Ligji i ri i pronave, 6 mënyrat e reja të kompensimit
Përveç kompensimit në para dhe atij fizik, do të ofrohen edhe aksione si edhe objekte shtetërore
Më shumë se 10 mijë dosje do të rivlerësohen pas ndryshimit të skemës së kompensimit.
Drafti i cili është ende në fazë konsultimi pritet të zyrtarizohet në javët në vijim. Rivlerësimi për çdo dosje do të bëhet bazuar në zërin kadastral aktual dhe jo mbi bazën e zërit kadastral të origjinës së pronës, siç edhe ndodhi në fazën e parë të procesit. Çmimet e aplikuara në këtë proces do të jenë çmimet e tregut, por ajo çka penalizon pronarët, veçanërisht ata që kanë përfituar një pjesë të pronës gjatë këtyre tre dekadave është fakti që nuk do të përfitojnë të plotë vlerën e kompensimit por vetëm 10 për qind të saj. Në rastin e pronarëve që iu është kthyer më herët një pjesë e pasurisë, do të ndahet vetëm diferenca ndërmjet pronës së mbetur dhe asaj të kthyer. Një gjë e tillë përcaktohet edhe në projektligj. “Nëse vlerësimi i pronës së kthyer me vendim përfundimtar rezulton se është më i madh sesa vlerësimi i tokës së njohur për kompensim, atëherë subjekti i shpronësuar konsiderohet i kompensuar. Nëse vlerësimi i pronës që është njohur për kompensim është më i madh sesa vlerësimi i tokës së kthyer, atëherë subjekti kompensohet në masën 10 për qind të diferencës, sipas përcaktimeve të këtij ligji”. I gjithë ky proces do të duhet të mbyllet brenda një afati 3-mujor.
SKEMAT
Veç kësaj me ndërhyrjet e bëra, pas pezullimit të procesit nga Gjykata Kushtetuese, çfarë ka ndryshuar tjetër është edhe skema e kompensimit. Për shkak të pa
45
mundësisë për të mbuluar procesin e kompensimit me fond financiar apo edhe fizik, Qeveria ka futur në lojë forma apo alternative të tjera kompensimi, siç është ndarja e aksioneve në kompani me kapital shtetëror por edhe privat, ku shteti rezulton aksioner, si edhe kompensimin përmes objekteve të skeduara për privatizim. Veç kësaj, do të krijohet po ashtu mundësia që pronarët me faturë deri në 15 mijë dollarë do të kenë mundësi që të kompensohen në masën 100 për qind nga fondi financiar. Janë mbi 10 mijë familje që përfitojnë nga kjo skemë, e cila iu jep mundësinë të marrin paratë në dorë, me vetëm një këst.
RIVLERËSIMI
Deri më tani mësohet se janë rivlerësuar me formulën e re 4141 dosje. “Gjatë periudhës së hartimit të ndryshimeve të ligjit, në ATP, sektori i kompensimit vijoi punën në zbatim të pikës 16/4 të VKM
nr. 223/2016 e ndryshuar me VKM 1114/2020, e cila u miratua si rekomandim i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut në çështjen Beshiri kundër Shqipërisë, duke kryer përllogaritjen e vendimeve që kanë njohur të drejtën e kompensimit, bazuar me vlerësimin financiar me 10% të zërit kadastral aktual. Sipas përllogaritjeve rezulton që preken 4141 vendime dhe do të përfitojnë një vlerë financiare afërsisht 18 miliardë lekë”, vihej në dukje edhe në raportin e ATP-SË për vitin 2021. Bëhet fjalë për familjet që iu është njohur e drejta për një prone, e cila në kohën e konfiskimit ka qenë jashtë vijës së verdhë, pra ka qenë tokë bujqësore. Rivlerësimi është bërë bazuar në zërin kadastral aktual, por pronarët do të përfitojnë vetëm 10 për qind të vlerës. Kjo do të thotë që nëse vlera është 50 milionë lekë, ajo familje do të marrë 5 milionë lekë.