Moxi ya mwamba wa kaju
1. - Mu hota yeneye yoximane kwala mbimbi ya mbuthu, twiva, mu songo wa mafu ma mukaju wa ukulu kya, owimbilu wa njila watulu kwenyoko, mu kwimbila moxi ya mwamba wa kaju kwila mbinga ya muzungu ye yaxibi, anga ubana um kifwa kyenyeki, omwenyu mu ditadi dyenyedi kwene kixindu kyenyeki usambuka ni utuminu we woso. 2. - kyenyeki pe, sekizakamenu kya kudituna, ombutu ixinda owuxikanenu wa ngunga ya kididi kye, kya mulele we wonene kwila ukwambuka woso umumona mu kubana omukuthu we woso kwa jipangu ja kisala kimoxi kyazulu kya mu menya ma kuteka ima! 3. - Kazunu kamoxi kanzungule okukala ni ditadi dyezala ukembu ni nzongo ye kumoxi. Kwaakongela mu uzalelu umoxi mwenyomo, ki kyene ngo kima kyandwezu, mba ubinga we hanji, sumbala kijimbulukilu kyabande wa mutekame mwenyo kwila uwutekama, omwondona ulembwesa uxidilu umoxi, mukonda dya ponzo wa muthu uta kyezu mu menya ma kutekama kwila mavulu kuzula, uxidisa okwandala kwa muthu udikalakala ni ukembu. 4. - Kyonzokala kyawaba oditadi kwila kitembu, kyabeta kubulakana, wonzokwambata ni kubusa kwe omafu madibale kya boxi mu lumbu lwa dibata mozalese we kya mu maxaka ma kuditolola kwe! 5. - Mulele wonene wa kuteka wonzowaambata kuvumuka moxi ya mwanya wa mbeji kwila, yadisuwama ku dikunda dya dituta dimoxi kwila mbimbi ya kitembu ilengesa mu kilunga kya Norte, ibana we hanji omwanya sumbala kinzunzumbya wayibelesa anga ukwata we hanji mu kuyizwata ni vundilu we! 6. - Anga, mu kukala we hanji mu kwivila odizwi dya kitembu kuxika omwimbu wa kiwewe kyabonzo, odyaku dyafwamene kukwata kyambote ombinga ya dikyezu dimoxi kwala kusambuka, ni ixindu isamanu yalenduka, mupyopyo imoxi ixana owulungilu wa kuwa- ba kwoso kwila ngongo, mu kifwa kya nzunza, ukwata hanji kusuwama. 7. - Mu dyambu didi pe kwebi kuzola okuwaba ubokwesa mu muxima wa mbeji kyandalu kimoxi kwila ki muthu ubukumuka kujima, mwene mwene uwika, mu ndomba ya usuku, omwanya kwila umwika okuxipa kwazoliwa ku mbandu ya xipa kitulu kwila, yovumbike mu kilembeketa kya mulemba wezala mafu, ubana kwa muhatu we okusanguluka kwila mutekame, wabulakana, usambuka mu mulele wenyo wa kutekama kwala athu oso atene we hanji kukala ne, kikale ngo mu muxima wa kuzola kwasaluka, kyokunge kya ni kyezu mu kidyongu kimoxi kwebi ondunge ibita ku tandu okixinganeku kya ngimbidi yabwila we kya! 8. - Okutekama kwa ditadi ki kyene kimoxi mu kilungilu kye mbe, anga ukala mu u ikilu wa ujimbulwilu wa dimatekenu dye, anga udisanzumuna mu ubanzelu wazozola kwila weha we hanji ojimbambe ja kuwujimbulula. 9. - Oditadi dimoxi, ditadi ngo kyoso dita kima kyoso kyoso mu jihata je, anga ongunga ye kale mbambe. Kusambulula mukwenu wabukumuka kuteka, sekukala muthu kumubinga, okima kyabeta kwiba kwila ukatesa we hanji omesu wa muthu ukala kumona o udikixilu wenyo, kibangu kya kuxisa kwila kilembwesa, ki kwala pata, woso wala ni mu maku me anga we hanji mu kyezu kye owulungilu wa ulayelu we, kwila owufolo we wenyo wa kukala mu kubanza ubita ku tandu kilungilu kyoso kyoso kyayiba mu ubangamenu wa ukalakalu we mbe, bwala ngo milele yawaba kyoso ayifanganesa ni milele ina yakambe nzongo mu ujimbulwilu wa athu alembwa kukamba kwijiya owufumanu wa ukongelu wa ikumbulwilu! 10. - Oditadi dyenyedi pe, ki dilembwa kukala kitekamu, kikale, ditadi kwila kixindu kye kidibatula mu ndumba ya ixindu kwila, kwala amoxi, utena we hanji kukala kusokolola kwatumiwa kala mamatekenu ma mambu malongesa kuxinda kwa kusokolola; kwala athu akamukwa hanji, wakakala ngo kisakidiku kwala kulembwesa kukotama kwa kumbumba mu kilunji mu kifwa kya mwimbu mu dizwi dimoxi ngo ku mbandu ya anandenge mu malumbu ma kulongesa kwila ngongo iyi mu twala isanzumuna mu itangana yoso, mu kubangulula, kyenyeki pe kyene kyonzokala kyawaba, okusokolola kubiluka ngo kisakidiku kwila ubana ufolo mu kilunji mu kukatula okimbamba kyenyeki kyabeta kunema, kikale, kunema kwa kilunji kota, kunema kwa xumbu ndenge! Okima kyasembiwa, mu kaxi ka ima yoso iyi yamubutita, kyonzokala mu kubingana o dikyezu dya kutekama kwala kisala kimoxi kya makala mu kubana maxaka o ifa ya kumajima kyoso kutondala utula! Kyenyeki pe, (Mo).(mo)=To; (M1).(m1)=T1. (M2).(m2)=T2; (Mn-1).(mn-1)=Tn-1. Kyenyeki pe,: T1=To+M1; T2=T1+M2; T3=T2+M3; T4=T3+M4; Tn=Tn-1 + Mn. Iyi yene o kifwa kijituna kilunji kya muthu mu kutunda kwene kwala owubikilu wa mamatekenu ma mambu malongesa kuxinda kwa kusokolola, kwebi, mbe 3x5=15, kyenyeki pe 3x6=15+3=18; 3x7=18+3=21; 3x8=21+3=24., Kapwete, Kamundanda ni kabolokoso…. . - Neste canto exaltado pela voz da natureza, ouve-se, no cimo enfolhado de um cajueiro antigo, o chilreio duma ave ali pousada, cantando ao sabor do suco de um caju que o pontiagudo bico sugou, dando vida ao painel onde a gravura imponente se estampa. 2.- Assim, sem o temor de uma recusa, ela, a natureza, assina a permissão de uso do seu cenário, da sua grande tela que enleva quem a vê entregar o seu corpo à virtude de uma pena molhada em tinta! 3. - Um pleno desa io é ter um quadro replecto de beleza e valor ao mesmo tempo. Agregá-los num mesmo plano, não só é di ícil, mas requere, apesar de um entendimento sublime de quem o pinta, da sorte que impede que um borrão, por incúria de quem arroja o pincel na tinta molhada em excesso, manche a vontade de quem com primor o labuta! 4. - Que belo seria o quadro em que o vento, mais atento, levantasse em sopro as folhas caídas no chão do quintal, acamadas no esterco da sua decomposição! 5. - Uma tela imensa as levaria a voar à luz do luar que, escondido atrás de uma núvem que o silvo da ventania faz correr na di- recção Norte, ainda alumia, apesar de minguado pela sombra que o veste de bréu! 6. - E, ouvindo a voz do vento silvar o canto dolente da aurora, o punho bem devia agarrar na ponta de um pincel para estampar, com seis suaves traços, um assobio que chamasse à razão toda a beleza que o universo, capciosamente, esconde. 7. - Neste tom em que o amor ao belo infunde na alma da Lua um querer que ninguém ousa apagar, ela mesma acende, na escuridão da noite, a luz que ilumina o beijo amado dum beija- lôr que, acoitado na penumbra de uma frondosa mulembeira, dá à sua consorte a alegria que o pintor, atento, marca na tela para que toda a gente possa tê-la, nem que seja no sentimento de um louco amor, pincelado num lance em que a arte supera a imaginação de um cansado poeta! 8. - A pintura de um quadro difere na sua concepção pois, ou se restringe à sua suposta signi icação etimológica, ou se alarga em conceito alargado que abandona as restrições sobre o seu entendimento. 9. - Um quadro é um quadro quando alberga qualquer coisa, sendo ilimitado o seu uso. Contestar alguém que ousou pintar, sem que alguém lhe pedisse, a peça mais hedionda que enferma a vista de quem a vê na exposição, é um acto desprezível que coarta, indubitavelmente, quem tem na mão e no pincel a razão da sua vida, cuja liberdade de pensamento supera qualquer apreciação nefasta à continuidade do seu trabalho pois, só há telas lindas quando comparadas com as que nada valem, no entender de gente que não ignora a famosa unidade de contrários! 10. - Não deixa de ser uma pintura, um quadro cujo desenho se resuma num conjunto de números que, para uns, pode ser uma multiplicação ordenada segundo os princípios da tabuada de multiplicar; para outros, será uma mera soma que impede a tortura da decoração cantada em uníssono por putos acantonados nas salas de aulas que este mundo amplia com o tempo, transformando, assim é que estaria bem, a multiplicação em mera soma que livrasse a mente dum encargo mais pesado que um grande volume de chumbo. O encantado, no meio disto tudo, seria substituir o pincel por um lápis de carvão para dar hipóteses de os borrões serem apagados ao menor sinal de engano! Assim, (Mo).(mo)=To; (M1).(m1)=T1. (M2).(m2)=T2; (Mn-1).(mn-1)=Tn-1. Assim, e daqui vê-se que: T1=To+M1; T2=T1+M2; T3=T2+M3; T4=T3+M4; Tn=Tn-1 + Mn. É o modo que liberta a mente da opressora tabuada de multiplicar onde, se 3x5=15, então 3x6=15+3=18; 3x7=18+3=21; 3x8=21+3=24.,etc,etc,etc.