë në vuajtjet globale mbetet i njohur, pavarësisht nga hapat e mëdhenj për ta trajtuar atë në dekadat e fundit. Një rritje e urisë në mbarë botën po i përkeqëson gjërat. Sipas Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë, “rënia prej dekadash e urisë në botë për fat të keq ka përfunduar”. Në vitin 2014, gati 23% e njerëzve në mbarë botën ishin mesatarisht ose jashtëzakonisht të pasigurt në ushqyerje. Tani janë mbi 30%.
Bota po lufton gjithashtu me një krizë tjetër: vetminë. Gallup zbulon se 330 milionë të rritur kalojnë të paktën dy javë pa folur me një mik apo anëtar të familjes. Megjithëse nuk kanë të dhëna për vetminë globalisht që nga pandemia, studime të tjera sugjerojnë se ajo po përkeqësohet. Qendra e Sondazhit mbi Jetën në Amerikë zbuloi se 10% e grave raportuan se nuk kishin miq të ngushtë në 2021, nga 2% në 1990. Dhe ishte më keq për burrat: 15% raportuan se nuk kishin miq të ngushtë në 2021 , nga 3% në 1990.
Vetëm për shkak se dikush ka miq, nuk do të thotë se ka miq të mirë. Një e pesta e të rriturve nuk kanë askënd tek i cili mund të mbështeten për ndihmë. Dhe nuk është ekzagjerim të thuhet se vetmia është vdekjeprurëse. Mund të rrisë presionin e gjakut dhe të ulë jetëgjatësinë. Sipas një meta-analize të kohëve të fundit, vetmia ka një ‘taksë’ që është fizikisht e barabartë me pirjen e pothuajse një pakete cigare në ditë.
Pakënaqësia globale po rritet gjithashtu për shkak të punës së përditshme. Pavarësisht një page, dikush që është i pakënaqur në punë ka statistikisht më shumë gjasa të përjetojë emocione negative, si zemërimi, stresi dhe dhimbje fizike, sesa dikush që është i papunë. Rreth 19% e punonjësve janë plotësisht të trishtuar në punën e tyre. Por edhe mes atyre që kënaqen me punën e tyre, pakënaqësia po rritet. Stresi dhe shqetësimi janë rritur në mesin e punonjësve në mbarë botën vazhdimisht që nga viti 2009.
Gallup u kërkon njerëzve të imagjinojnë jetën e tyre më të keqe dhe më të mirë të mundshme. Nëse të dy skenarët përfaqësonin polet e një shkalle nga zero në dhjetë, ku do të qëndronin sot? Pesëmbëdhjetë vjet më parë, përpara përdorimit të gjerë të mediave sociale, 3.4% e njerëzve e vlerësuan jetën e tyre me 10 (jeta më e mirë e mundshme) dhe vetëm 1.6% e vlerësuan jetën e tyre me zero (jeta më e keqe e mundshme). Tani pjesa e njerëzve me jetët më të mira të realizueshme është më shumë se dyfishuar (në 7.4%) dhe pjesa e njerëzve me jetët më të këqija të mundshme është më shumë se katërfishuar (në 7.6%).
Pabarazia e mirëqenies është edhe më e dukshme. Ajo është po aq serioze sa pabarazia e të ardhurave, sipas mendimit tim. Ajo pasqyron një ndarje në rritje në emocione dhe jo në pasuri. Dhe kjo lloj pabarazie është qartësisht e dukshme kur u kërkon njerëzve të vlerësojnë se si po shkon jeta e tyre. Jeta vështirë se mund të ishte më e mirë për një të pestën e botës dhe për pjesën tjetër vështirë se mund të ishte më keq. Mund të ndodhë që njerëzit në fund të vlerësojnë atë që kanë më shumë se kurrë më parë. Për më të pakënaqurit, ata janë më të vetëdijshëm për atë që u mungon më shumë se kurrë më parë.
Mediat sociale shpjegojnë pjesërisht pse. Nëpërmjet platformave online, përdoruesit mund të shohin se mjerimi i tyre nuk ndahet gjithmonë. Krahasimi është hajduti i gëzimit, siç thuhet, dhe rrjetet sociale mundësojnë krahasimin si asgjë tjetër. Ata sjellin njerëz në të gjithë botën në shtëpitë e njëri-tjetrit përmes pajisjeve dhe më shumë njerëz kanë telefona inteligjentë se kurrë më parë. Por, megjithatë, këto platforma janë vetëm një nga faktorët e rritjes së pakënaqësisë globale. Një e pesta e atyre që vuajnë në botë janë në vende ku platformat sociale nuk janë të aksesueshme gjerësisht.
Emocionet tona ndikojnë në vendimet, veprimet dhe madje edhe njohuritë tona, ndonjëherë për mirë, ndonjëherë jo. Pa
Çdo vit Gallup pyet rreth 150,000 njerëz në mbi 140 vende për emocionet që përjetojnë. Është e jashtëzakonshme se sa të hapur janë njerëzit për të ndarë dhimbjen ose vuajtjen e tyre. Një libanez tha se jeta e tij ishte zeft, fjala arabe për «zi», që do të thotë se jeta e tij nuk mund të ishte më e errët. Një kanadez foli për vetminë në ditëlindjen e tij. Dhe një punëtore vietnameze fabrike shpërtheu në lot pasi tha se askush nuk e kishte pyetur ndonjëherë sa e lumtur ishte. Secila prej këtyre historive është e trishtueshme. Ajo që është alarmante është se sa shpesh po i dëgjojmë.
kënaqësia madje mund të na bëjë të votojmë ndryshe. George Ward, një shkencëtar i sjelljes në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts, mendon se po. Duke përdorur dekada kërkimesh, ai beson se mund të shpjegojë rezultatin e zgjedhjeve dhe rritjen e qëndrimeve populiste vetëm duke parë gjendjen shpirtërore të një popullsie.
Ka disa arsye pse ka mungesë të analizës mbi pakënaqësinë. Nuk është saktësisht e vështirë të matet, por mund të jetë e shtrenjtë për ta bërë këtë. Në shumicën e vendeve, Gallup kryen intervista ballë për ballë. Kjo kërkon punësimin dhe trajnimin e intervistuesve vendas dhe pagesën e udhëtimit të tyre. Dhe shumë vendeve nuk u mungojnë vetëm anketat e lumturisë, por u mungojnë të gjitha llojet e të dhënave ekonomike dhe sociale. Unë gjithashtu dyshoj se shumë liderë politikë nuk arrijnë të marrin seriozisht ‘si ndihen njerëzit’, gjë që i bën ata më pak të prirur të paguajnë për analiza mbi pakënaqësinë. Disa mund të mendojnë se ndjenjat nuk mund të kapen në mënyrë adekuate në sondazhe; të tjerët mund të mos besojnë se një person është në gjendje të raportojë për ndjenjat e tij ose të saj.
Politikëbërësit duhet t’i përgjigjen mjerimit rekord. Ata nuk mund të pretendojnë se problemi lidhet vetëm me dy vitet e fundit dhe se fundi i izolimeve të Covid-19 do ta zgjidhë atë. Nëse politikanët duan të frenojnë pakënaqësinë globale, ata mund të fillojnë duke monitoruar sistematikisht se si ndihen njerëzit. Më shumë qeveri duhet të raportojnë masa të rregullta të kënaqësisë kombëtare, ashtu siç publikojnë tani shifrat për PBB-në, vdekshmërinë dhe papunësinë. Të mos kesh statistika për pakënaqësinë nuk është lumturi.