Antikorrupsioni, “Armë e re” ndaj problemit të vjetër

Korrupsioni përbën një nga problemet e vazhdueshme që bashkëshoqërojnë pothuajse të gjitha sistemet ekonomike dhe politike, pavarësisht nga shkalla e zhvillimit të shoqërive. Slogani i luftës ndaj korrupsionit është i pranishëm në fjalimet dhe në programet politike, në premtimet e qeverive, apo pjesë e vizionit të institucioneve ligjzbatuese. Por, nëse u referohemi fakteve, rezultati është pothuajse...

i papërfillshëm para serisë së gjatë të fjalimeve, premtimeve, vizioneve dhe programeve, fakt i bërë evident nga numri i konsiderueshëm i kallëzimeve penale të realizuara nga Kontrolli i Lartë i Shtetit ( gjatë vitit të kaluar janë realizuar mesatarisht një kallëzim çdo javë).

Është gjerësisht e artikuluar, pranuar dhe evidentuar se Kontrolli i Lartë i Shtetit, si organ kushtetues, garanton që menaxherët e pronës publike, pra, administratat qeverisëse veprojnë dhe ndërmarrin vendime në interes të publikut, i cili është aksioneri real i pronës publike.

Kjo përbën filozofinë ekonomike dhe ligjore të funksionimit të KLSH- së, si institucioni i vetëm kushtetues, që synon të garantojë “… përdorimin me efektivitet, efiçencë dhe ekonomicitet të fondeve publike, pronës publike dhe asaj shtetërore, zhvillimin e një sistemi të përshtatshëm të menaxhimit financiar, kryerjen si duhet të aktiviteteve administrative, si dhe informimin e autoriteteve publike dhe publikut, nëpërmjet publikimit të raporteve të tij”. ( Neni 2 i Ligjit Nr. 154/ 2014 “Për organizimin dhe funksionimin e Kontrollit të Lartë të Shtetit”).

Për të realizuar në mënyrë sa më të plotë dhe efikase misionin, vizionin dhe objektivat që ka përcaktuar, KLSH- ja ka përmirësuar kapacitetin dhe nivelin e ekspertizës, duke synuar zbatimin e praktikave më të mira ndërkombëtare të cilësuara nga INTOSAI ( Organizata Ndërkombëtare të Institucioneve të Auditimit Supreme).

Ky fakt evidentohet nëpërmjet drejtimeve të zhvillimeve strategjike të këtij institucioni, të cilat qartazi synojnë përsosjen e instrumenteve që sjellin konsolidimin e vetë institucionit, si dhe aplikimin e instrumenteve plotësuese për të parandaluar dhe luftuar korrupsionin. Këto dy drejtime, së bashku, janë konsideruar si garanci për përsosjen dhe rritjen e vazhdueshme dhe afatgjatë të forcës zbuluese dhe efiçiencën e institucionit të Kontrollit të Lartë të Shtetit.

Një nga aspektet e cilësuara në Kongresin e XXII- të të INTOSAI- t ishte forcimi i rolit të Institucioneve Supreme të Auditit për parandalimin dhe ndërmarrjen e masave kundër korrupsionit, nëpërmjet instrumentit të vlerësimit të integritetit në institucionet publike. Gjithashtu, në shumë dokumente të politikave të mirëqeverisjes është artikuluar roli parandalues që duhet të ndërmarrin këto institucione supreme në betejën e vazhdueshme ndaj korrupsionit.

Në këtë kontekst, Kontrolli i Lartë i Shtetit, në zbatim edhe të praktikave më të mira ndërkombëtare, ka parashikuar që krahas masave të forta ndëshkuese ndaj veprimeve korruptive të zbuluara, siç janë kallëzimet penale apo masat ekonomike e disiplinore, të aplikojë masa parandaluese. Ky instrument plotësues bazohet në bashkëpunimin dhe vullnetin real të institucioneve që përdorin fondet publike, për të vlerësuar riskun e korrupsionit, e për rrjedhojë marrjen e masave parandaluese. Transparenca përpara taksapaguesve dhe publikut është çelësi i motivimit për përfshirjen e këtyre institucioneve në këtë sistem vlerësimi.

Kjo eksperiencë dhe praktikat me të mira ndërkombëtare janë prezantuar në publik nëpërmjet një publikimi të Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, Z. Leskaj, me shkrimin “Për një sistem të integritetit kombëtar kundër korrupsionit”, në të cilin është argumentuar dhe paraqitur ideja e krijimit të Sistemit Kombëtar të Integritetit. Pra, krijimi i një koalicioni - Anti- Korrup

sion- me të gjithë faktorët dhe aktorët e infrastrukturës institucionale dhe të shoqërisë shqiptare është instrumenti që KLSH- ja do të përdorë duke bërë tërësisht transparente ndaj publikut vullnetin për të bashkëpunuar të secilit prej institucioneve të qeverisë qendrore apo vendore, si dhe gjithë entitet që përdorin fondet publike, duke synuar që INTEGRITETI të kthehet në një instrument parandalues të korrupsionit.

Sikurse është bërë publike, ekspertë të Kontrollit të Lartë të Shtetit janë trajnuar për ndërtimin dhe aplikimin e instrumenteve për vlerësimin e integritetit nga zyra Shtetërore e Auditimit të Hungarisë, e cila bazuar në praktikat më të mira ndërkombëtare, si ajo holandeze, ka zhvilluar vlerësimin e integritetit të të gjitha institucioneve publike hungareze.

Gjithashtu, në bashkëpunim të plotë me partnerët tanë ndërkombëtarë dhe të vendit, synohet të evidentohet niveli i riskut për secilin institucion që është objekt auditimi i KLSH- së, si dhe bazuar në vullnetin e lirë dhe transparencën do të identifikohen nivelet e ekspozimit ndaj riskut të korrupsionit, si dhe të integritetit për secilin prej tyre.

Nëpërmjet edhe përfshirjes së shoqërisë civile do të mundësohet rritja e përgjegjshmërisë dhe transparencës së institucioneve publike në marrjen e masave për të forcuar integritetin e tyre duke parandaluar e luftuar korrupsionin.

Transparenca, bashkëpunimi dhe vullneti i treguar do të bëjë diferencën nga sloganet që përdor politika për luftën ndaj korrupsionit. Ky është instrumenti – Arma e re e Kontrollit të Lartë të Shtetit, për rritjen e efikasitetit të masave dhe rekomandimeve që adreson tek institucionet publike, duke synuar përdorimin me efikasitet efiçiencë dhe ekonomicitet të fondeve publike.

Nëpërmjet aplikimit të Instrumentit të vetëvlerësimit të integritetit dhe me anëtarësimin e kontributin aktiv në Task Forcën e EUROSAI- it “Mbi Auditimin e Integritetit” prej tashmë katër vitesh, KLSH po synon që të forcojë infrastrukturën e Integritetit brenda vetë institucionit, dhe në këtë mënyrë të promovojë integritetin, si instrument parandalues të korrupsionit, në institucionet e sektorit publik, duke udhëhequr nëpërmjet shembullit. Nëpërmjet kësaj politike, KLSH tenton parandalimin e akteve korruptive nën parimin “më mirë të parandalosh sesa të shpenzosh për dëmin e shkaktuar”, duke balancuar marrjen e masave në rastin e shkeljeve të integritetit dhe masave të cilat do të synojnë në parandalimin e tyre. Ai do të ndërmarrë misione auditimi mbi vlerësimin e faktorëve që ndikojnë në integritetin dhe në riskun e korrupsionit në institucionet publike, duke konsideruar që lufta kundër korrupsionit dhe politikat për instalimin e një sistemi efektiv të integritetit të jenë pjesë e menaxhimit të institucioneve publike.