Shqipëria duhet të përballet falë artit me kontributet e saj në histori

shumë kinse të persekutuarve të kap makthi sesi është modifikuar frikshëm historia jonë e rezistencës komuniste por edhe lufta e pak njerëzve të vërtetë që e mbajtën këtë barrë. Ajo nuk është aspak e njëjtë me atë që mundohen të mbajnë dhe të promovojnë sot një masë e madhe njerëzish që pak a shumë kanë futur sistemin e biografive militante për të bërë karrierë. Dhe, këtë e kupton nga kinset e shumta që bëjnë letërsi apo kujtime militante për kontribute që në të vërtetë kanë qenë nul sa i përket përballjes reale me sistemin e shkuar.

Nuk është shumë larg ajo që ndodhi me dëshmorët, kur regjimi mbylli sytë pasi militantët e regjimit të ri të asaj kohe filluan të frynë pafund numrin e dëshmorëve. Për hir të së vërtetës, nga ajo që del por edhe që e kundron lirisht me një sy të lirë nga numri i martirëve te Varrezat e Dëshmorëve që janë në vend, Shqipëria nuk e ka atë numër, që mëton. Vërtetë nuk mund të hidhet poshtë rezistenca shqiptare në Luftën e Dytë Botërore, por vetëm se regjimi e ekzagjeroi me të gjithë ikonografinë dhe sidomos narracionin që ngriti për luftë. Viktimat e gjora janë si në çdo vend jo martirë por viktima, për të cilët është nderuar një komb dhe Shqipëria i ka pasur në masë të sajit, që u blatuan në këtë sakrificë të përbashkët. Ajo në shumë momente dukej e pavërtetë sepse ata që e tregonin dhe bënin protagonistin nuk ishin asfare të tillë.

Dhe, për të gjithë tollovinë e sjelljes së grupimeve të ndryshme do na duhet arti sot dhe kurdoherë për të vendosur pikat mbi “i”, por edhe për të frenuar historianët që në racionalitetin e tyre të dyshimtë kanë shërbyer që Shqipëria të vuajë me paradokse, për të cilat jemi të ndërgjegjshëm se na kanë dëmtuar jo pak...

Shqipëria nuk ka datë çlirimi sepse palët nuk e njohin atë, teksa vetë protagonistë të luftës, madje emra të njohur e braktisën për konjuktura. Shqipëria nuk gjen sot mijëra të vrarët e diktaturës apo nëse është e fryrë qindrat e tyre sepse politika dhe organizmat e pafundme më shumë e konfuzojnë të gjithën.

Ndoshta arti ka ardhur koha t’u tregojë vendin, por edhe t’i fusë në hulli normale për protagonizmin tonë të ekzagjeruar, që në të vërtetë po ta shikosh në kohën tonë e kupton sesa i gënjeshtërt është.

Duhet realisht që sot të mos bëjmë filma që thjesht t’u pëlqejnë të huajve, por filma realë për shqiptarët dhe realitetet e tyre, për mënyrën sesi ata e shikojnë përditmërinë dhe jo vetëm. ( Milosao)