ROMANO MONTRONI Miti i librarëve italianë, "një histori e madhe dashurie për mua"
Vjen në shqip "Të shesësh shpirtin - zanati i librashitësit"
Ai është miti i li brarëve italianë. Një personalitet në fushën e menaxhimit dhe drejtimit të librarive ' Feltrinelli', ku ka punuar për 40 vjet. Vjen në Shqipëri gjatë Panairi të Librit në Tiranë, i ftuar nga Botimet Toena dhe Instituti Italian i Kulturës për të promovuar veprën "Të shesësh shpirtin - zanati i librashitësit" dhe për të përçuar përvojën e tij të një jete në drejtimin e të famshmeve librari "Feltrinelli". Botimi i tij ka parathënien e Umberto Eco. Në intervistën e tij për ' GSH' ai flet për përvojën e gjatë, dashurinë për librin e libraritë dhe si t'i bëjmë njerëzit të lexojnë.
- Ju keni ushtruar profesionin e librashitësit, më pas atë të një trajnuesi librashitësish ashtu si edhe atë të një profesori universitar, dhe të gjithë këtë përvojë personale e profesionale e keni sjellë edhe përmes librave që keni shkruar. Me cilin prej këtyre profesioneve ndiheni më mirë?
Për mua është tejet e vështirë të ndaj tri komponentët - librashitës, trajner dhe profesor -, pasi i mendoj si pjesë të një tërësie të vetme. Por sigurisht që nëse nuk do të kisha patur fatin dhe privilegjin që të njihesha me Giangiacomo Feltrinelli- n, nuk do të isha shndërruar në një librashitës të mirë: pra nuk do të kisha pasur asgjë për t'u mësuar të tjerëve, asnjë dije për të përçuar dhe do të kisha humbur në këtë mënyrë një përvojë fantastike. Pra, "librashitës" është profesioni në të cilin identifikohem më së miri - dhe ai është fillesa e gjithçkaje - dhe nga ana tjetër ndihem mjaft mirë edhe si trajner apo profesor: të qëndruarit mes të rinjve është pothuajse gjithmonë zbavitje dhe stimulim.
- Profesionistë me emër në botën e botimeve në Itali ju njohin si një autoritet me peshë në fushën e formimit të librashitësve ashtu si edhe në fushën e administrimit funksional të një librarie. Si keni arritur të fitoni këtë
fike a mund të na thoni se si është e mundur që emri i një rrjeti librarish të fuqishme si Feltrinelli të lidhet në terma suksesi dhe rëndësie me emrin e një njeriu të vetëm? Ose më mirë a është e mundur të na tregoni çelësin e suksesit tuaj?
Duhet ta nis këtë përgjigje duke ju dhënë një ravijëzim të personalitetit të jashtëzakonshëm të Giangiacomo Feltrinelli- t, i cili falë intuitës, gjenialitetit dhe aftësisë për të entuziazmuar librashitësit e rinj, i dha fillesë aventurës së tij, ku u përfshiva edhe unë. Ai bëri revolucion në botën e librarive: i frymëzuar nga modeli gjerman, solli në Itali, raftet dhe tavolinat e realizuara për t'i ardhur në ndihmë klientit, ideoi formimin e librashitësve dhe i konceptoi libraritë si një vendtakim dhe një vend ku qarkullimi i ideve ishte element thelbësor. Një punë kjo e cila pas vdekjes së tij u vazhdua në të njëjtën lartësi nga e shoqja e tij Inge dhe i biri Carlo. Ndoshta kujdesi për detajet, pasioni dhe shija e punës së kryer më së miri ishin elementë që unë i zotëroja, por pa dyshim që ai më dha mundësinë që të fitoja vetëdije mbi to dhe këto karakteristika t'i zhvilloja më së miri. Është e ngjashme me vezën e Kolombit, sekreti ishte aty: të punuarit me pasion dhe dhënia e vëmendjes së duhur gjithçkaje. Me siguri që nuk do bëja më shumë se sa kam bërë për Feltrinelli- n edhe sikur libraritë të kishin qenë të miat dhe vërtet lidhja me to ka qenë një histori e madhe dashurie për mua. Këtë ndjesi jam përpjekur që t'ua përçoj të gjithë librashitësve që kam trajnuar dhe me të cilët kam punuar: do të shtoja se janë ata që i kanë dhënë emrin librarive Feltrinelli, aq shumë sa për një periudhë të gjatë emri Feltrinelli lidhej më së shumti me libraritë se sa me shtëpinë botuese. Madje në një moment krize vetë mbijetesa e shtëpisë botuese u mbështet fort në fuqinë e librarive.
- Për një botues profesionist, libraria mbetet vendi i duhur ku autori takohet me lexuesin e tij. Si një pjesë e rëndësishme e të gjithë sistemit botues, libraria ka funksione jo vetëm informuese, por edhe ekonomiko- finaciare. Por, pse sipas Jush, është i rëndësishëm roli i librashitësit në këtë zinxhir?
Libraria nuk është vetëm një sipërmarrje, por edhe një vend kulturor: nëse ajo mbështetet te një librashitës që do dijë t'i japë jetë e gjallëri, ajo do pushojë së qeni vetëm një dyqan dhe do të kthehet në një qendër përhapjeje dhe shkëmbimi idesh. Një librashitës i pasionuar dhe i përgatitur ka më shumë peshë se vetë kritikat letrare për suksesin e një libri: pasi ai njeh të gjitha mënyrat për t'i dhënë shikueshmëri të lartë librit dhe për të fituar vëmendjen e lexuesit.
- Çfarë mund të gjejë një librashitës shqiptar në faqet e librit tuaj? Mund të na jepni disa udhëzime për një publik, i cili edhe pse ka përvojë në këtë fushë, pra në atë të librarisë, nuk ka nga ana tjetër formimin e duhur, pasi në Shqipëri, fatkeqësisht nuk është parashikuar ende një drejtim universitar për librashitës?
Shpresoj që librashitësit shqiptarë të mund të gjejnë udhëzime praktike për të përmirësuar punën e tyre të përditshme: këshilla se si duhen ekspozuar librat, si i shërbehet klientit, si përgatitet një produkt… Por kryesisht, do isha shumë i kënaqur nëse libri im do të ndikonte në të kuptuarin e çështjes se formimi i tyre është i domosdoshëm dhe që ky zanat, pra zanati ynë realizohet nga një vëmendje e vazhdueshme ndaj atyre gjërave që duken si të vogla, por që nuk janë aspak të tilla si: higjiena, shëndeti, buzëqeshja, gatishmëria, mirësjellja, gjallëria etj. Nëse e mendoni, arsyeja kryesore, pse të gjithë ne dalim nga shtëpia për të blerë një libër, dhe nuk e porosisim atë përmes internetit, është ajo e të ndjerit të atmosferës së librarisë: mundësia për të marrë librin në duar, kërkimi duke u nisur nga propozimet e librashitësit, këshillimi për një libër të mirë. Është i ashtuquajturi faktori njerëzor që ka rëndësi më shumë se çdo gjë tjetër. Janë njerëzit ata që i japin vlera librave! Dhe megjithatë ju kujtoj se Shqipëria e Italia janë shumë afër: përse të mos provojmë të krijojmë një bashkëpunim me Shkollën për Librashitës "Umberto dhe Elisabetta Mauri" ( www. scuolalibraiuem. it),