“Sazani: Toka e askujt”, fotografia moderne eksploron ishullin
Sazani, ishulli dikur i militarizuar, sot muze i rastësishëm i rrënojave ushtarake, rizbulohet nga lentet e pesë fotografëve bashkëkohorë si një tokë e askujt. Ekspozita “Sazan: No Man’s Land” ( shqip “Sazani: Toka e askujt”), e cila u hap për publikun në Galerinë e Bregdetit, në Radhimë, Vlorë, eksploron dimensionet e ndryshme të ishullit mes punëve të Helidon Gjergjit, Dritan Hyskës, Gaime Melonit, Abi Shehut dhe Gerta Xhaferajt. Të dielën e 11 gushtit, ekspozita u pasurua nga ture të udhëhequra nga kuratorët, si dhe aktivitete shoqëruese kulturore ndanë detit në ambientet e Galerisë së Bregdetit gjatë kohës së perëndimit të diellit. Dy kuratorët, Elian Stefa dhe Niku Aleks Muçaj, thanë se “No Man’s Land” është një reflektim vizual dhe përsiatje dokumentuese mbi të shkuarën dhe të tashmen e ishullit, duke i lënë hapësirë imagjinatës së publikut për një të ardhme të mundshme të Sazanit. “Ekspozita do të udhëtojë edhe jashtë vendit për të treguar historinë dhe potencialin e ishullit, si dhe kontekstin unik që përfaqëson”, tha Stefa. Sipas Muçajt, kjo ekspozitë është një përpjekje për ta vënë Sazanin në hartën artistike kombëtare dhe ndërkombëtare. “‘ No Man’s Land’ është fillimi i jetësimit të këtij misioni”, tha ai. Fotografia pasqyron qasjet e ndryshme stilistike dhe analitike të secilit artist të ftuar, por formati dhe përmasat mbeten konstante, duke ekspozuar rregullin dhe estetikën ushtarake. Artisti Helidon Gjergji e konsideron Sazanin një muze historik, natyror dhe ushtarak. “Është një muze i gjallë, ku objektet vdesin dhe lindin, transformohen dhe tjetërsohen dhe, për paradoks, tregojnë të vërtetën shumë më tepër se muzetë klasikë”, tha Gjegji. Ndërsa fotografja Abi Shehu vëren se “shkretia e ishullit të pushton përkundër historisë së tij si një vend dikur i jetueshëm, ndërsa sheh gjurmë të njeriut të cilat kanë marrë formën e harresës”. Krahas fotografive, harta origjinale të periudhave dhe fuqive të ndryshme paraqitën rëndësinë ushtarake të ishullit në detaje teknike. Po ashtu, u shfaq një intervistë me komandantin e ishullit për 15 vjet gjatë regjimit komunist, Naim Muho, dëshmi e cila skicon një fotografi më vete të jetës kur Sazani shënonte kulmin e tij. Një instalacion i krijuar për të prezantuar Sazanin në relacion me gjirin e Vlorës solli një këndvështrim të ri mbi ishullin, përtej siluetës së zakonshme që shumica janë mësuar ta shohin. Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri në shtator dhe do të jetë e qasshme për publikun, çdo ditë nga ora 10: 00 deri në 20: 00.