Apeli për objekte të tjera

kuptimin e tipollogjisë dhe historisë së monumentit. Pikërisht në këtë pjesë ndodhet vëndtakimi i dy qemereve cilindrik të mbulesave të portave të mëdha në fasadën jugore. Në të njëjtën kohë, në këtë pjesë dolën edhe dy shtresa pikture të cilat flasin mjaft qartë për zhvillimin ndërtimor dhe fazat e kishës si dhe të kapelës, e cila u ndërtua ngjitur me të në fillim shek. 14. Rindërtimi i të ashtuquajturit kontrafort, nuk është gjë tjetër vec se një veprim prej inatcorësh e injorantësh. Është një dëm i padyshimtë ndaj vlerave të monumentit, qoftë në pikpamje të fshehjes së të dhënave arkitekturore e artistike ashtu edhe një përkeqësim dhe vënia në rrezik të situatës statike të tij, për rastet e lëkundjeve sizmike të mundshme. Është një veprim që nuk ka asnjë lidhje me profesionin e mirfillt të restauratorit, studiuesit dhe kuratorit ndaj vlerave që ka një monument kaq i rallë sikundër është Kisha e Shën Kollit në Mesopotam.

Në shërbim të vënies në dukje të veprimeve të llojit që listuam më sipër, ka edhe të tjerë raste apo Jam i sigurt se do të ketë një vëmendje të veçantë, si për rastin në fjalë ashtu edhe për përdhosje të perlave të tjera të arkitekturës bizantine në vendin tonë. Në këtë listë janë edhe Kisha e Shën Mërisë Labovë e Kryqit, e cila u masakrua një vit më parë duke e rrjepur, shpërfytyruar dhe tjetërsuar në format origjinale të saj, e pasuar kjo nga Kisha e Shën Mërisë në Peshkëpi, e cila nuk mund t’i shpëtonte fushatës së shfarosjeve dhe falsifikimit të formave arkitekturore. Kësaj të fundit i hoqën të gjithë materialin formues të mbulesës origjinale të shekujve 9- 10, si pitosa etj, me idenë injorante se ishin vendosur nga ndërtuesit aty pa dashje apo kot. pjesë të Kishës së Shën Kollit në Mesopotam, ku janë prezent dëmtime të vlerave dhe prishje të informacionit historik- arkitekturor e artistik, për shkak të një gjoja restaurimi dhe mungese totale ndjeshmërie dhe njohurie.

Një analizë më e thelluar dhe egzaminim teknik e fizik, duke pasur si qëllim nxjerrjen në dukje të të gjithë asaj ca ka ndodhur mbi Kishën e Shën Kollit në Mesopotam, do të përpilohet në një material më të plotë dhe do prezantohet, qoftë në organet përkatëse shqiptare që kanë si qëllim ruajtjen dhe mbrojtjen e vlerave kulturore ashtu edhe ato ndërkombëtare, të interesuara për të promovuar kriteret restauruese në tërësi. Ky hap është i domosdoshëm e në shërbim të mbrojtjes nga ndërhyrjet vandale, të veshura me petkun e një procedure zyrtare gjoja restauruese, si pasojë e të cilave shfarrosen vlerat origjinale e fallsifikohet situata dhe historia e monumenteve.

Jam i sigurt se do të ketë një vëmëndje të vecantë, si për rastin në fjalë ashtu edhe për përdhosje të perlave të tjera të arkitekturës bizantine në vendin tonë. Në këtë listë janë edhe Kisha e Shën Mërisë Labovë e Kryqit, e cila u masakrua një vit më parë duke e rrjepur, shpërfytyruar dhe tjetërsuar në format origjinale të saj, e pasuar kjo nga Kisha e Shën Mërisë në Peshkëpi, e cila nuk mund ti shpëtonte fushatës së shfarrosjeve dhe fallsifikimit të formave arkitekturore. Kësaj të fundit i hoqën të gjithë materialin formues të mbulesës origjinale të shekujve 9- 10, si pitosa etj, me idenë injorante se ishin vendosur nga ndërtuesit aty pa dashje apo kot. Përpos dëmit në mbulesë, nëpërmjet manisë së kruarjes e prekjes, deri edhe bojatisjeve karagjoze në sipërfaqen e fasadave, u shdukën e tjetërsuan të gjithë elementet të cilët flasin për zhvillimet e fazave arkitekturore që lexoheshin më parë në fasada. Pasqyrimin e dëmeve për rastet e mësipërme do i takoj publikimeve të tjera.

Dëmi mbi vlerat arkitekturore, historike dhe artistike që u implementuan mbi Kishën e Shën Kollit në Mesopotam, është i tejskajshëm në dimensionin e vet. Ndërkohë ndodhija në fjalë e përfshirë nga një nxitim i dalldisur, drejtuar nga një ambicie injorante, e shtyrë dhe e ushqyer nga dëshira për të shkelur mbi punën studimore disa vjecare të tjetërkujt, pra një shkelje flagrante e të drejtës së autorësisë dhe pronësisë intelektuale, është një tjetër aspekt i shëmtuar e i turpshëm për ata që bënë protagonizmin në këtë rast. Jo vetëm kaq, por aventura shkon më tutje. Për aq sa kemi vënë re nga fotot e publikuara, në drejtim të idesë së ndërhyrjes për konsolidimin e strukturës së Kishës së Shën Kollit në Mesopotam, gjejmë elemente të plagjaturës apo vjedhjes së idesë dhe teknikës që ne kemi aplikuar më parë në një pjesë të mirë të strukturës së monumentit.

Në këtë rast është shmangur ideja dhe rekomandimet e paraqitura në projektin abuziv, me Vendim nr. 32 i KKR- së në vitin 2015, i përpiluar nga të njëjtit protagonist, projekt të cilin ne e kemi kallzuar penalisht dhe ndjekur në rrugë ligjore, për mbivendosje dhe cilësi kriminale. Është i njëjti projekt i cili u bë pjesë e procesit të Prokurimit Publik, tek i cili janë verifikuar fallsifikime dhe manipulime në të dhënat e monumenit, fakt ky i cili është paraqitur në Prokuroritë përkatëse për ndjekje dhe hetimet e rastit, si edhe u bë i njohur në opinion publik nga një emisioni investigativ, ( Fiks Fare, 19 Tetor 2018, Pjesa 2).

Në këtë rast, protagonistët apo drejtuesit e punimeve mbi monumentin në fjalë kanë preferuar të lënë mënjanë idenë e tyre për ndërhyrjet konsoliduese, koncepte këto që i kishin radhitur në projektin e tyre skandaloz të cituar më sipër. Nga aq sa na jepet në pamjet e përfundim punimve, kuptojmë se kanë kaluar në aplikimin e konsolidimit sipas teknikës dhe idesë tonë, gjë të cilën ne e kishim realizuar në monument, për gjat dy fazave të mëparshme. Shkurt, kanë lënë mënjanë idenë e tyre dhe janë lëshuar në shtratin e kopjimit apo vjedhjes së idesë tonë, pa u bërë aspak të kujdesshëm dhe merak se po cënonin konceptin dhe kontributin studimor e teknik të tjetërkujt. Një tjetër hap ky i shëmtuar nga pikëpamja e etikës dhe e të drejtës së autorit, i cili do të ketë zhvillimet e mëvonshme në rrugë ligjore.