Botohet katalogu, 2249 objekte të trashëgimisë kulturore në kërkim
Objekte arkeologjike, etnografike, kishtare deri te piktura të Vangjush Mios rezultojnë të zhdukura
Zyrtarisht janë 2249, por në të vërtetë duhet të jenë shumë më tepër.
U grabitën pas ndërrimit të sistemeve, në vitin e trazirave të mëdha në 1997, u trafikuan shumë syresh jashtë vendit dhe sot janë në kërkim. Ministria e Kulturës njofton se për herë parë dokumentohen objektet e humbura të trashëgimisë në Shqipëri. Qendra Kombëtare e Inventarizimit të Pasurive Kulturore ka përgatitur botimin “Katalogu i Objekteve të Humbura 1990– 2016 të deklaruara të humbura nga Institucionet e Trashëgimisë Kulturore në Republikën e Shqipërisë”. Është një botim në gjuhën shqipe dhe në anglisht, që do të shërbejë jo thjesht për të dokumentuar, por me shpresë, edhe si një guidë për tek objektet e grabitura. Janë objekte të vjedhura në muze e galeri, në të gjithë Shqipërinë. Janë objekte arkeologjike, etnografike, piktura të Vangjush Mios e piktorëve të tjerë të njohur shqiptarë, skulptura dhe objekte kishtare të grabitura nga muzetë etnografikë e arkeologjikë, që nga Apolonia, në Butrint, në Tiranë, Vlorë, Elbasan, Peshkopi, Gjirokastër, Korçë, etj.. “Inventarit të pasur-
Ai ka ardhur në Tiranë të prezantojë disa prej imazheve më të bukura të krijuara prej tij. Janë maska që kanë shëtitur botën dhe janë bërë edhe pjesë e kinematografisë botërore. “Mbreti i Maskave”, Guerrino Lovato, ka mbërritur në Tiranë për të bërë të njohura 100 nga punimet e tij më të mira, për ata që adhurojnë maskat e veçanta.
Nën kujdesin e Muzeut Historik Kombëtar, artistit Vladimir Myrtezai Grosha dhe kuratores Migena Hajdari nga galeria “Blu Art” Itali dhe Institutit Italian të Kulturës, në sallën “UNESCO” të Muzeut Historik Kombëtar u zhvillua dy ditë më parë një takim i zgjeruar me mjeshtrin Guerrino Lovato për prezantimin e punës së tij të veçantë.
Guerrino Lovato, mjeshtri i artit venecian, realizon gjithfarë shëmbëlltyrash, me një kosto fare të vogël, por me një vlerë mjaft të madhe. Ai i krijon veprat e tij, duke u frymë- ive kulturore që ruhen në fondet e institucioneve publike në Republikën e Shqipërisë dhe të denoncuar prej tyre i mungojnë rreth 2249 objekte. Ritheksojmë, se ky është në total numri i deklaruar nga institucionet, por jo numri real i tyre. Janë me mijëra objekte të humbura, shumica prej të cilave përtej kufijve dhe është mjaft e vështirë, pothuajse e pamundur, identifikimi i tyre sepse nga institucionet përkatëse ruhen vetëm listat e objekteve të vjedhura dhe vetëm për një pjesë të tyre foto të objekteve. Me publikimin e këtij katalogu, i cili përmbledh në një zuar nga kryeveprat artistike, portretet e personazheve historike, figurat alegorike dhe mitologjike si dhe nga tradita e “Komedisë së Artit” italian. Ndërsa punët e tij mund të përdoren gjerësisht në një ballo, festë karnavalesh, apo në një film me metrazh të gjatë.
Mjeshtri Guerrino Lovato tregoi për publikun në sallë, antologji imazhesh dhe të dhënash, objekte të trashëgimisë kulturore të deklaruara të humbura nga institucionet publike, Ministria e Kulturës dhe Qendra Kombëtare e Inventarizimit të Pasurive Kulturore rithekson përmes pamjeve që transmetoheshin nga projektori, se si kishte punuar për të realizuar 100 nga 500 punët e tij. “Kam përdorur materiale të thjeshta dhe ekonomike, që kanë fare pak kosto, madje, edhe prej letre, por që marrin vlerë mjaft të madhe”, është shprehur ai.
Guerrino Lovato është diplomuar në Akademinë e faktin se është shumë e rëndësishme të kuptohet se trashëgimia kulturore nuk mund të dokumentohet, mbrohet e menaxhohet në mënyrë bashkëkohore vetëm nga institucionet qendrore, pa një bash- Arteve të Bukura të Venecias. Që prej vitit 1983, ai ka studion e tij, ku përveç maskave të famshme veneciane, ideon dhe krijon instrumente dhe makineri për teatrin, operën, kinemanë dhe në këtë drejtim ai ka bashkëpunuar me regjisorë të famshëm si Stanley Kubrick ( për filmin “Eyes Wide Shut” me aktor kryesor Tom Cruise) këpunim sistematik me institucionet e specializuare shtetërore të trashëgimisë kulturore”, njofton Ministria e Kulturës, me shpresën se në të ardhmen të kemi sa më pak nevojë të përgatisim e botojmë të tillë katalogë.
“Vitet e tranzicionit në Shqipëri goditën rëndë institucionet e trashëgimisë kulturore e veçanërisht muzetë e Shqipërisë. Dëmtimet më të mëdha të objekteve të trashëgimisë kulturore u evidentuan në vitin 1997, si pasojë e vjedhjeve masive dhe shkatërrimit të kulturore në Shqipëri, nga elemente me prirje kriminale, për të përfituar në dëm të vlerave të pasurisë kulturore, duke shfrytëzuar dhe situatën e rëndë të sigurisë, të krijuar gjatë atij viti. U shkatërrua dhe u grabit një pjesë e rrjetit muzeor ko- dhe Paolo Sorrentino. Disa nga veprat e tij më të njohura janë: Projekti Presepe di Vennezia për Komunën e Parisit në Paris, tema e njohur që evokon lindjen e Krishtit; është autor i librit “Objekte dhe skulptura në kartapestë”. Disa skulptura për Parkun Guliver në Tokio.
Ka organizuar kurse për mbëtar”, thotë drejtoresha e Qendrës Kombëtare e Inventarizimit të Pasurive Kulturore, Silva Breshani. Sipas saj, nuk është faji i misioneve të huaja për të gjitha këto humbje, por e vetë shqiptarëve. “Shpeshherë i është vënë faji udhëtarëve të huaj, misioneve të huaja arkeologjike që shpeshherë cenuan trashëgiminë tonë kulturore, por të vetmit që e shkatërruan këtë pasuri kombëtare ishim vetë ne. Nëse humbim historinë tonë, kemi humbur kulturën tonë dhe kur humbim kulturën, kemi humbur historinë, por mbi të gjitha identitetin tonë. Nëse nuk e dokumentojmë, e destinojmë drejt zhdukjes”.
Ndonëse janë me mijëra objektet e humbura, vetëm shumë pak operacione kanë rezultuar të suksesshme për gjetjen dhe kthimin e tyre në shtëpi. Një rast i tillë është kthimi i Kokës së Asklepit nga Italia dhe dy shtatoreve nga Greqia, në vitin 2009. maskat në disa shtete, si: Itali, Gjermani, Francë, Siri, Amerikë, Brazil, Rusi etj.. Një ndër skulpturat e tij të njohura është një statujë e Jezusit në stilin e Mikelanxhelos, 6 metra e lartë, kjo me kërkesë të Vatikanit. Përvoja e tij kombëtare dhe ndërkombëtare është mjaft e pasur, e shoqëruar vazhdimisht me një energji tipike.
Gjithashtu, mjeshtri Lovato zhvilloi një vizitë në pavijonet e Muzeut Historik Kombëtar, i cili u impresionua nga koleksioni i Pavijonit të Lashtësisë dhe ai i ikonave.