Гомельскі напрамак
Важнай падзеяй канца восені 1943 года на франтах Вялікай Айчыннай вайны стала наступальная аперацыя Чырвонай арміі па вызваленні ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў першага буйнога горада і абласнога цэнтра Беларусі – Гомеля. Яе паспяховы ход і завяршэнне былі забяспечаны дзякуючы неймаверным гераізму і адвазе салдат і афіцэраў Беларускага фронту і стратэгічнаму мысленню выдатнага савецкага палкаводца будучага маршала Канстанціна Ракасоўскага. Гомельскі напрамак стаў вызначальным і ў іншых бітвах па ачышчэнні беларускай зямлі ад ворага. Каб даведацца, як гэта адбывалася 75 гадоў таму, аглядальнік «Беларускай думкі» накіраваўся ў адзін з музеяў горада на Сожы. Як паў «паўднёвы бастыён»
–Icнyе легенда, што пасля разгрому гітлераўцаў на Курскай дузе галоўны стратэг гэтай бiтвы генерал К. Ракасоўскi накiраваў пераможны марш «паўднёвых» войск свайго Цэнтральнага фронту – 13й і 60й армій – у кіеўскім напрамку, – расказвае загадчык аддзела навуковаасветнай работы Гомельскага абласнога музея баявой славы Ала Ягорава. – Аднак нечакана для баявога генерала рашэннем Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання гэтыя вайсковыя падраздзяленні ў яго «адабралі» і перадалі Варонежскаму фронту на чале з генералам М. Ватуціным. Адпаведна быў cкарэкціраваны і галоўны напрамак наступлення войск Цэнтральнага фронту – з кіеўскага на гомельскі. Ракасоўскі абурыўся i патэлефанаваў Сталіну, але падтрымкі ў яго не знайшоў, а на свае нараканні атрымаў адказ, што вызваленне ад нямецкафашысцкіх захопнікаў Гомеля не менш важная задача, чым авалоданне сталіцай Украіны, і, маўляў, з гэтым ніхто лепш за яго не справіцца...
Tак гэта было цi інакш, але, атрымаўшы новы загад, К. Ракасоўскі ўзяўся за распрацоўку стратэгіі вызвалення Гомеля. і гэта была далёка не простая задача. На гомельскім напрамку савецкім войскам супрацьстаялі падраздзяленні нямецкай групы армій «Цэнтр» агульнай колькасцю звыш 250 тыс. чалавек. У самім Гомелі і ў бліжэйшым яго наваколлі дыслацыраваліся 2я і 4я арміі і значная частка 9й арміі праціўніка. Да таго ж, атрымаўшы разведданыя аб руху галоўных сіл Цэнтральнага фронту на горад на Сожы, камандаванне вермахта дадаткова перакінула туды яшчэ сем пяхотных дывізій і брыгаду СС.
«В полосе действий войск фронта, в границах Белоруссии на основном и очень для нас важном направлении находился крупный областной промышленный центр Гомель, – адзначыў у сваіх пасляваенных мемуарах «Солдатский долг» маршал К. Ракасоўскі. – Быстрое овладение этим городом являлось важной задачей по оперативным и политическим соображениям. Это учитывал и противник, который принял все меры к удержанию за собою города и окрестностей. Гомель был расположен в полосе основной обороны немцев. Они превратили его в мощный опорный пункт. Наши попытки овладеть Гомелем с ходу не увенчались успехом. И нам пришлось приступить к организации планомерных действий».
– Ваенным саветам фронту быў распрацаваны першапачатковы план баявой аперацыі па вызваленні Гомеля, – расказвае далей Ала Барысаўна. – ім прадугледжвалася стварэнне на паўднёвым і паўночным флангах фронту моцных воінскіх груповак, у задачу якіх уваходзіў прарыў варожай абароны з наступным ахопам горада з захаду і паўночнага ўсходу. Пры спрыяльных умовах абедзве гэтыя групоўкі павінны былі сустрэцца на паўночнай ускраіне Гомеля і замкнуць кола акружэння ворага. Гэта