Kufij me drejtësi?

99 vjet më parë, kur u themelua Unioni Paneuropian, shtetet kombëtare europiane tok me ShBA kishin krijuar një rend ndërshtetëror në...

Europë, të bazuar në traktatet e Konferencës së Paqes në Paris që ishte fort i brishtë. Ati themelues i Paneuropës, Richard Coundenhove-Calergi, që asokohe e kuptoi se problemeve kufitare nuk iu dha zgjidhje, përkundrazi u krijuan të tjera probleme të mprehta. E megjithatë, në thirrjen paneuropiane të vitit 1922, ai kundërshtoi rishikimin e kufijve: “Çdo kufi i ri zëvendëson padrejtësitë e vjetra me të reja. Tensionet midis kufijve kombëtarë, ekonomikë, gjeografikë, historikë e strategjikë si dhe ekzistenca e krahinave etnikisht të përziera dhe enklavave e bën të pamundur në Europë një rregullim kufitar të drejtë”.

Në vigjiljen e Luftës së Dytë Botërore, të cilën ai e kishte parashikuar saktë dhe që ishte orvatur me tërë fuqinë e tij ta parandalonte, ai, në librin e tij “Europa po zgjohet”, konfirmoi vizionin se: “Në Paneuropë kufijtë do të humbasin rëndësinë mistike që u jepet sot. Strategjikisht do të jenë jodomethënës brenda një aleance ushtarake europiane dhe me garancitë reciproke të sigurisë. Ekonomikisht do të jenë jodomethënës përmes bashkimit doganor e monetar. Kombëtarisht do të jenë jodomethënës përmes mbrojtjes efektive të minoriteteve, e cila i mundëson çdo europiani të përdorë gjuhën amtare, pavarësisht nga shtetësia”.

Bashkimi Europian u orientua në shumë çështje nga këto mendime e megjithatë zbatimi ende çalon për shkak të mangësive. Kështu, BE nuk ka mundur të vërë në fuqi “të drejtën europiane të pakicave e grupeve etnike”; prandaj nisma qytetare “minority safepack”, e cila gjeti përkrahje të gjerë në Parlamentin Europian, lipset të trajtohet nga Komisioni Europian i znj. Von der Leyen.

Në Europën Juglindore, problemet e nacionaliteteve e të kufijve janë veçanërisht të mprehta. Prandaj stabilizimi i këtij rajoni është me rëndësi madhore për Europën. Presidenca sllovene e BE-së në gjysmën e dytë të këtij viti shihet me shpresë në këtë aspekt. Një non paper me autorë të panjohur që i atribuohet asaj, por që përgënjeshtrohet nga Lubjana, ka shkaktuar tronditje të forta. Edhe një dokument i ngjashëm i qarkulluar më herët që sugjeronte shkëmbime territoriale mes Serbisë e Kosovës fqinje ngjalli shqetësime. Por non paper gjoja slloven ka pasoja edhe më të rënda sepse aty propozohet që Bosnje-Hercegovina të ndahet mes Kroacisë, anëtare e BE, që e refuzon këtë ide dhe Serbisë nacionaliste që i bie fyellit të Putinit. Të drejtat e boshnjakëve myslimanë do të bëheshin zero.

Kush don të vizatojë kufij të rinj në Ballkan, duhet të mësojë se çfarë po vë në lëvizje. Ai po nxit konflikte midis grupeve etnike në Bosnje-Hercegovinë, midis Serbisë e Kosovës, në Sanxhakun e Novi Pazarit të ndarë mes Serbisë e Malit të Zi; po ashtu edhe Mali i Zi deri tani tolerant në këtë aspekt (qeveria e re proserbe po devijon nga ky kurs e po provokon tensione mes malazezve sllavë e shqiptarë).

Me këto në sfond duhen përshëndetur si institucionet europiane, ashtu edhe qeveria gjermane që kanë kundërshtuar qartazi fantazi të tilla. Fatkeqësisht, Donald Trump dhe këshilltari i tij, Grenell, i vunë në pikëpyetje kufijtë ballkanikë. Por Joe Biden, me gjasë Presidenti amerikan me më shumë përvojë, e korrigjoi këtë.

BE e SHBA në këtë çështje janë në një linjë. Ata e dinë që nuk mund të ketë kufij me drejtësi dhe vijat e reja kufitare do ta shtynin rajonin në buzë të luftës. Mbrojtja ndërkufitare e pakicave sipas standardeve të drejta e të njësuara, lëvizjet mirëkuptuese mes popujve dhe progresi i Ballkanit Perëndimor me integrimin europian, të cilin e pengojnë edhe disa pseudoeuropianistë, janë urdhëresat e kohës.

Coudenhove-Calergi dallonte revizionistët që donin ndryshimin e kufijve nga antirevizionistët që donin çimentimin e kufijve aktualë. Por ai e kishte të qartë se kjo kundërshti kapërcehej duke u hequr kufijve natyrën ndarëse të tyre. Kush nuk i merr seriozisht fjalët e tij “Alternativat janë: Paneuropa ose lufta” mund të përjetojë surpriza të pakëndshme. * Autori është President i Unionit Paneuropian, Gjermani. Ka qenë eurodeputet bavarez (CSU) në vitet 1994-2014. Që nga 2014, Përgjegjës për Europën Lindore në Partinë CSU.