Historia e Liqenit, plazhi i ndaluar dhe maniakët e çifteve
“UNE GRUAJA”/ Ç’ndodhte në Parkun e Tiranës para 1990
Ai vazhdon të jetë ende një vend i preferuar, madje në këtë ngushtim ndërtesash që të merr frymën, Kodrat e Liqenit mbeten e vetmja copëz oksigjeni. Por kjo hapësirë që frekuentohet prej mijëra kryeqytetasve, e ka një histori. Argëtimi familjarisht në fundjavë në Tiranë apo qytete të tjera ka qenë i kufizuar dhe me mundësi të pakta. Në të vetmen ditë pushimi, të dielën, një pjesë e kryeqytetasve merrte rrugën për në plazhin e Durrësit me trenat vajtje- ardhje stërmundues, ndërsa pjesa tjetër vërshonte drejt Shën Prokopit, duke shfrytëzuar qëndrimin në Parkun e madh, në periferi të qytetit...
... Një argëtim që u kthye në traditë rreth viteve ’ 80, përmes piknikëve familjare, me ushqim, batanije me vete, si dhe radio “Iliria”. Nuk mund të mos kujtojmë banjat fshehurazi dhe plazhin e ndaluar te Liqeni Artificial, bashkë me historitë e bujshme të dashurive, puthjet e para e maniakët që ndiqnin çiftet. Cila është historia e asaj zone ku Mbreti Zog ngriti Pallatin Mbretëror, por që nuk qëndroi asnjë ditë. Nga aksioni me punë vullnetare për sistemimin e Parkut të Liqenit Artificial, te Kisha e famshme ku u xhirua filmi “Skënderbeu”, që më vonë u kthye në restorant “Liqeni”. Çfarë ishte “gjiri...”, që mori famë si vendi klandestin i vajzave që “harboheshin” në atë kënd të ndaluar të Liqenit? NGA PALLATI I ZOGUT, TEK
AI I BRIGADAVE Ai që vuri dorë i pari në zonën e pyllëzuar në kodrën në jug të Tiranës ishte Mbreti Zog, që ndërtoi Pallatin Mbretëror, e pranë tij vendosi edhe Memorialin e Nënës Mbretëreshë, Sadije Toptani. U mendua t’i shërbente mbretërisë, por vetë Zogu nuk e frekuentoi asnjë ditë atë, pasi ai u largua nga Shqipëria përpara përfundimit të ndërtimeve. Por në të ka fjetur Perandori i Italisë, Viktor Emanueli III, gjatë qëndrimit disaditor në Tiranë, në vitin 1941. Me ardhjen në fuqi të pushtetit popullor, ata e hodhën në erë memorialin, por ruajtën ndërtesën, që mori emrin Pallati i Brigadave dhe u kthye në një vend pritjeje për qeverinë dhe organizimin e evenimenteve zyrtare. Në fillim të viteve ‘ 50 u hodh ideja për ndërtimin e një Parku Kombëtar bashkë me një basen uji, që u njoh si Liqeni Artificial i Tiranës. Projekti u realizua me aksion popullor gjatë viteve 1955- 58, duke krijuar së bashku një kompleks funksional, një liqen me 55 hektarë dhe parkun gjigant me 190 hektarë. Parku kufizohej nga lindja me Rrugën e Elbasanit, Pallatin e Brigadave, kodrën “Naltësia e saj”, me ndërtesën që fillimisht u ideua si konvikti “Nana Skenderbeg”, pastaj shërbeu si spital ushtarak, më vonë si Shkolla e Partisë dhe në vitin 1962 për Universitetin Gjeologji- Miniera; në veri Stadiumi Kombëtar “Qemal Stafa”, Bulevardi “Dëshmorët e Kombit”, Korpusi Qendror i Universitetit, Garda e Republikës ( ish- Garda e Mbretërisë) dhe një digë me gjatësi 400 m, me qëllim që të pengonte ujin, nëse rrezikonte Tiranën. Mbi digë ishte rruga për këmbësorë që të çon te Kopshti Zoologjik e ai Botanik. Pjesa jugore nuk frekuentohej, pasi ishte e pabanuar e aty ndodhej vetëm fshati Sauk. Zona që e lidhte ishte Tirana e Re, me gjimna- zin “Petro Nini” si pikë referimi.
FILLIMET, FREKUENTUES VETËM TË HUAJ
Ndonëse afër Tiranës, deri në vitet ‘ 60-‘ 70, kryeqytetasit e kishin thuajse të ndaluar të shkonin dhe argëtoheshin aty. Andej pari mund të shihje vetëm pak të huaj, kryesisht personel i ambasadave që lëviznin me biçikleta, gjithmonë të ndjekur nga njerëzit e Sigurimit, kryesisht te Kisha e Shën Prokopit, Monumenti i Vëllezërve Frashëri, varret e ushtarëve gjermanë dhe britanikë ( rreth 45 të tillë), të rënë gjatë Luftës II Botërore, që nuk u hoqën, madje u lanë aty për shumë kohë. Nuk kishte asnjë ndërtesë të madhe apo banuese, disa veranda, dhe më vonë ( 1971) u ndërtua amfiteatri aktual. Mali i Dajtit, pak frekuentohej, pasi vajtja atje në formë pikniku, qëndrimi familjar ditor nuk ishte komod, për shkak të mungesës së automjeteve, ndërsa dhe autobusi shkonte deri në Kinostudio. Ai ishte i panjohur për banorët e kryeqytetit, kishte vetëm një kamp pushimi për pionierë që shërbente gjatë periudhës verore dhe për sistemimin e qëndrimin e ekskursionistëve që shkonin aty në këmbë në periudhën e dimrit.
LIQENI, NJË PLAZH I RREZIKSHËM DHE I NDALUAR
Deri në fund të viteve ‘ 60 nuk është lejuar që popullsia e Tiranës, kryesisht fëmijët, të laheshin në liqen, pasi në çdo sezon mbytej dikush. Megjithatë, fshehurazi, me apo pa leje, për praktikuesit mundësohej larja. Me ndërtimin në vitin 1965 të rezervuarit në Sauk, ai filloi të shërbente edhe si vend për banjë, pasi ishte jashtë kontrollit. Është shfrytëzuar më shumë nga sportistët, si i vetmi vend ku mund të laheshin ( pishina e vetme ishte ajo e Pallatit të Sportit “Partizani”, ndërtuar në
Ajo hapësirë e gjelbër që rrethon një liqen artificial që çdo vit ngushton perimetrin e tij, fsheh shumë histori. Që nga ndërhyrjet e Mbretit Zog, ndërtimi i tij, banjat e ndaluara të plazhit, notarët e famshëm, “Këngët e Liqenit”, deri te historia se si një nga “qoshet” e liqenit mori emrin “Gjiri i kurvave”. A ishin prostitutat e “Gjirit” të lidhura me Sigurimin e Shtetit?