Qeveria i heq buxhetin/ Kryetari i Akademisë së Shkencave i padekretuar nga Meta, Gudar Beqiraj: Pengohet reforma
Përplasja mes Presidencës dhe Akademisë: Beqiraj: Lidhja ime me Metën, ja ç’po ndodh
Ndonëse po bëhen dy muaj nga zgjedhja e kryetarit të ri të Akademisë se Shkencave në një proces të rregull ligjërisht, por tejet të debatuar, Gudar Beqiraj ende nuk është dekretuar nga presidenti i Republikës. Pas lajmit në media se Presidenti Ilir Meta nuk do ta dekretojë për shkak të procedurave, burime nga presidenca thonë se ligji nuk ka parashikuar një afat për dekretimin, ndaj edhe momentalisht nuk ka një vendim. Vetë prof. Beqiraj në një intervistë për "Gazeta Shqiptare" thotë se asgjë nuk mundet ta pengojë dhe se zgjedhja e tij është bërë sipas statutit dhe ligjit për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë. Nga Budapesti ku ndodhet për një takim me Presidentin e Federatës Botërore të Peshëngritjes, Gudar Beqiraj ( në mandatin e tij të dytë si kryetar) sqaron procedurën ligjore dhe njohjen e hershme me presidentin Ilir Meta, në kohët kur edhe ai i qe kushtuar peshëngritjes dhe ishte nxënësi i kryetarit të padekretuar të Akademisë së Shkencave. Fakt është që nuk ka një afat të mirëfilltë që e detyron presidentin të dekretojë ose jo një emër. Interesimit të ' GSH' se çfarë ndodh në rast se presidenti nuk e dekreton kryetarin, burimet iu përgjigjën se kjo çon në mbledhje të asamblesë së Akademisë që vendos për zgjedhje të reja ose çdo vendimmarrje tjetër. Të njëjtat burime shtojnë se detyra e presidentit mbështetur në nenin 92 të Kushtetutës është që të emërojë Kryetarin e Akademisë së Shkencave.
Prej vitit 2009, dy janë emrat që kanë bërë rotacion në drejtimin e ASH- së, Gudar Beqiraj kryetar e Muzafer Korkuti nënkryetar dhe e anasjella. Kur të njëjtët emra u përsëritën edhe sivjet, Artan Fuga hapi një debat duke e quajtur farsë procesin, deklaratë që kërkoi vëmendjen e kryeministrit Rama, duke bërë që ky i fundit të "kërcënonte" publikisht për prerje fondesh nëse nuk ndalej farsa. Por, "farsa" siç do ta quante kryeministri nuk u ndal, sepse fakti është që nuk kish emra të tjerë të interesuar për të drejtuar akademinë. Pas zgjedhjes së Beqirajt në krye të Akademisë dhe Korkutit si zëvendës i tij, ky i fundit dha dorëheqjen për shkak të presionit publik, ndërsa Beqiraj vijoi punën "pa të drejtë firme", siç mund të cilësohet kryesimi i tij pa një dekret nga presidenti.
Prej katër vitesh ka tri propozime që presin për reformën ( akademi me institute dhe me dy seksione të mëdha - seksionin e shkencave albanologjike dhe seksionin e shkencave tekniko- natyrore; akademi me institutet albanologjike ose akademi pa institute). Mediat thanë dje se, edhe Dy muaj debat dhe një kryetar i padekretuar jo vetëm që kanë lënë procesin e reformimit në mes, por kanë penguar edhe vijimësinë normale të punës. Ndërsa kryetari është në duart e presidentit, mbarëvajtja e punëve në Akademi mbikëqyret nga sekretari, Vasil Tole
pse në projektbuxhetin e vitit 2018 ishte parashikuar shuma prej 110.5 mln lekësh për institucionin e Akademisë së Shkencave, këtë të premte, kryeministri Edi Rama gjatë mbledhjes së qeverisë ka kërkuar që ky fond t'i kalojë Ministrisë së Arsimit, e cila më pas do ta vendosë në dispozicion të universiteteve për kërkim shkencor. Më poshtë intervista me prof. Gudar Beqiraj. - A ka një afat ligjor për dekretimin nga ana e presidentit?
Nuk ka afat ligjor, ndaj e kanë zgjatur. Në ua kemi kërkuar edhe me shkresë tjetër zyrtare, para disa ditësh që të na japin një përgjigje, sepse i duhet institucioni. Unë jam i zgjedhur, mua nuk kanë ç'të më bëjnë. Dekretimi është një moment i tillë që shikohen procedurat e bëhet dekretimi. Ndërkohë që në procedurat i kemi super të sakta. Ajo që ka dalë sot ( dje) që nuk ka pasur kandidaturë, ajo nuk qëndron, sepse ne as në statusit, as në ligj nuk e kemi. Ne u themi të gjithëve: kandido. Nëse kandidojnë 10 veta, 10 veta do të hidhen valle, edhe nëse kandidon vetëm një, është njësoj. Nuk ka asnjë ndryshim. Nuk kas asnjë kusht në ligj, as në statut. Ne zbatojmë ligjin dhe statutin,
nuk ka kusht që të ketë dy a më shumë kandidatë. Është tjetër gjë, që çdo akademik ka të drejtë të zgjidhet në një post të caktuar drejtues, dy herë por jo radhazi. Ky është kushti, edhe këtë e kemi zbatuar, ashtu sikundër kushtet e tjera. Më e bukura është se ne i kemi bërë zgjedhjet me 20 kamera duke na vëzhguar. - Çfarë shkresash keni dërguar presidentit? Së pari, direkt pasi u zgjodha unë më datën katër, ne në datë 6, siç e kërkon procedura, i kemi dërguar Presidencës, me një shpjegim të së gjithë procedurës së zgjedhjes, kërkesa për dekretim sipas ligjit dhe e ka në Kushtetutë që duhet ta dekretojë. E kemi dërguar duke bërë gjithë shpjegimin e nevojshëm për të gjithë procedurën. Më pas, para dy- tri ditësh, ne kemi dërguar një shkresë tjetër, ku themi që na është vonuar shumë dekretimi dhe për këtë arsye nuk po bëjmë dot dekretime, sepse titullari nuk ka të drejtën e firmës. Pavarësisht se unë kam qenë gjatë gjithë kohës në punë, në zyrë. Sepse nuk ka ndonjë kusht që mua të më kërkohet të iki nga puna derisa të bëhet dekretimi.
- Si është vepruar më herët nga presidentët?
Ka një precedent. Pavarësisht kush është president, Presidenca ka një standard si institucion. Në zgjedhjet e mëparshme, edhe kryetari, edhe nënkryetari janë votuar e dekretuar duke qenë kandidaturë e vetme. Kryetari i Akademisë është dekretuar menjëherë nga ish- presidenti i Bujar Nishani. Nëse ka ndonjë argument tjetër, ose ndonjë arsyetim tjetër do të sqaroja, por nga Presidenca, me sa di unë nuk ka asgjë tjetër. Unë jam në Budapest dhe në dijeninë time nuk ka asgjë tjetër.
- A keni një njohje personale me Presidentin Meta, mbase nga peshëngritja?
Jo vetëm që kam njohje me presidentin, por unë kam njohje shumë të thellë me të. Sepse ka qenë student i imi, ka qenë peshëngritës i imi. Ka shumë vajza e djem që më thonë se je babai i peshëngritjes dhe nga ana tjetër, kam njohur miqësi të mirë edhe me kryeministrin. Në vitin 2000 ne kemi bashkëpunuar fuqishëm për Olimpiadën e Sidneit, kur ka qenë ministër i Kulturës. Pra, kemi bashkëpunuar dhe jemi ndarë mirë.
- Ky mosdekretim i juaji, sa e pengon reformimin e Akademisë së Shkencave?
Po si nuk e pengon? Unë nuk firmos dot dhe nuk bëj dot asnjë gjë. Unë vërtet jam prezent në Akademi se kam të drejtën time se jam zgjedhur, brenda rregullave, statutit dhe ligjit për Akademinë e Shkencave. Kryetari duhet të dekretohet dhe precedenti është se nga një kandidaturë kanë qenë edhe para katër vitesh kur janë zgjedhur. Nuk ka pse ngrihet ky problem, sepse e ngre tjetrin problemi vetëm nëse ke shkelur ligjin a procedurat, ndërsa në këtë rast jemi konform të gjithave. - Pse ndodheni në Budapest? Sapo kam marrë një lajm shumë të madh për Shqipërinë, se jemi bashkë me presidentin e Federatës Shqiptare të Peshëngritjes, kemi ardhur për një takim pune me presidentin e Federatës Botërore të Peshëngritjes dhe na ka konfirmuar mbështetjen e fuqishme për të marrë një kampionat botëror e për ta zhvilluar në Shqipëri. Unë me këtë po merrem tani.