Loja e sherrit, në kurriz të qytetarëve

Propozimi i pesë emrave pa karrierë adekuate në krye të pesë ministrive kryesore të qeverisë është një ekstravagancë e Kryeministrit Rama në raport me një ligjësi elementare, mbi të cilën funksionon qeverisja në sistemin demokratik të zgjedhjeve të lira. Kjo ligjësi është qeverisja prej popullit, domethënë prej zgjedhësve, të cilët, në rastin e republikës parlamentare, siç është republika jonë...

votojnë një kryetar, një ekip dhe një program. Pranohet që në qeveritë e votuara të ftohen për një arsye të caktuar ekspertë apo figura të shquara intelektuale pa angazhim politik, por me masë. Kur kalohet masa dhe kur nga gjithë çfarë është votuar mbeten në postet kyçe vetëm kryetari dhe ndonjë tjetër sa për farë, ndryshon natyra e qeverisë. Asaj mund t’i vihet çdo emër, por qeveri e zgjedhur prej zgjedhësve nuk është më.

Këtu jemi me ndryshimet e fundit drastike të qeverisë. Nuk mund ta dimë çfarë ka pasur e ka në mendje Kryeministri. Antipolitika është në modë sot në botë, Rama mund të jetë duke ndjekur këtë trend ndoshta.

Por kjo që ka bërë është një shpallje e vetvetishme e shterimit të resurseve njerëzore me angazhim politik brenda dhe rreth Partisë Socialiste; Rama i ekspozon vetvetiu deputetët e kësaj partie dhe qindra të tjerë që kanë qenë pjesë e listave dhe strukturave të saj si ministra që nuk

mund të bëhen. Në ketë moment, në qoftë se partia e shumicës nuk ka vërtet më njerëz politikë për t’u dhënë përgjegjësi në krye të ministrive, Kryeministri duhet të mendojë rikthimin në kutitë e votimit. Ai nuk mund ta vazhdojë lojën me lojtarë që nuk kanë qenë as pjesë e stolit dhe, për më tej, nuk kanë marrë “federim” nga angazhimi i dallueshëm politik apo intelektual si mbështetës të programit të partisë.

Kjo që ka bërë Rama është gjithashtu një atentat kundër angazhimit të njerëzve dhe sidomos të të rinjve në politikë me synimin për të bërë karrierë si profesionistë të saj. Përse duhet angazhimi nëse karrierën e përcakton rasti, lotaria, afërsia me Kryeministrin apo kushedi çfarë rrethane tjetër, që vetëm me politikën reale nuk ka lidhje.

Siç e cekëm më lart, Rama mund të jetë nën tërheqjen e modës së antipolitikës dhe po ëndërron në këtë hulli një fabul të re politike për vete. Dëshira e tij për t’u venë në krye të protestave studentore që drejtohen kundër qeverisë së tij është një ilustrim i kësaj feksjeje. E drejta e tij të ëndërrojë, por moda e antipolitikës nuk e prek ligjësinë bazë, sipas së cilës pushteti në demokraci merret dhe mbahet vetëm me votë të lirë, me kontratë të votuar. Qeveria e pavotuar nga zgjedhësit është e paligjshme. Përveçse në rastet kur është një qeveri teknike e krijuar me marrëveshje për një periudhë të caktuar. Rama nuk mund të krijojë një qeveri de fakto teknike, duke qëndruar vetë në krye të saj. Edhe nëse në të përfshihen njerëz me kapacitete gjeniale.

Rasti i Gent Cakajt qëndron brenda kësaj anomalie. Arsyet e tjera për të mos e pranuar ministër janë të sforcuara dhe spekulative. Shqipëria ka njohur ministra e kryeministra më të rinj se ai në moshë, por që kanë ardhur nga politika. Nuk ka asnjë problem që është nga Kosova. Një video me një prononcim të tij për ndryshimin e kufijve ishte sferike dhe nuk i përmbushte qëllimet e Presidentit Meta për ta treguar si promovues të idesë së Presidentit të Kosovë, Hashim Thaçi, për rishikimin e kufirit me Serbinë, që ka nënkuptuar pa u thënë një shkëmbim territoresh mes dy vendesh. Gent Cakaj thjesht nuk ka bërë ende karrierën e nevojshme dhe nuk ka dhënë akoma një produkt intelektual të shkruar e të vlerësuar në aulat e politikës dhe diplomacisë që të përligjë në sytë e publikut emërimin e tij ministër i Jashtëm. Kaq. Duhet ta manifestojë zotësinë jo vetëm me shokët e njerëzit, me të cilët rri.

Ky debat është politik, gjithsesi. Me propozimet e tij në shkelje të ligjësisë bazë të politikës, Rama u doli në shteg opozitës, kritikëve, analistëve dhe njerëzve që kanë një kuptim të drejtë për politikën dhe e mendojnë postin e ministrit si finalizimin e një karriere të suksesshme. Por, Rama i doli në pritë në njëfarë mënyre edhe Presidentit të Republikës, zotit Meta, i cili nuk mënoi të vepronte në emër dhe në jehonë të një pritshmërie të caktuar publike që kërkon t’u ndalet dora eksperimenteve dhe ekstravagancave të Kryeministrit me detyrën që mban. Shumë njerëz, përfshirë autorin e këtyre radhëve, kanë qenë dhe janë të mendimit se Rama duhej të kishte gjetur që në krye të herës një kandidat tjetër për postin e ministrit të Jashtëm. Dhe posaqë Meta e ka refuzuar, të gjithë ne që mendojmë kështu, e gjejmë veten të shpërblyer në atë që kemi dashur. Por nga ana tjetër, të rrimë shtrembër e të flasim drejt: Presidenti ka krijuar një precedent që rrezikon ta bëjë shtetin lëmsh nëse kompetencat e tij në lidhje me dekretimin e shkarkimit dhe emërimit të ministrave nuk rregullohen qartë përmes kuadrit kushtetues. Presidenti nuk e dekretoi njëherësh me ministrat e tjerë shkarkimin e ministrit të Jashtëm, Ditmir Bushati. Nuk ka nevojë të jesh jurist e ca më pak konstitucionalist, mjafton njohja e arkitekturës së pushteteve në Republikën Parlamentare për të kuptuar se nëse Presidenti i zgjedhur nga Kuvendi nuk bën detyrën formale për të shkarkuar ministrin që i kërkon Kryeministri, nuk jemi më në republikën parlamentare, as në republikën e interpretimeve, por të keqkuptimeve, tekave, shakave, rrumpallës dhe xhunglës. Kushtetuta thotë se ministër bëhet kushdo që përmbush kushtet për t’u zgjedhur deputet. Këto kushte janë të njohura. Në një vështrim ad litteram, kandidati Cakaj i plotëson kushtet për sa kohë që ka moshën e duhur, nuk është i dënuar dhe nuk është subjekt i ligjit të dekriminalizimit. Gjykata Kushtetuese duhet të shprehet me dispozita shumë të qarta kur të plotësohet në çfarë kushtesh mund të shtrihet vullneti i Presidentit të Republikës përtej germës së Kushtetutës në fuqi. Në çfarë kushtesh të tjera mund të refuzojë Presidenti shkarkime dhe propozime ministrash nga Kryeministri? A mund të përshihen në këto kushte opinionet e Presidentit për opinionet e kandidaturave të propozuara, siç është fjala vjen opinioni eventual për një marrëveshje të paqes me shkëmbim territoresh mes Kosovës dhe Serbisë, opinion i cili duket se është guri më i rëndë që i var në qafë motivacioni i Presidentit Meta zotit të propozuarit për ministër, Gent Cakës. Siç e theksova më lart, në videon e shpërndarë, Cakaj fliste në përgjithësi për çështjen e rregullimit të kufijve në rajon, duke përmendur rastin e kufirit detar mes Shqipërisë dhe Greqisë apo të kufijve të Kosovës me Malin e Zi. Personalisht jam shprehur kundër opsionit të shkëmbimit të kufijve mes Kosovës dhe Serbisë, por këtë opsion, që sigurisht duhet saktësuar, kanë mbështetur si një zgjidhje shumëplanëshe mjaft intelektualë dhe politikanë në Kosovë dhe në Shqipëri. Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, është ka autorësinë e një marrëveshjeje të tillë dypalëshe me Serbinë në funksion të njohjes se Kosovës nga Serbia dhe arkivimit të armiqësive dhe problemeve shekullore mes dy vendeve. Thaçi është përpjekur ta avancojë edhe në Uashington projektin e tij, prej nga nuk ka marrë përmes qëndrimeve të bëra publike nga vetë Presidenti Tramp inkurajimin për të arritur një marrëveshjeje të paqes me Serbinë me këshillën për të qenë gjithëpërfshirës më faktorët e tjerë politikë në Kosovë. Me fjalë të tjera, ky opsion mund të jetë i gabuar e të mos pranohet, por nuk mund të trajtohet si vijë ndarëse mes kombëtaristëve në një anë dhe tradhtarëve në anën tjetër. Pale, pastaj të marrësh e të shkarkosh gjithë ngarkesën që përmban, duke bërë lidhje të shkurtra, në supet e një zëvendësministri që është propozuar të emërohet ministër.

Vullneti është si llastik që kur nuk rregullohet mirë me ligj, prodhon ekstravaganca të skajshme dhe shkon deri në uzurpim të pushteteve që s’të janë dhënë. Rezultati është një festival paligjshmërie. Është loja e sherrit që po shohim e dëgjojmë mes Presidentit dhe Kryeministrit. Shqiptarët duhen të mbajnë shënim dhe të kujtohen se të gjitha janë në kurriz të tyre.