"Exibart": Mund të shkatërrohet Teatri, por jo simbolet

Revista italiane e artit, në një artikull: Në vend të tij do të ngrihen kulla

Mediat italiane vazh dojnë të shkruajnë për shembjen e Teatrit Kombëtar, duke e dënuar si veprim kundër kulturës. Artikulli më poshtë, nga gazetari Fabricio Belomo. "Në heshtje Teatri Kombëtar i Tiranës shkatërrohet, por simbolet jo", shkruan Fabrizio Bellomo në "Exibart", që është një revistë arti prej 15 vitesh në treg, në gjuhën italiane.

NGA FABRIZIO BELLOMO

Teatri Kombëtar, dëshmi historike e gjurmëve italiane në Tiranë, u shemb pak ditë më parë, në heshtjen e komunitetit kulturor. Denoncimi: Pallati H, pjesë e kompleksit të Foro Italiko të Romës dhe shprehje e arkitekturës fashiste, firmosur nga arkitekti Enrico Del Debbio, u shemb. Nuk është më.

Ekskavatorët vepruan mbi këtë ndërtesë rreth orës 5 të mëngjesit, duke e vënë në akt shkatërrimin. Në indiferencën e përgjithshme, diktuar nga përparësitë që zënë mendimet tona muajt e fundit. COVID- 19, faza 1, faza 2 dhe ndërkohë projektet e "botës së re" - të kësaj teknokracie digjitale - që në të gjithë botën shkojnë përpara, vazhdohet ndërkohë që grupet e reziliencës - të ndodhura kudo - injorohen përherë e me tepër. Kështu, në 5 të mëngjesit të një mbrëmjeje maji të vitit 2020 nuk u shemb Pallati H, por një tjetër arkitekturë me stampe fashiste: Teatri Kombëtar i Tiranës.

Me firmën e arkitektit Giulio Berte dhe pjesë e gjurmës së madhe italiane në planin e vjetër urbanistik të qytetit. Pjesë e bulevardit e kërkuar dhe e ndërtuar nga italianët. Ish- arkitektura koloniale që u përvetësua nga popullatat, aq sa të ndjeheshin pjesë e tyre, këtu dhe gjetkë. Në mënyrë paradoksale u shndërruan si shprehje e "realiteteve të veçanta" pazoliniane, përballë forcës së zjarrit të homologimit arkitekturor me vetrata. Në vend të teatrit, në fakt do të ngrihen kulla dhe një teatër i ri me beton dhe xham.

Masterplani i fundit i qytetit të Tiranës është imagjinuar dhe firmosur disa vite më parë nga një tjetër firmë italiane: Stefano Boeri, i njëjti arkitekt, që në këto ditë ka qenë bashkëprotagonist i një bashkëbisedimi me dy zëra, akuza ndaj zhdukjes nostalgjike të xixëllonjave, duke sjellë ndërmend nostalgji pazoliniane, por duke ndenjur indiferent përballë një tjetër simboli më të prekshëm. Pikërisht ndaj Teatrit Kombëtar të Tiranës dhe mbi të gjitha, ndaj komunitetit përreth të cilit shtrëngohej. Mëkat që pikërisht ky komunitet janë xixëllonjat që s'duhen zhdukur në të ardhmen.

Teatri Kombëtar është një simbol i zënë dhe i drejtuar në këto vitet e fundit nga një

"LIBERATION"

Edhe francezja "Liberation" ka shkruar për çështjen. "Të dielën, autoritetet zgjodhën të shkatërrojnë teatrin e vjetër në Tiranë, në mes të natës dhe gjatë një pandemie. E pafalshme për mijëra shqiptarë, të cilët po protestojnë përsëri këtë të mërkurë kundër ngritjes së vazhdueshme diktatoriale", shkruhet nga Louis Seiller, korrespondent në Tiranë. Ai përshkruan një atmosferë të rëndë të protestës: mes zemërimit dhe trishtimit janë me qindra, shumë syresh me pankarta, të cilët takohen në qendër të Tiranës. Një shirit i verdhë vendoset ku lexohet "Skenë krimi". Pas tij, prania e madhe e policisë nuk arriti të fshehë rrënojat e Teatrit Kombëtar. Pamjet e autoriteteve që shkatërruan monumentin në orën 4.30 të së dielës tronditën shumë shqiptarë.

mori qytetarësh, artistësh, aktorësh dhe regjisorësh, kurrë të dëgjuar nga kryeministri Edi Rama.

Pak javë, pikërisht Stefano Boeri ka ftuar Edi Ramën në një faqe ueb të "Repubblica", në një lidhje video në vijim të lëvizjes së z. Rama në planin mediatik ndërkombëtar, ose më saktë: dërgimi i 30 infermierëve shqiptarë për emergjencën koronavirus si shenjë e afërsisë ndaj një vendi mik, që i priti dhe bla bla bla...

Kryeministri, që me këtë lëvizje zbukurohej dhe pastrohej si një jakë e bardhë, projektonte shembjen e arkitekturës italiane ( përherë në shenjë afërsie besoj) të Teatrit Kombëtar, për arsye të mirëfillta spekulimi ndërtimor në kuadrin e turboshndërrimit të qendrës së Tiranës në një zonë me çmime të larta dhe përbërje sociale.

Shndërrim për të cilin dhe Stefano Boeri duhej të ishte në dijeni.

Përfaqësuesve të komunitetit të artistëve, regjisorëve, aktorëve dhe qytetarëve, që kanë luftuar në këto vite për të shmangur shembjen e kësaj arkitekture, çfarë iu mbetet për të thënë? Ndoshta edhe pse teatri nuk është më ( një arkitekturë që duhej të ishte mbrojtur me bashkëpunimin e heshtur të shtetit italian, nën vazhdën e monumentalizimit UNESCO, e ndodhur për shembull për arkitekturat e Asmara- s), do të mbetet një simbol i gdhendur në mendjen e kujt ka marrë pjesë në luftë dhe të atyre, që kanë ndjekur këtë histori, është një simbol i rezistencës dhe reziliencës për kë shpreson që të bëhet një paralajmërim për të gjitha borgjezizmat e ardhme. Kundër të gjitha tregtive të hapësirave publike, shesheve dhe rrugëve tona. Një simbol. Teatri Kombëtar është një simbol, sot më i fortë se kurrë.

Dhe një simbol, i dashur z. Rama, nuk mund të shembet!