Pikëpyetja e qeverisë së vogël dhe 4 superministritë

vijnë do të jetë pa asnjë dyshim suksesi apo dështimi i operacionit të zvogëlimit rekord të qeverisë. Debatit mbi emrat e ministrave, i cili ndodhej në mendjen e Kryeministrit Rama, por shfaqej herë pas herë në sytë e të gjithëve, tashmë ia ka zënë vendin faza e ardhshme, përbërja kuantike dhe “kimike” e institucioneve të kabinetit qeveritar, thënë më thjeshtë, madhësia dhe lloji i ministrive. Në argumentet, gjatë asamblesë së PS si dhe mëngjesit në Llogara dy ditë më pas, Rama argumentoi domosdoshmërinë për qeveri efikase dhe eficiente, jo vetëm në suksesin e zbatimit të reformave, por dhe në eliminimin e praktikave financiarisht dhe moralisht demoralizuese burokratike të administratës. Me këtë qëllim, që pavarësisht dëshirës, duhet të monitorohet dhe analizohet vazhdimisht, qeveria e re do të ketë vetëm 11 ministri “tradicionale” dhe 2 ministri shteti. Ndër to, përsëri duke respektuar parimin e mësipërm, gjenden 2 superministri dhe 2 ministri të tjera potencialisht të tilla. Sigurisht, suksesi i tyre nuk do të jetë vetëm në varësi të titullarëve, por mbi të gjitha, i lidhur me agjencitë qeveritare që do t’i ngarkohen si dhe nga harmonia në shkrirjen e departamenteve.

POR CILAT JANË DHE ÇFARË PËRFAQËSOJNË SUPERMINISTRITË?

Ekzistojnë dy forca, një e qartë dhe një e fshehur, lidhur me këtë koncept të ri për ekzekutivin shqiptar. E para përfaqëson të mirat dhe rreziqet e fuqisë së madhe, e dyta është “asi nën mëngë” që nëse përdoret si duhet mund të kthehet në “Excalibur”- in e fushatës së ardhshme elektorale. Ministria e Financave, Ekonomisë dhe Punës si dhe Ministria e Energjisë dhe Transporteve janë dy dikasteret, të cilat do të mbajnë peshën më të madhe të angazhimit dhe njëkohësisht të përgjegjësisë në performancën e qeverisë “Rama 2”. Nëse do të merrej për bazë buxheti i shtetit për vitin 2017, me përbërjen e ministrive të reja, do të vërehej lehtësisht se të dyja do të përmblidhnin rreth 30% të totalit. A mund të administrosh 1/ 3 e buxhetit me vetëm dy dikastere? Sigurisht që po, për sa kohë që agjencitë qeveritare që funksionojnë në organikën e tyre janë të mirëpërcaktuara dhe larg bllokimit burokratik. Pra, ndërkohë që shqetësimi legjitim në një superministri janë mekanizmat e kontrollit dhe shpërndarja e vendimmarrjes, duhet njëkohësisht të vlerësohet dhe hierarkia horizontale e funksionimit të saj. Qeveria e ardhshme, e cila do të dekretohet në shtator, përmban dhe dy “armë” të fshehura nën mëngë, si Ministria e Turizmit dhe Mjedisit si dhe Ministria e Shtetit për Sipërmarrjen. E para duket sikur përfaqëson një tentativë direkte për të lidhur potencialin turistik me të ashtuquajturën dhuratë nga natyra dhe të mallkuarin nga shqiptarët, mjedisin. Të dy këto aspekte të ekzistencës gjeografike të Shqipërisë i kemi dashuruar dhe urryer institucionalisht prej dekadash, por asnjëherë konsideruar si domosdoshmërisht të ndërlidhura. Në anën tjetër, Ministria e Sipërmarrjes është risia perëndimore që i duhej këtij shteti për të konsideruar dhe konsultuar tregjet financiare, jo vetëm kur ndodhin ankandet e bonove dhe obligacioneve, por në çdo ditë të vitit, si arterie jetike të një fluksi vendimesh me rëndësi themelore.

A PËRKTHEHET NJË NUMËR I VOGËL MINISTRISH NË EFICIENCË APRIORI?

Eficienca e një qeverie përmban rëndësi akute në aftësinë konkurruese të një shteti. Burokracia e tepërt dhe mbirregullimi, mungesa e transparencës apo sistemeve ligjore jo adapte, imponojnë seriozisht kosto të larta në aktivitetin ekonomik dhe për pasojë në atë politik. Në këndvështrimin e eficiencës, e cila duket se është sa “Thembra e Akilit”, aq dhe “Shpata e Demokleut” në këtë qeveri të re dhe të vogël, është e rëndësishme të konsiderohen të 11+ 2 ministritë dhe jo thjesht superministritë. Ekzistojnë tre nivele ministrish në shpjegimin klasik të historisë. Fillimisht janë ministritë bazë të funksionimit dhe pavarësisë së shtetit, të ashtuquajtura “Regaliane”, si Ministria e Mbrojtjes, Ministria e Brendshme, e Drejtësisë, e Jashtme dhe e Financave. Më pas janë ministritë e zhvillimit si Ministria e Ekonomisë, e Bujqësisë, Energjisë apo e Turizmit. Ndërsa të tretat, por jo për nga rëndësia, janë ministritë e shërbimit si ajo e Shëndetësisë dhe e Arsimit. Aftësia për të miksuar, dekantuar dhe më pas shijuar produktin e këtyre tre niveleve, është elementi i suksesit që duhet të konsiderohet në çdo vendim. Aftësia tjetër për të zvogëluar ndërhyrjen e qeverisë në funksionet jetike të zhvillimit dhe përdorimi i saj si rregullator “par excellence”, është ana tjetër e medaljes në tavolinën e qeverisë eficiente. Arritja, edhe modeste, e këtyre dy kulmeve do të ishte pashmangshmërisht një rritje në indeksin e eficiencës qeveritare në raportin e “World Economic Forum”.

A RREZIKOHET DEMOKRACIA NGA NJË QEVERI THJESHT EFICIENTE?

Sado absurde të duket lidhja ndërmjet këtyre dy termave, ajo është një çështje që po merr vëmendje dhe vlen të sqarohet. Një qeveri e vogël, ashtu si një e madhe, ka për qëllim të rregullojë jetën e taksapaguesve të saj duke ndërtuar dhe zbatuar strategjitë e zhvillimit. Demokracia, në anën tjetër, e shprehur në madhësitë e saj më të papërmbajtshme, shpesh bie ndesh me qëllimet e qeverisë. Për pasojë, ekuacioni që zbaton të drejtat dhe liritë demokratike, njëkohësisht me arritjen e parimeve të qeverisë eficiente, është sfida më e madhe e katër viteve të ardhshme. Tentakulat e kujdesit këtë herë nuk duhet të zgjaten vetëm nga koka e qeverisë, por dhe nga ajo e popullit.

Demokracia, në anën tjetër, e shprehur në madhësitë e saj më të papërmbajtshme, shpesh bie ndesh me qëllimet e qeverisë. Për pasojë, ekuacioni që zbaton të drejtat dhe liritë demokratike, njëkohësisht me arritjen e parimeve të qeverisë eficiente, është sfida më e madhe e katër viteve të ardhshme. Tentakulat e kujdesit këtë herë nuk duhet të zgjaten vetëm nga koka e qeverisë, por dhe nga ajo e popullit