Ish- kreu i KQZ: OSBEODIHR zbuloi shkeljet në zgjedhjet e 30 qershorit
Kume: Raporti evidentoi me intensitet të lartë votimin me prokurë, ku një person votoi për disa të tjerë, apo presionin ndaj administratës
Ish- kreu i KQZ- së, Kristaq Kume, shprehet se raporti i OSBE- ODIHR- it, edhe pse u komentua politikisht, ka sjellë gjetje më të forta që lidhen me shkeljet në procesin zgjedhor.
Sipas tij, në raport evidentohet votimi me prokurë, ku një person voton për shumë persona të tjerë, fenomen ky i shfaqur shumë shpesh, por edhe presioni dhe intimidimi i administratës publike.
Raporti përfundimtar i ODIHR, sipas mendimit tuaj, i njeh, i certifikon zgjedhjet e 30 qershorit, sepse duket se ai luan vetëm rolin e konstatuesit të të gjithë procesit zgjedhor dhe situatës politike që e shoqëroi?
Misioni i vëzhguesve ndërkombëtarë të OSBE- ODIHR- it nuk ka si pjesë të detyrës së tij njohjen, ata vëzhgojnë procesin me qëllim që të arrijnë të vlerësojnë se në çfarë mase zgjedhjet plotësojnë standardet e gjithëpranuara për t’u konsideruar zgjedhje demokratike, duke iu referuar këtu dokumenteve të ndryshme ndërkombëtare, që merren me këtë çështje siç është dokumenti i Kopenhagenit, Kodi i praktikave të mira për çështjet zgjedhore etj. Në varësi të gjetjeve që kanë, ata rekomandojnë se ç’duhet bërë nga enti përkatës për të përmirësuar proceset zgjedhore të radhës, në kuptimin gjithmonë të realizimit të tyre në përputhje me standardet. Në asnjë rast nuk duhet dhe nuk mundet që të përdoret raporti dhe konsideratat e dhëna nga vëzhguesit ndërkombëtarë si certifikim ose jo i një procesi zgjedhor. Procesi zgjedhor dhe rezultati i tij certifikohet nga institucionet vendëse, siç është KQZ, i cili shpall në përfundim të tyre rezultatin përfundimtar të tyre.
Ju thatë që raporti certifikon shkallën e demokracisë në zhvillimin e tyre, ndërkohë që këto zgjedhje janë konsideruar shumë herë dhe si moniste, për shkak të pjesëmarrjes në to të një partie dhe me një kandidat në pjesën më të madhe të bashkive. Ka një kontradiktë në interpretimin e këtij raporti?
Vëzhguesit ndërkombëtarë jo vetëm që e kanë konstatuar, por edhe janë shprehur për këtë situatë, në të cilën u zhvilluan zgjedhjet e 30 qershorit, kur ata thonë “se zgjedhjet e 30 qershorit nuk morën shumë në konsideratë interesin e zgjedhësve” dhe kjo është shumë e rëndësishme, ashtu siç edhe vlerësojnë se zgjedhjet u zhvilluan në kushte të tilla, duke mos u dhënë mundësi zgjedhësve shqiptarë që të zgjedhin mes alternativave të ndryshme politike.
Është ky konstatim një shuplakë për opozitën, e cila, me mospjesëmarrjen e saj në zgjedhje, nuk iu dha një alternativë zgjedhësve, por i la të votonin një kandidat të vetëm?!
Referuar raportit, aty nuk veçohen dhe s’ka pse të veçohen palët politike. Mungesën e alternativës ata e shpjegojnë se erdhi si rezultat i ngërçit politik. Se përse ka ardhur ky ngërç politik, se cilat janë arsyet dhe faktorët që e ushqejnë këtë ngërç, nuk është objekt i punës së vëzhguesve ndërkombëtarë. Por ky është një moment shumë i rëndësishëm për ne dhe klasën politike, e cila duhet të mbajë mirë parasysh faktin se nëse në sjelljen e saj shikon si të parë dhe të fundit vetëm interesin e saj politik, rezultati që merret, zor se mund të konvergojë dhe të jetë i njëjtë me interesin e zgjedhësve, siç konstatohet dhe nga raporti i OSBE- ODIHR- it, të cilët vlerësuan se procesi nuk ishte në të shumtën e tij në interes të zgjedhësve.
Në krahasim me raportet e kaluara të vëzhguesve ndërkombëtarë, problematikat zgjedhore vijnë më në dëm të standardeve dhe demokracisë?
Përveç faktit që ata konstatojnë se procesi zgjedhor u zhvillua si një garë me një parti dhe pa alternativë dhe marrjes jo në konsideratë të interesit të zgjedhësve, në raport jepet informacion, analiza dhe gjykime për problematikat e ndryshme, me të cilat u ndesh ky proces. Në fakt, nuk janë problematika të reja, janë të ndeshura dhe në proceset e tjera zgjedhore. Ndryshimi me të kaluarën ka të bëjë me intensitetin e shfaqjes së këtyre fenomeneve dhe me faktin se shumë herë më tepër se në proceset e tjera zgjedhore, në këtë rast është shfaqur faktori gjenerues i këtyre problemeve, që është faktori politik. Është ky faktor që ka bërë që edhe vendimmarrja e KQZ- së të jetë në kapërcim të kompetencave dhe kërkesave të ligjit, vendimmarrja po ashtu e Kolegjit Zgjedhor, që siç thotë edhe raporti “është një trupë e imunizuar nga efektet që mund t’i sjellë vendimmarrja e tyre”, por duke qenë se gjykatësit në prag të vetingut kanë qenë të influencuar në vendimmarrjen e tyre është ashtu sikurse dhe votimin familjar, por kësaj radhe kanë evidentuar edhe një fakt tjetër, siç ishte dhe votimi me prokurë, që do të thotë votimi i një personi për shumë persona të tjerë me një intensitet goxha të dukshëm. Është evidentuar dhe në raporte të tjera fakti që zgjedhësit janë intimiduar, fakti që nëpunësit kanë qenë nën presion, por kësaj radhe, intensiteti i shfaqjes së këtij fenomeni ka qenë shumë i madh. Ata arrijnë deri në përfundimin se ka efekt të madh politika në punësimet në administratë.