Çfarë ndodhi në minutën e 80- të të ndeshjes Besa- Partizani më 25 mars 1990 në Kavajë

Mbarë qyteti u ngrit në këmbë e protestoi fuqishëm me parullat "Poshtë diktatura", "Liri- demokraci", "Poshtë Nexhmije Hoxha"

"Në 25 mars 1990, në stadiumin e Kavajës pati protesta gjatë ndeshjes Besa- Partizani, ku mbarë qyteti u ngrit në këmbë e protestoi fuqishëm me parullat "Poshtë diktatura", "Liridemokraci", "Poshtë Nexhmije Hoxha". Numri i të rinjve, sipas raportimevev të Sigurimit të Shtetit ishte prej 200- 300 veta. Pas kësaj, djemtë e Kavajës u përleshën me forcat policore disa prej tyre u arrestuan. Dy punëtorë të fabrikës së Gozhdë Bullonave mes tyre Rexhep Rugeja dhe Ilir Rugeja u rrahën nga policia. Dhjetëra arrestime u bënë asokohe.

Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish- Sigurimit të Shtetit përkujtoi dje 34- vjetorin e protestës në stadiumin e Kavajës. Në 25 mars 1990, në stadiumin e Kavajës pati protesta gjatë ndeshjes Besa- Partizani, ku mbarë qyteti u ngrit në këmbë e protestoi fuqishëm me parullat "Poshtë diktatura", "Liri- demokraci", "Poshtë Nexhmije Hoxha".

Numri i të rinjve, sipas raportimeve të Sigurimit të Shtetit ishte prej 200- 300 veta. Pas kësaj, djemtë e Kavajës u përleshën me forcat policore, disa prej tyre u arrestuan. Dy punëtorë të fabrikës së gozhdë- mullonave, mes tyre Rexhep Rugeja dhe Ilir Rugeja, u rrahën nga Policia. Dhjetëra arrestime u bënë asokohe. Protesta dhe pse jo të përditshme vijuan. Në 10 korrik, të po atij viti, do të vritej 21- vjeçari Josif Budo, pjesmarrës në këto protesta. Dosja nr. 641 e vitit 1990, "Mbi ngjarjet e ndodhura në qytetin e Kavajës, komentet, reagimet, arrestimet dhe masat e mara, si dhe plagosja e një polici, etj.", përmban dokumente zyrtare, raporte e urdhëresa mbi këtë ngjarje, që kanë nisur të krijohen në 2.3.1990 dhe kanë përfunduar më 14.12.1990. AIDSSH informon se sipas raporteve të policisë së kohës: Në datën 26.3.1990, një grup keqbërësish mblidhen para rajonit të policisë, thyejnë xhama dhe hedhin parulla armiqësore: "Liri Demokraci", "Poshtë diktatura", "Poshtë dinastia". Kjo ngjarje ndodhi pas ndeshjes Besa- Partizani në stadiumin e Kavajës. Një natë më parë ishin shpërndarë fletushka me thirrjen për të protestuar në minutën e 80- të të ndeshjes, kundër vështirësive ekonomike dhe udhëheqjes. Thirrjet për protestë në ndeshjen Besa- Partizani në minutën e 80- të të ngrihemi lart e të thërrasin pa pushim "Liri- Demokraci", "Le t'i lajmë me gjakun tonë shkallët e stadiumit", "Propaganda komuniste është fund e krye mashtrim". Numri i të rinjve ishte prej 200- 300 veta, sipas raportimeve. Ishte pikërisht një pjesë e këtyre tifozëve, të rinjë në moshë, që nuk pajtoheshin më me propagandën, idetë dhe gjithçka bënte sistemi komunist. Organizimi i thirrjeve antikomuniste në ndeshjen Besa- Partizani, ishte programuar që të ndodhte në minutën e 88- të të takimit. Por, entuziazimi për të bërë diçka që shihej si "risi" nuk e priti dot minutën e 88- të. Shkëndijat e para me thirrje antikomuniste nisën më herët. Në shkallët e stadiumit dëgjohej "Poshtë komunizmi", "Liri- demokraci", apo dhe "Poshtë Nexhmije Hoxha". Kaq mjaftoi që "stadiumi" të "shpërthente" kundër atij sistemi dhe të niste konfrontimi me policinë. Nga ngjarjet e 25 marsit, pati të plagosur dhe të arrestuar. "Akte rrugaçërie të disa vagabondëve me prapavijë armiqësore", do i quante ministri i Brendshëm asokohe, Simon Stefani, në relacionin drejtuar ish- Presidentit, Ramiz Alia dhe ish- Kryeministrit, Adil Çarçanit. Për ngjarjet në ndeshjen Besa- Partizani u arrestuan 23 persona, ku një pjesë e mirë e tyre u identifikua nga kamerat e TVSH- së që filmuan ngjarjen.

PROTESTA

Protesta e parë kundër regjimit komunist në Shqipëri u zhvillua më 26 mars 1990 në qytetin e Kavajës. "Në 26 mars, në orën 19: 00, në drejtim të rajonit të Policisë së Kavajës u shfaq një grup me 200- 300 persona, të rinjë në moshë", thuhet në dokumentin e Ministrisë së Punëve të Brendshme. Turma bënte thirrje "Lironi shokët tanë", "Liri- demokraci", "Poshtë diktatura" etj., dhe më pas filluan të godisnin me gurë, duke thyer disa xhama të godinës. Më pas, turma vijoi për në sheshin qëndror të qytetit, derisa në fund u bë neutralizimi i plotë i tyre, nën egërsinë dhe brutalitetin e Policisë. Përmbysja e bustit të Enver Hoxhës, në 20 shkurt 1991, që shënoi kthesën historike dhe ndarjen nga regjimi komunist, ishte produkt i shumë protestave dhe revoltave, të zhvilluara dhe stimuluara jashtë kryeqytetit. Kryengritja e Kavajës, në 25 mars 1990, ishte sinjali i parë që lajmëroi fundin e shpejtë të diktaturës. Rrëzimi i Murit të Berlinit dhe një sërë ndryshimesh radikale politike, që ndodhën në vitet 1989- 1990 në Bllokun Lindor kanë patur ndikim edhe në jetën politike shqiptare. Protesta e parë kundër regjimit komunist në qytetin e Kavajës, erdhi si pasojë e ngjarjeve të një dite më parë, më 25 mars 1990, në stadiumin "Besa" gjatë ndeshjes Besa- Partizani, ku shumë të rinj shpërthyen në thirrje kundër regjimit komunist. Gjatë kësaj proteste u arrestuan shumë të rinj. Më 26 mars 1990, një numër i madh njerëzish iu drejtua rajonit të policisë me thirrjet "Lironi shokët tanë", "Poshtë Diktatura", "LiriDemokraci". Kjo protestë i hapi rrugën zhvillimeve të reja në vend. Thirrjet kundër diktaturës gjatë ndeshjes Besa- Partizani të dielën e 25 marsit 1990, u pasuan me arrestime në stadium dhe më pas nëpër shtëpitë e kavajasve. Megjithatë, shpirti i revoltës nuk u ndal. Të nesërmen, më 26 mars, në Kavajë u zhvillua demonstrata e parë antikomuniste në sheshet dhe rrugët e një qyteti. Shumë njerëz u rrahën rrugëve, u arrestuan, u torturuan: donin të gjenin inisiatorët e kësaj lëvizjeje, por nuk ia arritën qëllimit, përkundrazi i nxitën e i ndezën edhe më shumë protestat masive. Protesta të tilla ishin bërë nga burrat e gratë në fabrikat e letrës, të qelqit, gozhdë- bulonave, në ndërmarrjen e tekstilit e kudo. E gjithë Kavaja po ziente. Dhe jo vetëm kaq, por djemtë e Kavajës e çuan pishtarin e flakës antikomuniste edhe në qytetet e tjera të vendit: Durrës, Tiranë, Shkodër, Lushnjë, Fier, Elbasan etj.. Më shumë se njëzet djem nga Kavaja, me fjalën e tyre grishëse, bënë që të mblidhen në bulevardin e Durrësit një turmë e madhe njerëzish të revoltuar, duke hedhur parrulla të ndryshme antiqeveritare. Durrësi nisi të gumëzhinte e po kështu ndodhi në Patos, Fier, Shkodër e në qytete të tjera. Dhe ja ku flaka e kësaj lëvizjeje të nisur në Kavajë mbuloi gjithë vendin, e cila bëri të ndryshonin shumë gjëra në Shqipëri.

ORGANIZIMI

Data e 25 marsit 1990 ka në brendësinë e saj madhështinë e një akti heroik të një grupi të rinjsh kavajas me protagonistët kryesorë vëllezërit Rexhep e Ilir Rrugeja. Marrja pjesë në perkujtimin e kësaj dite të shënuar të sakrificës të këtyre të rinjve që shpërthyen në demostratë kundër rregjimit të diktaturës komuniste ishte kënaqësi e veçantë. Demostrata nuk lindi në mënyrë spontane, ajo lindi si rezultat i një urrejteje të akumuluar ndër vite ndaj rregjimit diktatorial komunist në Shqipëri. Kjo demostratë u organizua nga një grup të rijsh të cilët pregatitën traktet që do shpërndanin në qytet, pregatitën parullat që do hidheshin, përcaktuan vendin se ku do niste demostrata dhe përcaktuan orën kur do fillonte. Nga ky grup të rijsh me protagonistët kryesor vëllezerit Rrugeja u vendos që demostrata të niste nga stadiumi Besa i Kavajës në ndeshjen Besa - Partizani. Turma bënte thirrje "Lironi shokët tanë", "Liridemokraci", "Poshtë diktatura" etj., dhe më pas filluan të godisnin me gurë, duke thyer disa xhama të godinës. Më pas turma vijoi për në sheshin qëndror të qytetit, derisa në fund u bë neutralizimi i plotë i tyre, nën egërsinë dhe brutalitetin e policisë. Protestat antikomuniste do të vazhdonin edhe në qytete të tjera dhe fryma antikomuniste rritej. Për të ardhur te ngjarjet e dhjetorit 1990, ku sistemi komunist bie përfundimisht dhe lejohet pluralizmi politik, pas gati 50 vitesh.

PROTAGONISTI

Protagonisti kryesor i ngjarjes së 25 marsit 1990, Rexhep Rrugeja, kohë më parë ka rrëfyer vertetësinë e asaj ngjarje që tronditi themelet e rregjimit të egër stalinist, që udhëhoqi Shqipërinë për gjysmë shekulli, duke lënë një shënim në llogarinë e përkujtimit të kësaj ngjarje në portalin "kavajajonë". "Quhem Rexhep, Rrugeja personi që ka thërritur i pari ' Liridemokraci, Enver - Hitler' në demonstratën e parë të zhvilluar më 25 mars 1990 në stadiumin ' Bes'a të Kavajës. Bravo shumë e qartë dhe e saktë. Këta janë personat e parë të arrestuar të demonstratës së parë të 25 marsit 1990, demonstratë e cila u zhvillua me 25 mars 1990 në stadiumin ' Besa' me ndeshjen Besa - Partizani. Qazim Kariqi, Dik Ejupi me të tjerë, shkuan të hënën për lirimin e Rexhep Rrugejës, Ilir Rrugejës, Safet Becerrit dhe Selaudin Carës. Respekte. Falënderoj popullin e Kavajës për mbështetjen e madhe që i dha familjes Rrugeja me 29 mars, ku dy vëllezërit Rrugeja ishin në gjendje të rëndë nga torturat çnjerëzore që morën nga këlyshët e komunizmit. Për Ilirin flitej se kishte vdekur nën tortura, ndërsa Rexhepit nga torturat çnjerëzore i kishte rënë disa herë të fikët dhe mbahej nën kurimin e mjekut të degës së Durrësit në një nga dhomat e degës së Durrësit", ka treguar Rexhep Rrugeja. Për 31 vite me radhë 25 marsin e ka mbrojtur familja Rrugeja dhe e ka përkujtuar familja Rrugeja ku çdo gjë e ka bërë me buxhetin e saj. Politika diktatoriale e ka përbuzur 25 marsin në vend të kësaj date ka vendosur si ditën e Kavajës 26 marsin. Familja Rrugeja për nder të kësaj date të madhe i ka vendosur emrin shoqatës. Familja Rrugeja i ka dhënë qytetit të Kavajës plot 15 libra ku 5 libra ia ka kushtuar ngjarjeve te vitit 1990 në Kavajë. Çdo vit, familja Rrugeja e përkujton datën e 25 marsit në mënyrat më të bukura, duke vendosur kurora me lule në stadiumin Besa dhe në bustin e dëshmorit të demokracisë shqiptare, Josif Budo. Familja Rrugeja përkujton çdo vit dhe deshmorët Josif Budo dhe Indrit Caren. Dy vajzat e Rexhep Rrugejës i kanë kushtuar poezi qytetit të tyre dhe deshmorëve Indrit Carës dhe Josif Budës, si dhe figurave të shquara të Kavajës. Për çfarë kam shkruajtur kam dokumentacion dhe videot. Me respekte Rexhep Rrugeja".